Als jij beslist te roken moet je ook niet verbaasd zijn dat je op een dag aan de zuurstof moet, als simpel voorbeeld. Is die ziekte uit het Ene ontstaan? Tuurlijk niet. Heeft God het dan zo gewild..tja...is het je lot? Tja. Laten we eens realistisch worden en gewoon erkennen dat het gevolg niet los te zien is van onze eigen keuze te roken. Dat is toch een veel volwassener, verantwoordelijker en realistischer inschatting van dit alles?
De moderne mens, jij in dit geval, zit gevangen in het lineaire denken en mist daardoor de diepere (analoog te vatten) zin van het bestaan.
De mens is geneigd om de werkelijkheid te analyseren door deze op te delen in tegenstellingen (polariteiten), wat het lineaire denken is. Dit is nuttig voor oriëntatie en onderscheid, maar beperkt het besef van eenheid.
Analoog denken daarentegen overstijgt deze tegenstellingen en ziet de onderliggende eenheid en samenhang. Het stelt ons in staat om symbolische betekenissen te herkennen, bijvoorbeeld in ziekte, dromen of mythen.
Oneindige reeksen ImpressiesEen mens maakt van alles mee in zijn leven. Van mystieke ervaringen van eenwording tot sterke indrukken van geïsoleerdheid, eenzaamheid en afgescheidenheid; van de perceptie van 'er is Niets' tot de perceptie van 'er is wel erg Veel'; van verstilling tot lawaai; van je heel grof en ruw voelen tot heel subtiel en liefdevol, van aangename gevoelens tot zeer onaangename, van opgefoktheid tot diepe ontspanning; van de perceptie van een oneindig bewustzijn tot de perceptie van een zeer beperkt en verkrampt bewustzijn, van een sfeer van liefde tot een sfeer van haat in jezelf, van sprankelende zegeningen tot het gevoel dat je door God verlaten bent, van oprechte bescheidenheid tot uitzonderlijke grote eigenwaan; van diepe devotionele gevoelens tot cynisme..... eindeloos de afwisseling van ervaringen
binnen 1 geestestroom. Wie kent het niet? Spirituele mensen kennen dit vaak wel. Als iets kenmerkend is, is het wel die afwisseling van impressies.
Je kunt dit ook kort samenvatten: het ervaren, be-leven is soms verbonden met grof zintuiglijke sferen (kama loka), soms met fijnstoffelijke (rupa loka) en soms met het vormloze en meest subtiele (arupa loka). Dit beslaat de totaliteit van samsarische impressies die voorwaardelijk ontstaan.
De Neiging tot Verklaren, OrdenenNu komt het dat ook spirituele mensen analytisch zijn, en erg aan de haal gaan met deze ervaringen, verstandelijk. We gaan namen geven en ervaringen duiden, interpreteren. Er wordt een soort ken-model in elkaar geknutseld. Zo van...
die ervaring was eigenlijk dit en die andere ervaring was eigenlijk dat.. Die neiging zit heel diep en is wat mij betreft een vorm van gehechtheid. Op basis van wat ervaren is, worden nu allerlei kennisclaims gemaakt...
ik ken het Absolute, ik heb God ontmoet, dit en dat. Bij het interpreteren is duidelijk ook
de wens de Vader van de gedachten. Ik vind het belangrijk vast te stellen dat het hier
niet gaat om ervaringsgewijze kennis maar verstandelijke kennis en conceptuele kennis. Want het is puur het intellect, de hokjesgeest, die zich stort op het naamgeven, duiden, interpreteren, ordenen, verklaren van wat je beleefd hebt. Het is een verhaal wat je jezelf wijsmaakt.
PerceptieDe Boeddha heeft mijn inziens vastgesteld wat nog allemaal in de sfeer van perceptie zit en wat niet. En hij kwam ook tot de conclusie, mijns inziens, dat zelfs zoiets als kennis van een oneindige ruimte, oneindig bewustzijn, de sfeer van 'er is Niets', ook dat zit nog allemaal in de sfeer van perceptie. Je ervaart dan niet de ultieme of objectieve werkelijkheid ofzo. Het is allemaal geconstrueerde beleving, impressie, voortgebracht, geproduceerd. Dus ook in de vormloze sferen van meditatie beleef je eigenlijk ook nog altijd alleen maar indrukken, impressies en ben je daar niet uit. Het ontsnapt niet aan perceptie. Je bent niet een werkelijkheid an sich aan het ervaren of kennen op dat moment. Boeddha's leraren zagen dit niet. Zij geloofden dat ze het ultieme ontmoeten in de vormloze sferen.
Over het algemeen zoeken spiritueel georiënteerde mensen denk ik ook heil in het vormloze omdat ze dit eigenlijk het meest als zich-zelf ervaren. Ze zijn geneigd het Vormloze te verwarren met het ultieme en boven-wereldlijke. Er is een onbewuste en subtiele identificatie met het Vormloze. Dat maakt mensen spirituele mensen. Het is een neiging, een inclinatie.
