Geen afzonderlijk zelf maar het bewustzijn is zijn inhoud.
De waarnemer en het waargenomene zijn een.
De denker en het denken een.
Het bewustzijn is geen object, afzonderlijk en onveranderlijk. Maar gelijk een rivier. En je kunt niet 2x in dezelfde rivier stappen.
Belangrijke noot: het bewustzijn kan zich legen van zijn inhoud. 'De lege spiegel.'
Maar hier kan jij het grondig mee oneens zijn 
Laat ik eerst zeggen dat het geen betoog behoeft of iemand het met deze uitspraken eens is, danwel oneens. Ons hele stelsel van meningen, opvattingen, vooronderstellingen en opinies is in mijn optiek één groot spel van het maken van vergelijkingen tussen woorden die een bepaalde waarde, kwaliteit of kwantiteit vertegenwoordigen. Een woord is een symbolisch teken, een generalisatie waaronder we diverse eigenschappen proberen te scharen ten behoeve van onze praktische communicatie. Daarmee veronachtzamen we echter welhaast ongemerkt een groot aantal eigenschappen om één eigenschap die wij het belangrijkste vinden van iets bepaalds te huldigen. Ik heb al eens eerder het volgende citaat (weblink:
http://www.boeddhaforum.nl/index.php/topic,484.msg11896.html#msg11896) op dit forum geplaatst dat dit zo ongeveer verwoordt:
“Wat je zegt dat iets is, dat is het niet… Het is veel meer. Het is een samenstelling, in de meest uitgebreide betekenis. Een stoel is niet zomaar een stoel. Het is een structuur van ondenkbare ingewikkeldheid, chemisch, atomair, electronisch, enzovoort. Er gewoon over denken als een stoel, betekent daarom dat het zenuwstelsel wordt beperkt tot wat Korzybski een identificatie noemt.”
(citaat: A.E. van Vogt: “Nul-A Trilogie”, Meulenhoff Amsterdam 1988, blz. 196)Ten tweede wil ik u vragen in hoeverre uw tekst ons mensen helpen kan? Want dat is in mijn ogen het allerbelangrijkste aspect van dat wat we hier op dit forum te zeggen hebben: hoe kunnen we elkaar tot een zegen zijn. Maar goed, we hoeven niet allemaal dezelfde intenties te hebben, het kan ook zijn dat mensen iets plaatsen vanuit de behoefte om anderen te prikkelen tot nadenken, uit filosofisch oogpunt, enzovoort. Ik ga dat uiteraard niet voor u invullen, ik heb u namelijk zojuist reeds gevraagd wat het helpende van uw tekst is of kan zijn en dat is voldoende.
Ten derde: Ik (h)erken in uw tekst van meet af aan een aantal uitspraken van Meesters, Leraren danwel filosofen. Ik vind het wel een beetje jammer dat u uw bronnen, daar waar u zich op baseert niet wat duidelijker weergeeft, maar ik zal u daarmee helpen. Al is het maar voor de duidelijke nuancering ten behoeve van de lezers op dit forum:
Geen afzonderlijk zelf maar het bewustzijn is zijn inhoud.
De waarnemer en het waargenomene zijn een.
De denker en het denken een.
Hier spreekt Jiddu Krishnamurti, waarvan u klaarblijkelijk boeken gelezen hebt. Ik zal voor de lezer die niet zo vertrouwd is met de lessen van Krishnamurti even wat verduidelijkende citaten plaatsen wat betreft de waarnemer en het waargenomen en de denker en het denken:
“We hebben ruimte nodig. Zonder ruimte geen vrijheid. Ik doel hiermee uiteraard op psychologisch gebied… Alleen in een situatie van rechtstreeks contact, als geen ruimte de waarnemer van het waargenomene scheidt, alleen dan sta je rechtstreeks met iets in relatie – met een boom bijvoorbeeld. Niet dat je dan vereenzelvigd bent met de boom, met de bloem, met een vrouw of een man of met wat of wie dan ook, maar als er sprake is van volkomen afwezigheid van enige ruimte tussen waarnemer en waargenomene, alleen dan is de ruimte geweldig. In die ruimte is geen sprake van conflict, in die ruimte heerst vrijheid.
Vrijheid is geen reactie op iets of iemand. Je kunt niet zeggen: ‘Kijk eens aan, nu ben ik vrij’. Zodra je zegt dat je vrij bent, ben je het niet, omdat je je dan bewust bent van jezelf als vrij van iets – en daarom is je situatie die van de waarnemer die een boom gadeslaat. Die heeft daarmee afstand geschapen en in die afstand, die ruimte schept hij een conflictsituatie. Om dit te begrijpen heb je geen verstandelijke instemming of afwijzing nodig, en hoef je niet te zeggen ‘dit snap ik niet’, nee – het vereist dat je rechtstreeks in aanraking komt met
dat wat is. Het wil zeggen er opeens oog voor te hebben dat al wat je doet, dat ieder ogenblik van handeling er een is van de waarnemer met het waargenomene; en binnen de daar aanwezige ruimte is sprake van plezier, van pijn en lijden, en van het verlangen naar vervulling, naar beroemdheid. Binnen die afstand, die ruimte sta je met niets werkelijk in contact. Contact, in relatie staan, krijgt een totaal andere betekenis als de waarnemer niet langer losstaat van het waargenomene. Dan is er een uitzonderlijk besef van ruimte en dus van vrijheid.”
