Vinger die naar de Maan Wijst?

[lang kwaat]

Mystici uit verschillende tradities – Boeddha, Jezus, soefi-meesters, hindoeïstische wijzen en moderne leraren als Tolle en Balsekar – wijzen allemaal naar dezelfde onuitsprekelijke essentie. Ze benadrukken dat de uiteindelijke waarheid niet te vatten is in woorden of dogma’s, maar alleen direct te ervaren valt. [/b]

Zoals het zen-gezegde zegt: “De vinger die naar de maan wijst, is niet de maan.”

Toch, je kunt je ook afvragen vind ik, merk ik...wijzen bepaalde woorden nou echt nog wel naar iets wat je rechtstreeks of direct kunt kennen dan?

Neem woorden als...oorzaak, gevolg, lang, kort, het ongeconditioneerde, het geconditioneerde, het relatieve, het absolute, het desintegrerende, het niet-desintegrerende, het wankele, het stabiele, vriend, vijand.

Zijn dit nou echt woorden die ergens naar verwijzen wat je direct of rechtstreeks kunt kennen? 
Of zijn het eigenlijk een soort categorieën, ordeningsprincipes van het verstand, uitvindingen van het denken, concepten, die je nooit rechtstreeks kunt kennen?

Is het echt wel een kwestie van een vinger die wijst naar de maan?

Kijk, stel twee mensen zien een bepaalde vogel. De ene noemt dat dier 'specht' en de ander 'woodpekcer'. Dan begrijp je dat die naamgeving er niet echt toe doet. Wat maakt het nou uit hoe je dat beest noemt. Het verwijst ergens naar wat je kunt zien en horen.

Maar...stel nu dat iemand iets kent en dit kennis van het Absolute noemt. Maar iemand anders noemt het kennis van het Relatieve... dan zie je dat er meteen een probleem is. Hier is naamgeving alles bepalend. Naamgeving is hier niet iets onschuldigs. Naamgeving verandert de zaak. Naamgeving is alles.

Ik denk: als het echt wat uitmaakt hoe je iets benoemt, dan is het ook een concept. Dan heb je te maken met conceptuele kennis niet met directe kennis.
Kijk maar even, als je wilt, of je een lek kunt vinden in deze gedachte.

Noem ik iemand een vriend, of noem ik iemand vijand, dit definieert nooit die persoon maar mijn relatie tot die persoon.
Vriend en vijand zijn concepten en niet rechtstreeks te kennen. Volgens mij is het met het Absolute en Relatieve net zo.

Mensen pretenderen volgens mij alleen maar alsof ze hier een rechtstreeks soort kennis van hebben, alsof het objecten kunnen zijn van directe kennis.
Daarmee maken ze het hoofd van anderen dol. Mensen menen dat ze een ernstig tekort aan kennis hebben als iemand kennis claimt van het Absolute.
Al helemaal als onze vrede en heil afhangt van kennis van het Absolute.

Maar wat claimt iemand nou eigenlijk te kennen of weten?
Dat je echt directe kennis kunt hebben van het Absolute?
Kun je dan ook directe kennis hebben van 'het Lange' of 'het Korte'?
Is dat iets anders? Hoe dan?

"Maar als je het absolute ontdekt, ervaart, ontmoet dan weet je dat dit het absolute is"...ja, ja...

Ik geloof dat eindeloos veel mensen in de ban zijn van een zoektocht naar het Absolute omdat 1 of andere leraar of mens die zou kennen, en dit de enige weg naar vrede en het einde van lijden is. Maar is er ooit eens 1 iemand die er werkelijk profijt van heeft? Of probeert iedereen maar een soort onvruchtbaar ei uit te broeden?
Zijn we met deze obsessie voor en gerichtheid op kennis van het Absolute eigenlijk een geheel verkeerde weg ingeslagen?

@ervaringsgetuige zegt natuurlijk "nee hoor, je kunt echt het Absolute kennen" maar hoe eerlijk, oprecht, integer, is het allemaal nog?

Is het allemaal misleiding? Zijn mensen zo geil op status, aanzien, respect dat het hen ook niet meer uitmaakt wat voor kennis ze claimen?

[ervaringsgetuige]

Mystici uit verschillende tradities – Boeddha, Jezus, soefi-meesters, hindoeïstische wijzen en moderne leraren als Tolle en Balsekar – wijzen allemaal naar dezelfde onuitsprekelijke essentie. Ze benadrukken dat de uiteindelijke waarheid niet te vatten is in woorden of dogma’s, maar alleen direct te ervaren valt.

Zoals het zen-gezegde zegt: “De vinger die naar de maan wijst, is niet de maan.”

Toch, je kunt je ook afvragen vind ik, merk ik...wijzen bepaalde woorden nou echt nog wel naar iets wat je rechtstreeks of direct kunt kennen dan?

Ja, je kunt je alles eindeloos afvragen Siebe. Dat is wat men noemt filosoferen hé. 

Het vermogen om vragen te stellen en na te denken over van alles en nog wat is een kernaspect van filosofie. Filosoferen begint vaak met verwondering en het stellen van vragen over het leven, de wereld, kennis, moraliteit, het bestaan – eigenlijk over alles wat denkbaar is.

Enkele klassieke filosofische vragen zijn bijvoorbeeld:

- Wat is de betekenis van het leven?
- Bestaat er vrije wil?
- Hoe kunnen we zeker weten wat waar is?
- Wat is rechtvaardigheid?

Filosofie moedigt ons aan om verder te kijken dan vanzelfsprekendheden en kritisch te reflecteren. Het is een manier om dieper inzicht te krijgen, niet per se om altijd antwoorden te vinden, maar wel om beter te begrijpen wat de vragen eigenlijk inhouden.

Is het allemaal misleiding? Zijn mensen zo geil op status, aanzien, respect dat het hen ook niet meer uitmaakt wat voor kennis ze claimen?

