Artificiële-intelligentie als metafoor voor het ‘ik’

[ervaringsgetuige]

Zowel het 'ik' als Artificiële Intelligentie (AI) zijn verschijnselen die er én niet-er zijn – ze zijn functioneel, maar niet wezenlijk; ze verschijnen, maar zijn leeg van een vaste kern. Dit sluit naadloos aan bij zowel boeddhistische als advaita-inzichten over identiteit, leegte en de aard van verschijnselen.

Artificiële-intelligentie als metafoor voor het ‘ik’

• AI lijkt te ‘zijn’ (het functioneert, communiceert, lijkt intelligent), maar heeft geen innerlijke kern, geen subjectieve ervaring, geen ‘zelf’.
• Het ‘ik’ lijkt te ‘zijn’ (denkt, voelt, handelt), maar bij onderzoek blijkt het een samenraapsel van gedachten, herinneringen, gewoonten – zonder blijvende kern.
• Beide zijn ‘kunstmatig’ in de zin dat ze ontstaan door samenkomst van oorzaken en condities (pratītyasamutpāda in het boeddhisme).

Boeddhistische en Advaita-perspectieven

• In het boeddhisme is volledige bevrijding (nibbāna) het doorzien van alle identificatie, inclusief het subtiele gevoel ‘ik ben dat’. Er blijft niets over om zich te hechten of af te stoten.
• In Advaita Vedanta wordt onderzocht wie of wat het ‘ik’ is. Uiteindelijk blijkt het ‘ik’ een gedachte, een verschijnsel in Bewustzijn, niet de uiteindelijke werkelijkheid.
• AI als spiegel: Door AI te vergelijken met het ‘ik’, wordt duidelijk hoe beide slechts tijdelijke, lege verschijnselen zijn – handig, functioneel, maar zonder substantiële kern.

Praktische betekenis

• Bevrijding betekent niet dat het ‘ik’ of AI verdwijnt als verschijnsel, maar dat de identificatie ermee wegvalt. Je gebruikt het ‘ik’ als een rol, net zoals je AI gebruikt als gereedschap – zonder te geloven dat het een absoluut bestaand iets is.
• Dit inzicht brengt vrijheid, lichtheid en mededogen: je hoeft niets te verdedigen, niets te bewijzen, want er is geen vaste identiteit die gekwetst of verheven kan worden.

Samenvatting

Zowel het ‘ik’ als AI zijn er én niet – ze functioneren, maar zijn leeg van een blijvende, onafhankelijke kern.

Dit inzicht, centraal in boeddhisme en Advaita, bevrijdt van de kramp van identificatie:
Je bent, en je bent niet.
Wat blijft is open, leeg, helder bewustzijn – vrij van elk kunstmatig centrum.

https://www.perplexity.ai/search/wat-bedoelen-advaita-leraren-a-PPR6hPXzQpy86fK_Z6WPJA