Grens van PerceptieKortom, wil je
betrouwbare kennis aanspraken doen dan moet je eigenlijk de grens van perceptie leren erkennen en kennen. Oftewel, wanneer komt je beleving nou ECHT uit de sfeer van geproduceerde impressie en indruk? Boeddha rekte dit nog een stuk verder op dan zijn leraren die dachten dat ze in de vormloze staten al er uit waren en het ultieme ontmoeten.
Maar ook wat in de vormloze sferen wordt beleefd en gezien is niet uit de sfeer van indruk, impressie, perceptie. Ik geloof dat de Boeddha dit de spirituele zoeker meegeeft. Opdat ze zich niet vergissen en geen onjuiste visies aanhangen over het ultieme die lijden niet eindigen maar juist bestendigen en zorgen voor ellende.
Betrouwbare GidsIn deze zin heb je
een zeer betrouwbare wijze gids nodig die je ervaringen, belevingen, impressies, kan duiden. Als iemand je gaat bevestigen dat je zogenaamde het Absolute kent, terwijl je eigenlijk nog middenin de sfeer van vormloze perceptie zit, dan ga je dus de mist in. Dat maak je kennis aanspraken, weliswaar gebaseerd op ervaring, maar toch verkeerd.
Wetenschappelijke bevestiging en meditatieve bevestigingOok wetenschappelijk zijn we volgens mij inmiddels wel zover dat we weten dat onze belevingen impressies zijn, indrukken, een constructie. Wat we beleven is een vertaling/interpretatie van lichaam en geest van ruwe zintuigelijk input. We beleven niet een werkelijkheid an sich.
Het Onderscheidende Bewustzijn, of dat nou grof of subtiel is, biedt ons niet een opening naar hoe iets is. Het geeft alleen maar een indruk van hoe iets is. Dat gras groen is, is een impressie.
Het visuele, auditieve, tactiele, olfactorische, gustatorische en mentale bewustzijn heeft niet een werkelijkheid an sich tot object.
Ik geloof dat de Boeddha dit ook zag maar op een meditatieve manier. Op een meditatieve manier ontdekte hij de grens van perceptie. Dat kan alleen als je niet gretig bent en dingen wilt geloven als..
.nu beleef en ken ik het ultieme. Je moet als het ware nergens in willen geloven en geen antwoorden begeren. Leeg zijn, echt leeg. Verlangeloos. Totaal.
Voorbij perceptie?Ik heb wel het idee dat de Boeddha ook ontdekte wat voorbij perceptie is. Dat weet ik niet zeker maar mijn indruk is van wel. Deze meditatieve staat heet denk ik sannavedayitanirodha. Ik vermoed dat dit de enige staat is voorbij perceptie. In boeddhisme ben ik niet echt wijzer geworden wat deze staat echt behelst maar omdat sanna hier eindigt, vermoed ik dat dit de staat is voorbij perceptie. Sommigen leggen dit uit als een soort bewusteloosheid maar daar heb ik niet zoveel gevoel voor. Ik vermoed eerder dat het kennen hier stopt te functioneren in zijn onderscheidende functioneren en dus op die manier ook uit de sfeer van perceptie treedt. Maar zeker weten doe ik dit niet. In boeddhisme vliegen de verklaringen alle kanten op, zoals bij alles.
Liefde voor WaarheidHet lijkt me dat elke oprechte spirituele zoeker naar waarheid
niet wil dat ie kennisaanspraken doet die onjuist zijn. Dat is toch een mooie instelling? En het is zeker niet waar dat uit de ervaringsgewijze weg geen valse kennis aanspraken kunnen voortkomen. Dat is voor mij wel zeker. Bijvoorbeeld dat impressies in de Vormloze sferen worden verward met het Ultieme.
Ik denk dat we dit ook kunnen leren van het verslag van Boeddha's ontmoeting met zijn leraren. Zij introduceerden hem in het Vormloze. Maar zij zagen dit als het Ultieme en Boeddha was hier niet tevreden mee want hoe kan het Ultieme komen en gaan, ontstaan en eindigen, zoals de vormloze staten doen? Het was duidelijk niet wat de Boeddha zocht en hij ging na zijn ontmoeting met de leraren verder. Toen hij volledig ontwaakte wilde hij als eerste zijn leraren op de hoogte stellen maar ze waren al dood.
Lang niet iedereen zal er voor open staan om te horen dat diens claims op het kennen van het Ultieme nog berusten op begoocheling. Het zal waarschijnlijk vooral verzet ontmoeten, weerstand, veroordeling, afwijzing, belediging, bespotting, laster, eindeloos. Maar iemand die alles integer en open onderzoekt, en niet bang is om leerling te zijn, en liefde heeft voor waarheid, die zal er blij mee zijn dat ie geen valse kennisaanspraken doet en iemand heeft onthuld dat diens visie verkeerd was.
Wat mij betreft draait het hele heilige leven om de soort oprechtheid die niet ergens naartoe wil en niet gretig is, maar alleen maar open onderzoekend van aard is. Beter geen antwoorden dan verkeerde, zeg maar.