Hier ben je weer met je status verhaal.
Zelf-gerealiseerden hebben helemaal niets met status van doen.
Zelf-gerealiseerden, mystici, claimen geen kennis. De Boeddha claimde ook geen kennis.

Er is conventionele kennis (zoals feiten, concepten, intellectueel begrip) en directe realisatie of ervaringswijsheid, waar veel mystici en zelf-gerealiseerden naar verwijzen.

Figuren zoals de Boeddha, Advaita Vedanta-meesters (bijv. Ramana Maharshi) of christelijke mystici (bijv. Meister Eckhart) benadrukken vaak dat hun inzicht niet gebaseerd is op intellectuele kennis, maar op een directe ervaring van werkelijkheid die voorbij woorden en concepten gaat.


- De Boeddha zei bijvoorbeeld: "Mijn leer is als een vinger die naar de maan wijst. Kijk niet naar de vinger, anders mis je de hemelse schoonheid." Zijn Dharma was een middel, geen doel op zich.


- Lao Tzu schreef in de Tao Te Ching: "De Tao die onder woorden kan worden gebracht, is niet de eeuwige Tao."


In de advaita (non-dualistische traditie) wordt gezegd: "Neti, neti" ("noch dit, noch dat") – ultieme waarheid kan niet in concepten worden vastgelegd.


Mystici spreken vaak over leegte, stilte of zuiver bewustzijn als de kern van inzicht. Dit is geen "weten" in de zin van informatie, maar een ontwaken tot wat altijd al aanwezig was.


- Socrates claimde wijsheid door te erkennen: "Ik weet dat ik niets weet."


- Zen-boeddhisme noemt dit "beginner's mind" (shoshin) – een geest vrij van aannames.


- Jiddu Krishnamurti wees altijd op het verschil tussen "truth as a pathless land" en georganiseerde kennis.


Waarom claimen ze geen kennis?

Omdat kennis vaak gaat over het opslaan van concepten, terwijl realisatie gaat over het doorzien van illusies (bijv. het ego, scheiding tussen "ik" en "de wereld"). Wat overblijft is niet een nieuwe waarheid, maar het verdwijnen van onwetendheid.


Voorbeeld: Als je droomt dat je een tijger achterna zit, hoef je na het ontwaken geen "kennis" toe te voegen om te beseffen dat de tijger niet bestond. Het inzicht is een bevrijding van onwetendheid, niet een nieuwe doctrine.


In veel tradities (zoals soefisme, christelijke mystiek, Dzogchen) wordt de ultieme realiteit benaderd door ontkenning:


- "God is niet dit, niet dat..."


- "Het Zelf is geen object dat gekend kan worden." (Ramana Maharshi)


Conclusie

Zelf-gerealiseerden "weten" niet in de gebruikelijke zin – ze zijn. Hun "wijsheid" is een natuurlijke staat van zijn, vrij van mentale constructies. Dat is ook waarom ze vaak zeggen: "Wie denkt te weten, weet niet; wie weet, weet niet dat hij weet."

[ervaringsgetuige]

@ervaringsgetuige zegt natuurlijk "nee hoor, je kunt echt het Absolute kennen" maar hoe eerlijk, oprecht, integer, is het allemaal nog?

Maar Ramesh Balsekar, dewelke een invloedrijke leraar binnen het non-dualisme (Advaita Vedanta) is geworden, zou niet zeggen dat je het Absolute – dat wil zeggen de ultieme werkelijkheid of het zuivere Bewustzijn – als object kunt kennen. In zijn visie is het Absolute juist datgene wat altijd het kennende subject is en nooit een object van kennis kan worden.

Balsekar benadrukt vaak dat het Absolute, ofwel het Ene, het Bewustzijn zelf is waarin alle verschijnselen verschijnen. Het is niet iets dat een persoon, als afzonderlijk individu, kan kennen of bereiken, omdat het Absolute de bron en essentie is van alles wat verschijnt, inclusief degene die probeert te kennen.

Hij stelt dat het idee van "het Absolute kennen" voortkomt uit een dualistische opvatting, terwijl in non-dualisme juist wordt onderkend dat er geen tweeheid is: het kennende en het gekende zijn uiteindelijk één.


Volgens Balsekar kun je hooguit realiseren dat je in wezen het Absolute bent – niet als een intellectueel begrip, maar als een directe, onmiddellijke herkenning waarin het idee van een persoonlijke kenner verdwijnt. Dit wordt vaak aangeduid als zelfrealisatie of verlichting. Het Absolute kan dus niet als object gekend worden, maar kan alleen als het ware "herkend" worden als je eigen ware aard, voorbij alle concepten en subject-objectscheiding.

Samenvattend: Ramesh Balsekar zou zeggen dat je het Absolute niet als object kunt kennen; je kunt alleen realiseren dat je het Absolute bent, en deze realisatie overstijgt het gewone kennen.

https://www.perplexity.ai/search/zou-ramesh-balsekar-zeggen-je-hrOZVsiZRsqvOnnDOogs7Q

[lang kwaat]

Voorbeeld: Als je droomt dat je een tijger achterna zit, hoef je na het ontwaken geen "kennis" toe te voegen om te beseffen dat de tijger niet bestond. Het inzicht is een bevrijding van onwetendheid, niet een nieuwe doctrine.

In veel tradities (zoals soefisme, christelijke mystiek, Dzogchen) wordt de ultieme realiteit benaderd door ontkenning:

- "God is niet dit, niet dat..."