(citaat uit: J. Krishnamurti: “Leven Eeuwig-Nu”, Uitgeverij Mirananda B.V. Wassenaar 1996, blz. 18 augustus)En:
“Denken is het verwoorden van een gewaarwording; denken is het reageren van het geheugen, is zelf het woord, de ervaring, het beeld. Denken is vergankelijk, is veranderlijk en tijdelijk en streeft naar onvergankelijkheid. Daardoor schept het denken de denker, die dan het blijvende element wordt; hij gaat de rol spelen van de censor, de gids, de bedwinger, die het denken kneedt. Dit denkbeeldige blijvende iets is gedachte; zonder denken bestond het niet. De denker bestaat uit allerlei hoedanigheden; hoedanigheden die niet van hemzelf te scheiden zijn. De bedwinger is zelf de bedwongene, hij speelt alleen maar een misleidend, bedrieglijk spelletje met zichzelf. Zolang het onechte niet als onecht, als onwaar wordt gezien, bestaat er geen waarheid.”
(citaat uit: J. Krishnamurti: “Leven Eeuwig-Nu”, Uitgeverij Mirananda B.V. Wassenaar 1996, blz. 16 augustus)Dit is exact wat ook Gautama de Boeddha mijns inziens predikte, hij beschouwde het denken als onbestendig en veranderlijk, als een proces en dito inherente functie van de menselijke hersenen. En als zodanig deel uitmakende van de Skandha’s (aggregaten) waaruit het menselijk bestaan (lichamelijk en geestelijk) is opgebouwd.
Het bewustzijn is geen object, afzonderlijk en onveranderlijk. Maar gelijk een rivier. En je kunt niet 2x in dezelfde rivier stappen.
Belangrijke noot: het bewustzijn kan zich legen van zijn inhoud. 'De lege spiegel.'
Hier bezigt u naast Jiddu Krishnamurti datgene wat de Griekse filosoof Herakleitos (of Heraclitus) ooit beweerde, hij zei namelijk, ik citeer weer voor de duidelijkheid van de lezer:
“In dezelfde rivier stap je en stap je niet.
Je kunt niet tweemaal in dezelfde rivier stappen.
Alles vloeit en niets is blijvend.
Alles maakt plaats voor iets anders en niets
blijft bij ’t oude.
Het koude wordt warm, het warme koud.
Het vochtige wordt droog, het droge vochtig.
Ziekte maakt gezondheid aangenaam,
het kwade maakt het goede aangenaam;
honger, verzadiging;
vermoeidheid, rust.
Het is een en hetzelfde of je leeft of dood bent,
wakker of in slaap, jong of oud.
Het ene aspect verandert altijd in het andere
en het andere wordt weer het ene;
plotseling, onverwacht, de ommekeer.
De natuur verstrooit en verzamelt.
Alles heeft zo zijn eigen seizoen.”
(citaat uit: Bhagwan Shree Rajneesh: “De verborgen harmonie, toespraken over de fragmenten van het werk van Herakleitos”, Uitgeverij Mirananda B.V. Wassenaar 1996, blz. 246)Verder heeft u blijkbaar boeken over Zen gelezen, want de metafoor van de “lege spiegel” komt regelrecht uit het Zenboeddhisme, uit de koan studie. Janwillem van de Wetering heeft dat zelfs als titel van zijn boek gekozen: “De lege spiegel, Ervaringen in een Japans zenklooster” (herdruk Milinda Uitgevers (Synthese) 2013). Een lege spiegel verwijst naar het
satori in Zen, een soort paradoxale aanduiding van het feit dat wij eigenlijk niet-zijn in ons “zijn”, een leegte (Shunyata), een hemel zonder wolken, zoals een lege spiegel. Die lege spiegel weerspiegelt slechts, we zien er geen “ik-ben” in (Anatta). Het ego is als het ware opgegaan in de oceanische sfeer. Eigenlijk gaan we nergens “in op”, we zijn volgens het (Zen)boeddhisme van nature onafgebroken oceanisch (Boeddhanatuur), maar dat voelen (of ervaren) we echter niet als zodanig. Dat is het gevolg van onze strikt dualistische kijk op de dingen. We ervaren onszelf als zijnde afgescheiden van al het andere. De realisatie van de werkelijkheid, de waarheid betekent dus dat we leren beseffen dat we helemaal geen afgescheiden ego-tje zijn, maar een druppel in de oceaan of de oceaan in de druppel. Dat is wat Zen onder andere leert…
Althans, zo heb ik het begrepen.
Met respectvolle groet,
Basho