- "Het Zelf is geen object dat gekend kan worden." (Ramana Maharshi)

Conclusie

Zelf-gerealiseerden "weten" niet in de gebruikelijke zin – ze zijn. Hun "wijsheid" is een natuurlijke staat van zijn, vrij van mentale constructies. Dat is ook waarom ze vaak zeggen: "Wie denkt te weten, weet niet; wie weet, weet niet dat hij weet."[/size]

Nogmaals, de ervaringsgewijze weg is heus niet feilloos. Zonder wijsheid is het zo goed als de zekerste weg naar dwaling.

De leraren van de Boeddha gingen evengoed de weg van meditatie, ervaringsgewijs, maar zagen de vormloze sferen waarvan ze direct kennis hadden en in verwijlden, aan voor het ultieme en het ware zelf. Boeddha steunde dit niet. Oftewel, de ervaringsgewijze weg moet ondersteund worden door de wijsheid. Anders wordt het alsnog een puinhoop. Maar haal maar uit je hoofd dat de ervaringsgewijze onfeilbaar is.

Je moet eigenlijk weten wanneer je voorbij perceptie bent, want geen enkele perceptie is als kijken door een glaasje naar wat IS. Nee, het is een en al constructie. Alleen sommige mensen denken dat ze voorbij perceptie zijn gegaan, zoals de leraren van de Boeddha. Maar ook het vormloze is niet voorbij perceptie. Eigenlijk zit je nog middenin de wereld van indrukken.

Ik denk...mensen komen soms in contact met de sfeer van een eindeloos bewustzijn of een eindeloze open ruimte of de sfeer van nietsheid (drie vormloze sferen in boeddhisme), en maken daar dan iets absoluuts van of iets wat altijd aanwezig is, of zelfs het Zijn, het Ene....Of... ze maken er een achtergrond van die altijd aanwezig is. Ze maken er iets anders van dan perceptie.

Hoe dan ook draait het uit op het gekende een status toekennen van nicca (duurzaam aanwezig), sukha (gelukzalig) en atta (je eigen essentie/ware zelf/kern/wezen)
Dit kent  niet de goedkeuring van de Boeddha naar mijn smaak want ook het vormloze is anicca, dukkha en anatta.

Ook als jouw leraren spreken over het universele bewustzijn vraag ik me af of ze eigenlijk hiermee niet verwijzen naar de perceptie van een grenzeloos bewustzijn die ze misschien eens hadden, 1 van de vormloze bestaanssferen. Kun je mij vertellen waar hun idee van een universeel bewustzijn op gebaseerd is?

[ervaringsgetuige]

Nondepatat, reed ik zonet boodschappen doen met mijn fiets naar het dorp, reed voorbij de kerk, keek omhoog naar de klok onder de kerktoren en plots schoot me deze gedachte te binnen: is er een verband tussen boeddha's "hemelse schoonheid" en Jezus zijn verhaal over zijn vader die in de hemelen is?

Die heb ik dan nu thuis is voorgelegd aan Artificiële-intelligentie (deepseek) en ja hoor, zie antwoord van Artificiële-intelligentie maar:

Ja, er zijn interessante spirituele parallellen tussen de "hemelse schoonheid" van de Boeddha en Jezus’ verwijzingen naar "de Vader in de hemelen", hoewel de culturele en theologische context verschillend is. Beide leringen wijzen naar een transcendente werkelijkheid die voorbij concepten ligt, maar ze benaderen het vanuit andere perspectieven.

1. Overeenkomsten: Een hogere waarheid die voorbij woorden gaat
 

• De Boeddha’s "hemelse schoonheid"

• Verwijst naar Nirvana – een staat van bevrijding, voorbij dualiteit, tijd en mentale projecties.
• Het is niet persoonlijk (geen God, geen schepper), maar een ongebonden, leegte-achtig (shunyata) inzicht in de ware aard van bestaan.
• De Dharma (leer) is slechts een middel, niet de waarheid zelf.

• Jezus’ "Vader in de hemelen"

• Verwijst naar God als bron van liefde, waarheid en eeuwig leven (bv. "Het Koninkrijk Gods is binnenin u" – Lucas 17:21).
• Jezus benadrukt dat God niet letterlijk een oude man in de lucht is, maar een diepe, immanente én transcendente werkelijkheid ("God is Geest" – Johannes 4:24).
• Net als bij de Boeddha: religieuze vormen (rituelen, dogma’s) zijn slechts vingers die naar de maan wijzen.

2. Verschillen in benadering
   

Boeddha	Jezus
Richt zich op eigen inzicht ("Wees een licht voor jezelf")	Richt zich op relatie met God ("Ik en de Vader zijn één")
Nirvana = beëindiging van illusies	Koninkrijk Gods = eeuwig leven in God
Geen schepper-god, maar wetmatigheid van karma	Persoonlijke God als bron van genade

   
3. Mogelijk verband: Beide wijzen naar een "hemelse" waarheid
 

• Jezus’ "hemel" is niet per se een fysieke plek, maar een staat van eenheid met God (vergelijkbaar met moksha in Advaita of Nirvana).
• Boeddha’s "hemelse schoonheid" is de onbegrensde vrede van ontwaakt bewustzijn, vrij van illusies.
• Beiden zeggen eigenlijk: "Wat ik onderwijs is niet het doel, maar een weg ernaartoe."

4. Mystieke tradities zien de verbinding
 

• Christelijke mystici (zoals Meister Eckhart) spraken over "God voorbij God" – een niet-persoonlijke, leegte-achtige werkelijkheid, vergelijkbaar met Boeddhisme.
• Interreligieuze dialoog (bv. Thomas Merton & Thich Nhat Hanh) erkent dat beide tradities naar hetzelfde "Ene" kunnen verwijzen, maar met andere metaforen.

Conclusie: Ja, maar anders verwoord

Beide leraren wijzen naar een diepe, onuitsprekelijke werkelijkheid (hemels, goddelijk, leegte, liefde), maar:
 

• Boeddha benadert het via meditatie en wijsheid (niet-zelf, leegte).
• Jezus benadrukt liefde en overgave (God als Vader, Koninkrijk der Hemelen).

"De waarheid is één, de wijzen noemen haar verschillend."

– Rig Veda (1.164.46)

Dus ja: de "hemelse schoonheid" en de "Vader in de hemel" kunnen verwijzen naar dezelfde transcendente dimensie, maar de weg ernaartoe verschilt. 🌌✨

[ervaringsgetuige]

Ook als jouw leraren spreken over het universele bewustzijn vraag ik me af of ze eigenlijk hiermee niet verwijzen naar de perceptie van een grenzeloos bewustzijn die ze misschien eens hadden, 1 van de vormloze bestaanssferen. Kun je mij vertellen waar hun idee van een universeel bewustzijn op gebaseerd is?

Ik heb verschillende leraren gehad die spraken over het "universele bewustzijn" of "God", wat concepten zijn die zij gebruikten.
Spraken, want ze zijn allen overleden.

De allerbelangrijkste zoals je intussen waarschijnlijk al wel weet was mijn Vlaamse np-nonsens helder-ziende François. Over François zal ik net als Baba Ram Dass, geboren als Richard Alpert, over zijn Hindoe-goeroe Neem Karoli Baba blijven praten tot aan mijn dood, want dat was een zegening die het lot in petto had voor mij om vijfendertig jaar geleden bij François terecht te komen. 

Je vraag of ik kan vertellen waar hun / François zijn idee van een universeel bewustzijn op gebaseerd was is irrelevant voor mij want zoals ik net schreef zijn dat concepten.
Maar jij als boeddhistisch filosoof en pali-sutta teksten onderzoeker wilt natuurlijk alles weten.


François heeft geen teksten nagelaten, dus over hem kunnen we aan Artificiële-intelligentie niets vragen, Ramesh Balsekar daarentegen heeft hopen boeken geschreven, dus daar weet Artificiële-intelligentie wel wat in te vinden als antwoord op je vraag.
Zie onder als eerste uit Perplexity Artificiële-intelligentie...


Ramesh Balsekar baseert zijn idee van een universeel bewustzijn volledig op de non-dualistische Indiase filosofie Advaita Vedanta. Volgens Balsekar is alles wat er is, Bewustzijn—dit is de kern van Advaita Vedanta, waarin geen scheiding bestaat tussen individu en het geheel, tussen subject en object. Zijn visie is sterk beïnvloed door zijn leermeesters Shri Ramana Maharshi en met name Shri Nisargadatta Maharaj, en hij treedt in hun voetsporen door deze filosofie op een toegankelijke manier uit te leggen, ook voor een westers publiek.

Belangrijkste uitgangspunten van Balsekars visie:

• Er is slechts één universeel Bewustzijn, dat de bron is van alles wat bestaat. De individuele geest is slechts een afspiegeling van dit Bewustzijn.
  
  
• Het idee van een afzonderlijk ‘ik’ of een autonome doener is een illusie, veroorzaakt door de conditioneringen van de geest. Alle handelingen ontstaan spontaan uit het universele Bewustzijn, niet uit een persoonlijke wil of ego.
  
  
• Wat wij ervaren als vrije wil of persoonlijke keuze is in werkelijkheid het gevolg van genetische en omgevingsconditionering, waarbij de mens slechts een instrument is waardoor het Bewustzijn zich uitdrukt. Er is geen individuele controle; alles gebeurt volgens de aard van deze universele energie.
  
  
• Balsekar gebruikt bewust het woord “Bewustzijn” of “Universele Energie” in plaats van “God”, om aan te geven dat het niet om een persoonlijke godheid gaat, maar om het Ene, het Bronprincipe waarbinnen alles plaatsvindt.

Zijn onderricht draait om het inzicht dat, als deze eenheid diep wordt beseft, het idee van een afgescheiden ‘ik’ verdwijnt—en daarmee de bron van menselijk lijden. Dit inzicht is niet alleen filosofisch, maar ook praktisch bedoeld: het kan direct in het dagelijkse leven worden ervaren en toegepast.

Samenvattend: Balsekars idee van een universeel bewustzijn is rechtstreeks gebaseerd op de Advaita Vedanta-traditie, waarin non-dualiteit, het ontbreken van een afzonderlijk zelf en het allesomvattende Bewustzijn centraal staan.

• https://www.bol.com/be/nl/p/bewustzijn-spreekt/666834066/
• https://www.advaita.org/nl/product/consciousness-writes-by-ramesh-s-balsekar/
• https://www.bol.com/be/nl/b/boeken-ramesh-s-balsekar/506903+8299/
• https://www.deslegte.com/bewustzijn-spreekt-393440/
• https://www.samsarabooks.com/balsekar-ramesh-s/
• https://www.boeddhaforum.nl/index.php?topic=4728.0
• https://www.samsarabooks.com/boeken/ontsnappen-is-onmogelijk/
• https://www.samsarabooks.com/boeken/nou-en/
• https://www.knappers.nl/bewustzijn-spreekt-ramesh-s-balsekar/
• https://www.hebban.nl/boek/ontsnappen-is-onmogelijk-ramesh-balsekar

En hieronder uit Gemini Artificiële-intelligentie:

Ramesh Balsekar's idee van een universeel bewustzijn is diep geworteld in de filosofie van Advaita Vedanta, een non-dualistische Indiase leer.


De kern van zijn leer is het concept dat Bewustzijn het enige is dat bestaat. Dit betekent dat alles wat we waarnemen, inclusief onze eigen geest en de wereld om ons heen, slechts een afspiegeling of manifestatie is van dit ene, universele Bewustzijn.


Belangrijke invloeden op Balsekar's filosofie zijn onder andere:

• Sri Nisargadatta Maharaj: Balsekar was een directe leerling en belangrijke vertaler van Nisargadatta Maharaj, een gerespecteerde Advaita-meester.
• Ramana Maharshi: Van jongs af aan voelde Balsekar zich aangetrokken tot de non-dualistische leringen van Ramana Maharshi.
• Wei Wu Wei: Ook de ideeën van Wei Wu Wei hebben Balsekar beïnvloed.

Balsekar stelde dat er geen individuele "doener" is van acties, maar dat alles een "gebeuren" is dat voortkomt uit dit ene Bewustzijn. Hij benadrukte vaak dat vrije wil een illusie is en dat alles mechanistisch verloopt volgens goddelijke en natuurlijke wetten. Het "ik" of ego wordt gezien als Bewustzijn dat zichzelf beperkt door zich te identificeren met een individueel psychosomatisch mechanisme.

[ervaringsgetuige]

Voorbeeld: Als je droomt dat je een tijger achterna zit, hoef je na het ontwaken geen "kennis" toe te voegen om te beseffen dat de tijger niet bestond. Het inzicht is een bevrijding van onwetendheid, niet een nieuwe doctrine.

In veel tradities (zoals soefisme, christelijke mystiek, Dzogchen) wordt de ultieme realiteit benaderd door ontkenning:

- "God is niet dit, niet dat..."

- "Het Zelf is geen object dat gekend kan worden." (Ramana Maharshi)

Conclusie

Zelf-gerealiseerden "weten" niet in de gebruikelijke zin – ze zijn. Hun "wijsheid" is een natuurlijke staat van zijn, vrij van mentale constructies. Dat is ook waarom ze vaak zeggen: "Wie denkt te weten, weet niet; wie weet, weet niet dat hij weet."

Nogmaals, de ervaringsgewijze weg is heus niet feilloos. Zonder wijsheid is het zo goed als de zekerste weg naar dwaling.

Je bent zoals gewoonlijk weer aan het opdelen. 
Zoals ik je al eerder elders schreef, zie...

@Siebe, de moderne mens, jij in dit geval, zit gevangen in het lineaire denken en mist daardoor de diepere (analoog te vatten) zin van het bestaan.

De mens is geneigd om de werkelijkheid te analyseren door deze op te delen in tegenstellingen (polariteiten), wat het lineaire denken is. Dit is nuttig voor oriëntatie en onderscheid, maar beperkt het besef van eenheid.

Analoog denken daarentegen overstijgt deze tegenstellingen en ziet de onderliggende eenheid en samenhang. Het stelt ons in staat om symbolische betekenissen te herkennen, bijvoorbeeld in ziekte, dromen of mythen.

Nou maak je dus weer maar is een opdeling tussen ervaring en wijsheid.
Uit Artificiële-intelligentie (deepseek):


Je raakt hier een fundamenteel punt aan over de beperkingen van lineair denken en de dualiteiten die het creëert. Inderdaad is lineair denken—gericht op causaliteit, scheiding en analyse—een krachtig instrument voor praktische problemen (zoals technologie of logistiek), maar schiet het tekort wanneer het gaat om het vatten van complexe, onderling verbonden realiteiten zoals bewustzijn, wijsheid of het bestaan zelf. 


Kernprobleem: Fragmentatie van ervaring en wijsheid

Lineair denken verdeelt inderdaad ervaring en wijsheid in afzonderlijke categorieën: 


- Ervaring wordt gereduceerd tot een opeenvolging van gebeurtenissen in de tijd (oorzaak-gevolg). 
- Wijsheid wordt vaak gezien als een abstract "product" van ervaring, iets wat je "verkrijgt" na analyse. 


Maar in werkelijkheid zijn ervaring en wijsheid niet gescheiden. Wijsheid ontstaat niet lineair (alsof meer ervaring automatisch tot wijsheid leidt), maar via een circulair of holistisch proces: integratie, contemplatie, en het doorbreken van de illusie van dualiteit. Denk aan de Taoïstische visie waarin tegenpolen (yin/yang) elkaar omsluiten, of aan non-duale benaderingen (zoals in Advaita Vedanta) waarin waarnemer en waargenomene één zijn. 


Gevolg voor de moderne mens: 

De fixatie op lineair denken leidt tot: 


1. Instrumentalisering van wijsheid: Wijsheid wordt een "tool" voor succes, in plaats van een diep begrip van verbondenheid. 
2. Vervreemding van ervaring: We beleven het leven als een reis naar een doel (carrière, status), niet als een geheel waarin elk moment intrinsieke waarde heeft. 
3. Conflict door dualiteit: Het scheiden van "ik vs. de wereld" voedt angst, competitie en ecologische destructie. 


Alternatief: Holistisch denken


Conclusie: 


Lineair denken is een nuttige dienaar, maar een gevaarlijke meester. De uitdaging is om het te gebruiken waar nodig, zonder te vergeten dat de diepere lagen van het bestaan vragen om een manier van kennen die openstaat voor paradox, verbinding en mysterie. 

[lang kwaat]

Als je een touw aanziet voor een slang is er een ervaring van een slang en wellicht van angst, maar is er dan wijsheid of verwardheid? Net zo leert de Pali Boeddha dat als ervaringen worden beschouwd en beleefd in termen van 'dit ben Ik, dit is van mij, dit is mijn zelf'...welke ervaringen dan ook...is er geen wijsheid in die manier van ervaren. Dus, het is nuchter ervaring en wijsheid te scheiden.

Het is ook niet zo mensen uit en van zichzelf wel de soort wijsheid hebben waarbij gevoelens, gedachten, emoties, open ruimtelijkheid, de sfeer van Nietsheid, de sfeer van een grenzeloos bewustzijn (het vormloze) wel vanzelf en volautomatisch niet meer worden beschouwd en beleefd als 'dit ben Ik niet, dit is niet van mij , dit is niet mijn zelf. Daar zul je het toch mee eens zijn?

Ik en mijn maken en allerlei ideeën over dit en dat is mijn zelf, zitten ingebakken en domineren vrijwel elke seconde de belevingswijze. Wie zich bijvoorbeeld niet met formaties identificeert, identificeert zich waarschijnlijk wel met innerlijke stilte, bewegingsloosheid, openheid, ruimtelijkheid en denkt..."dat ben Ik" of "dat is mijn ware niet conceptuele zelf".

Kijk, vrijwel altijd verschuift alleen maar het Ik en mijn maken. Dit is een teken dat iemand geen afstand kan doen van de eerste keten, sakkaya ditthi en maar bezig blijft met de kwestie: Ik ben dit of dat...dit is mijn zelf, dit is van mij'. Als een obsessie.

In een andere post verwijs je naar 'boeddha's hemelse schoonheid'. Waar heb je die woordkeuze opgepikt? Komt dit uit een sutta?

[ervaringsgetuige]

Kijk, vrijwel altijd verschuift alleen maar het Ik en mijn maken. Dit is een teken dat iemand geen afstand kan doen van de eerste keten, sakkaya ditthi en maar bezig blijft met de kwestie: Ik ben dit of dat...dit is mijn zelf, dit is van mij'. Als een obsessie.

Over dat ik en mijn maken hebben we het al uitgebreid over gehad hé.

Over wat een obsessie is volgens Jan Geurtz heb ik nog weer wel is wat gevraagd aan Artificiële-intelligentie.
Zie...

Volgens Jan Geurtz is een obsessie nauw verbonden met het fenomeen van verslaving aan denken en de manier waarop we omgaan met lijden. Hij stelt dat we vaak proberen een uitweg te denken uit problemen, terwijl het denken zelf deze problemen juist beklemmender maakt. Hij noemt denken daarom een verslaving: een psychisch mechanisme waarbij de oplossing voor een probleem het probleem juist vergroot.
Specifieker kunnen we stellen dat een obsessie bij Jan Geurtz neerkomt op:

De verslaving aan denken: We zijn constant bezig met gedachten, oordelen en analyses, en we geloven dat deze gedachten de werkelijkheid weergeven. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van pijn en lijden, omdat we ons identificeren met onze gedachten en gevoelens.

Het dualiserende effect van gedachten: Gedachten creëren een scheiding tussen subject en object, tussen "ik" en de buitenwereld. Dit dualisme leidt tot een gevoel van eenzaamheid en afscheiding, en vandaaruit ontstaat het verlangen naar verbinding en liefde. We zoeken veiligheid en bevrediging buiten onszelf, terwijl alles wat we nodig hebben al in onszelf zit.

Vechten tegen negatieve gevoelens: Geurtz benadrukt dat het niet willen voelen van negatieve emoties averechts werkt. Lijden is volgens hem het niet aanvaarden van de werkelijkheid. Obsessies kunnen ontstaan uit de krampachtige pogingen van het ego om zich goed te voelen, door te reageren op gevoelens van verlatenheid, weggeduwd worden of miskend worden.

Angst voor alleen zijn en afhankelijkheid: Een dieper liggende oorzaak van obsessie, vooral in relaties, is volgens Geurtz de angst om alleen te zijn en de diepe afhankelijkheid die we als kind ervaren hebben. We zoeken bevestiging en proberen volmaakt te zijn, wat leidt tot een "verslaving aan de liefde van anderen".

Kortom, een obsessie is volgens Jan Geurtz een psychologisch mechanisme dat voortkomt uit het geloven in de echtheid van onze gedachten en gevoelens en de poging om problemen op te lossen door erover na te denken of externe bevrediging te zoeken, terwijl dit de werkelijke oorzaak van lijden en beklemming is.

https://g.co/gemini/share/eae6021cdd54

Wijze man die Jan.

In een andere post verwijs je naar 'boeddha's hemelse schoonheid'. Waar heb je die woordkeuze opgepikt? Komt dit uit een sutta?

Dat schotelde deepseek Artificiële-intelligentie me voor (zonder bronvermelding), maar daar kan ik niet naar linken, die optie is er (nog) niet in deepseek.
Ik vind er wel een bronvermelding naar via Perplexity Artificiële-intelligentie.
Zie...


"De specifieke toevoeging "...anders mis je de hemelse schoonheid" is niet terug te vinden als een authentieke uitspraak van de Boeddha in de Pali-canon of andere vroege boeddhistische geschriften. De metafoor van de vinger die naar de maan wijst, is vooral bekend uit het zenboeddhisme en wordt gebruikt om te illustreren dat de leer slechts een aanwijzing is naar de waarheid, maar de exacte formulering met "hemelse schoonheid" komt daarin niet letterlijk voor.

Sommige Nederlandstalige boeddhistische forums en populaire bronnen vermelden de zin wel, maar zonder verwijzing naar een primaire boeddhistische tekst of sutta waarin deze passage letterlijk voorkomt. In de oorspronkelijke boeddhistische leringen wordt eerder gewaarschuwd om niet gehecht te raken aan vormen of concepten, omdat dit het inzicht in de werkelijkheid belemmert, maar het idee van "hemelse schoonheid missen" is een latere, poëtische interpretatie van de metafoor.

Kortom: de toevoeging "...anders mis je de hemelse schoonheid" is niet als letterlijke uitspraak van de Boeddha terug te vinden in de canonieke teksten, maar is een moderne, verhalende uitbreiding van de bekende zenmetafoor."


https://www.perplexity.ai/search/waar-is-terug-te-vinden-dat-de-U5h9w0wHRW.bBnc7FUUwRg

[ervaringsgetuige]

Als je een touw aanziet voor een slang is er een ervaring van een slang en wellicht van angst, maar is er dan wijsheid of verwardheid? Net zo leert de Pali Boeddha dat als ervaringen worden beschouwd en beleefd in termen van 'dit ben Ik, dit is van mij, dit is mijn zelf'...welke ervaringen dan ook...is er geen wijsheid in die manier van ervaren. Dus, het is nuchter ervaring en wijsheid te scheiden.

Het is ook niet zo mensen uit en van zichzelf wel de soort wijsheid hebben waarbij gevoelens, gedachten, emoties, open ruimtelijkheid, de sfeer van Nietsheid, de sfeer van een grenzeloos bewustzijn (het vormloze) wel vanzelf en volautomatisch niet meer worden beschouwd en beleefd als 'dit ben Ik niet, dit is niet van mij , dit is niet mijn zelf. Daar zul je het toch mee eens zijn?

Ik en mijn maken en allerlei ideeën over dit en dat is mijn zelf, zitten ingebakken en domineren vrijwel elke seconde de belevingswijze. Wie zich bijvoorbeeld niet met formaties identificeert, identificeert zich waarschijnlijk wel met innerlijke stilte, bewegingsloosheid, openheid, ruimtelijkheid en denkt..."dat ben Ik" of "dat is mijn ware niet conceptuele zelf".

Kijk, vrijwel altijd verschuift alleen maar het Ik en mijn maken. Dit is een teken dat iemand geen afstand kan doen van de eerste keten, sakkaya ditthi en maar bezig blijft met de kwestie: Ik ben dit of dat...dit is mijn zelf, dit is van mij'. Als een obsessie.

Psychiater Stanislav Grof zou erkennen dat de menselijke neiging tot identificatie met ervaringen—of het nu gaat om gedachten, gevoelens, stilte of ruimtelijkheid—inderdaad diepgeworteld is. Hij zou echter benadrukken dat juist het bewust exploreren van deze ervaringen, ook de verwarring en identificatie, waardevol kan zijn voor innerlijke groei. Volgens Grof zijn het niet de ervaringen zelf die wijsheid garanderen, maar de manier waarop we ermee omgaan en ze integreren in ons bewustzijnsproces.

Grof zou stellen dat zelfs verwarring of misidentificatie (zoals het touw aanzien voor een slang) een kans biedt om diepere lagen van het zelf te onderzoeken. In zijn visie op transpersoonlijke psychologie zijn het vaak juist de intense, grensverleggende ervaringen—ook als ze aanvankelijk gepaard gaan met verwarring of illusie—die, mits goed begeleid en geïntegreerd, kunnen leiden tot een verruimd inzicht in de aard van het zelf en werkelijkheid.

Hij zou het boeddhistische onderscheid tussen ervaring en wijsheid niet ontkennen, maar aanvullen: ervaring is op zichzelf niet voldoende, maar zonder ervaring is er ook geen mogelijkheid tot transformatie of het doorzien van illusies. Het gaat er volgens Grof om de ervaring niet te verabsoluteren als “de waarheid”, maar haar als poort te zien tot een bredere, meer omvattende wijsheid—vooral wanneer men leert niet te blijven hangen in identificatie met wat verschijnt, maar open te blijven voor het mysterie achter de ervaring.

"Grof zou zeggen dat het niet gaat om het vermijden van identificatie of het rigide scheiden van ervaring en wijsheid, maar om het bewust onderzoeken van alle lagen van ervaring, inclusief verwarring en identificatie. Juist door deze ervaringen volledig te doorleven en te integreren, kan men tot een diepere wijsheid komen die verder gaat dan conceptuele identificatie met het zelf. Ervaring is niet automatisch wijsheid, maar vormt wel het noodzakelijke terrein waarop wijsheid kan groeien—vooral als men blijft onderzoeken wat zich aandient, zonder zich er definitief mee te vereenzelvigen."

Deze benadering sluit aan bij Grof’s visie op de transformerende kracht van bewust ervaren, zelfs (of juist) wanneer dat gepaard gaat met verwarring of het tijdelijk vasthouden aan een 'ik'-idee.

[ervaringsgetuige]

Nogmaals, de ervaringsgewijze weg is heus niet feilloos. Zonder wijsheid is het zo goed als de zekerste weg naar dwaling.

Niet opdelen dus Siebe. Maar je doet het continue, je kan het niet laten. 
Maar je hebt natuurlijk ook geen ander optie want je mist zoals zovelen het vermogen tot analogisch denken.
Jouw denkvermogen is dus beperkt tot lineair (Analytisch, logisch, rationeel). Analoog (Synthetisch, holistisch, intuïtief) denken is jou onbekend.

Maar luister dan toch is een keer, zij het alleen analytisch rationeel, naar een wijze psychiater als Stanislav Grof, één een van de mede-grondleggers van de transpersoonlijke psychologie. Hij deed dit samen met Abraham Maslow en Anthony Sutich. Transpersoonlijke psychologie is een uitbreiding van de humanistische psychologie die ook spirituele en religieuze ervaringen omvat.

Stanislav Grof zegt dus duidelijk: Het gaat niet om het rigide scheiden van ervaring en wijsheid.

Lees ook dit:


"Stanislav Grof zou het waarschijnlijk eens zijn met de stelling dat wie ervaring en wijsheid rigide wil scheiden, beperkt blijft tot een lineair, analytisch en rationeel denkvermogen en daardoor het vermogen tot analogisch of holistisch denken mist. Grof’s werk benadrukt juist het belang van het overstijgen van het traditionele Westerse mechanistische paradigma, dat sterk gericht is op lineaire logica, en het openen naar meer geïntegreerde, niet-lineaire en transpersoonlijke manieren van begrijpen.

Hij pleit voor een paradigma waarin ervaringen, ook die buiten het conventionele rationele kader, worden erkend als waardevolle bronnen van inzicht en wijsheid. Dit impliceert dat het scheiden van ervaring en wijsheid op een starre manier het menselijk bewustzijn beperkt en de diepere, vaak niet-lineaire verbanden en betekenissen die uit ervaring kunnen voortkomen, negeert. Grof’s visie op bewustzijn en transpersoonlijke psychologie benadrukt juist het belang van het integreren van diverse bewustzijnstoestanden en ervaringen om tot een rijker, meer omvattend begrip van het zelf en de werkelijkheid te komen.

Kortom: Grof zou zeggen dat het rigide scheiden van ervaring en wijsheid een symptoom is van een beperkt, lineair denkmodel, terwijl ware wijsheid juist vraagt om een holistische, geïntegreerde benadering waarin ervaring en inzicht samenkomen en elkaar verrijken."


https://www.perplexity.ai/search/welke-ervaringen-dan-ook-is-er-UKxtw2OdT9ep79GK.DhZKA

[lang kwaat]

Stanislav Grof zegt dus duidelijk: Het gaat niet om het rigide scheiden van ervaring en wijsheid.

Ik denk dat het goed is te weten dat er niet vanzelfsprekend wel wijsheid aanwezig is samen met wat wordt beleefd aan gewaarwordingen, emoties, gevoelens etc. Net zoals er ook niet altijd mindfulness bij aanwezig is. Het is vrij zeldzaam zelfs. Vrijwel iedereen beschouwt en beleeft immers gewaarwordingen, emoties, gevoelens etc. als 'dit ben Ik, dit is van-mij, dit is mijn zelf'

Juist de manier waarop wij zaken beleven, is vrijwel voortdurend beïnvloed en qua perceptie vertekend door van alles wat automatisch in ons opwelt.
Er wordt zo snel een betekenis aan gegeven dat we niet eens meer door hebben dat het die betekenis van zichzelf niet eens heeft en op geconditioneerde wijze er aan wordt toegevoegd.
Dit gaat veel verder dan subjectiviteit. Ook waarnemingen die we vrijwel allemaal delen, zoals gras is groen, is betekenis, interpretatie. Ook dat is perceptie nog los van wat je er emotioneel of sentimenteel bij voelt.

Ook waarnemingen van een grenzeloze ruimte, grenzeloos bewustzijn, 'een sfeer van Nietsheid' zag de Boeddha zo volgens mij. Het valt nog altijd in de sfeer van perceptie. Alles wat je dan ook maar waarneemt visueel, auditief, olfactorisch, gustatorisch, tactiel en mentaal is zo volgens mij. Oftewel...de zes vormen van zintuiglijk bewustzijn hebben nooit een werkelijkheid an sich tot object van kennis. En eigenlijk is het zinloos te discussiëren over welke perceptie juist is. Als een dier gras als grijs ziet, is dat dan onjuist, en groen juist. Onzinnig natuurlijk.
Maar net zo is het toch eigenlijk met onze perceptie van andere mensen, objecten, situaties? Het is een belevingswereld die geheel voorwaardelijk ontstaat en waar geen absolute waarheid in te vinden is maar besef dat maar eens elk moment. Maak van perceptie maar eens nooit meer de absolute waarheid. Kijk maar eens hoe vaak dat toch gebeurt in de beleving.

[Buddha Amitabha]

Stanislav Grof wordt de godfather van de LSD drugs genoemd. Dat geeft toch zeer ernstig te denken. Religie en drugs gaan niet (en nooit) samen. Wie meent dat dit wel zo is, bevindt zich op een gevaarlijke en heilloze weg.

Gautama de Boeddha waarschuwt in zijn leringen dat je geen bedwelmende middelen moet gebruiken, het is zelfs expliciet opgenomen in zijn leefregels.

Drugs roepen illusies in het leven en werken problematisch gebruik en verslaving in de hand, het is een duister verlengstuk van de menselijke begeerte. Wees verstandig en doe het niet. Volg in de waarachtige religie de weg die je wordt aangeboden, met name bijvoorbeeld via het boeddhisme. En volg de daarbij horende leefregels, ze zijn er niet voor niets.

[lang kwaat]

Stanislav Grof wordt de godfather van de LSD drugs genoemd. Dat geeft toch zeer ernstig te denken. Religie en drugs gaan niet (en nooit) samen. Wie meent dat dit wel zo is, bevindt zich op een gevaarlijke en heilloze weg.

Gautama de Boeddha waarschuwt in zijn leringen dat je geen bedwelmende middelen moet gebruiken, het is zelfs expliciet opgenomen in zijn leefregels.

Drugs roepen illusies in het leven en werken problematisch gebruik en verslaving in de hand, het is een duister verlengstuk van de menselijke begeerte. Wees verstandig en doe het niet. Volg in de waarachtige religie de weg die je wordt aangeboden, met name bijvoorbeeld via het boeddhisme. En volg de daarbij horende leefregels, ze zijn er niet voor niets.

De spirituele zoektocht lijkt een soort ratrace naar het ultieme, de werkelijkheid an sich. Alles wordt ingezet.

Of iemand hiertoe bewogen wordt door een oprechte wens een einde te maken aan lijden en ook anderen te kunnen bijstaan, is de vraag. Of wordt iemand puur bewogen door de honger naar kennis en eigenaarschap van die kennis? Ik denk wel dat het verschil maakt wat je hierin drijft.

Mijn indruk (indruk) is: voor wie lijden nauwelijks een persoonlijke realiteit is,  die hongert naar kennis. Voor hen wordt kennis het hoogste goed en doel. Maar met kennis als hoogste goed en doel is de kans heel klein, volgens mij, dat echt een einde komt aan eigenwaan. Immers, het streven is om eigenaar te worden van kennis. Kan zoiets nou echt de indruk dat er een zelf is en  eigendommen van een zelf, wegnemen, en zo een begrip van leegte voortbrengen?