Ik zou zeggen... De theorie is altijd mooier dan de praktijk, zelfs de theorie van de Verhevene.
Het voorbeeld met de monniken die zelfmoord pleegden na het aanmanen om het lichaam als walgelijk te contempleren is hier een voorbeeld van. Het zegt niets over de onkunde van de Boeddha om iets uit te leggen, het zegt alles over de onkunde van ons, gewone mensen om het juist te vatten, zelfs al is het door een verlichte leeraar uitgelegd.
Maar waarom zou je je richten op de twisten en meningsverschillen die des mensen zijn? En waarom zouden we twijfelen aan het woord van de Boeddha, zelfs al zou hij werkelijk gesteld hebben dat een welgebrachte Leer geen twisten of meningsverschillen oplevert als degene die hem brengt volledig verlicht is en de werkelijkheid anders lijkt? Wat nut dient dit anders dan nog meer twijfel?
Voor mij is het simpel: de Boeddha heeft ons een pad gewezen, het enige dat we kunnen doen is het te begaan. Niet aan de haal gaan met zijn woorden, maar oefenen.
Hoe weten we dat we oefenen in de richting van het pad dat de Boeddha gewezen heeft? Als we merken dat twisten en meningsverschillen, menselijke neigingen, rustiger worden, als we merken dat twijfel afzwakt, niet vanuit een vervangen van twijfel door blind geloof, maar door ervaring (hoe klein en subtiel ook, alle kleine beetjes dragen bij); door verifieren en zelf vaststellen.
Er is zoveel zelf vast te stellen. Neem nu vannacht, mijn jongste dochter, anderhalf jaar oud, kon de slaap niet vatten, ze bleef maar huilen, mijn vrouw en ik gingen haar om de beurt troosten, ze werd weer kalm, leek in slaap te vallen, en als we de kamer dan stilletjes uit probeerder te sloffen, werd ze weer gillend wakker. Het is enorm wat dit met je doet (het was vroeger een folterpraktijk: slaap voorkomen), er komen dan zoveel gevoelens naar boven en neigingen, maar door enige beschouwing die je kunt beoefenen buiten deze intense momenten, kan je zelfs in deze intense momenten waar zaden van karma vrij spel krijgen, komen tot een beschouwen, daar en enkel daar komt anatta tot leven (niet in het beschouwen van een rustige geest en al zeker niet in het bestuderen van teksten), geen reden tot twist, maar reden tot aanschouwing wat het betekent op dat moment voor jezelf en wat effect het heeft.
Ik aanschouwde de kwaadheid die naar boven kwam, de frustratie, de knoop in mijn maag, de pijn, de vermoeidheid, de neiging tot onploffen, boos worden en de gedachte die, indien niet beteugeld, zou kunnen uitgroeien tot ... wie weet zelfs het radeloos, machteloos in bed drukken en houden van mijn dochter en schreeuwen dat ze moet slapen. En opeens zwakte dit alles af, en was er rust in de intensheid van het moment, rust, ja zelfs vrede. Je kan dit werkelijk voelen, zelf vaststellen, zelfs het bevrijdende effect ervan. Wat beschouwd wordt is, zoals bij het beoefenen buiten dit intens moment (tijdens meditatie), hoe deze gevoelens, deze neigingen ontstaan, ze komen op (zoals de gedachten in meditatie), ze verwijlen even, en verdwijnen dan weer, bij de knoop in de maag, niet zo snel, maar ook daar kan een beschouwing ontstaan dat ziet dat die pijn, die vermoeidheid opkomt en later weer zal verdwijnen, het heeft geen zelf, het heeft geen identiteit, geen enititeit, het heeft niets vast, het komt en gaat ooit wel weer en dit geeft rust, ook al is de pijn (misselijkheid van vermoeidheid) nog niet weg, het is geen aanleiding meer tot frustratie, tot koorts, tot allerlei negatieve neigingen, het is gewoon misselijkheid die komt en ooit weer zal gaan, het is anatta. Het is niet zo moeilijk dit dan door te trekken naar de ervaarder van de pijn, ook deze is niet vast, hoeft niet vast gehouden te worden, zelfs de rust en vrede die die heeft bekomen niet, het wordt beschouwd en in de beschouwing is het niet slecht, niet goed, het is wat is, en als wat is wordt gelaten wat is, niet wordt weggedrukt of aangehaald, dan is het geen oorzaak meer tot een verscheidenheid aan gevolgen.
Dat is de levendige anatta, als je er gaat over denken, lezen, uitdrukken dan kom je in een stekelig braambos van woorden terecht: leegte, niet-zelf, vergangkelijkheid en twisten erover. Boeddha's leer kan jou hier niet uithalen, enkel beoefenen wat Boeddha heeft aangewezen, beoefenen heeft geen woorden nodig, niet het woord leegte, noch het woord niet-zelf, noch vergangkelijkheid, noch ziel, noch niet-ziel, noch boeddhisme, noch Boeddha, ... het is alleen als je hierover gaat delen, conceptualiseren, in woorden gaat gieten, dat je in het braambos terecht komt, met alle gevolgen vandien. En het is dit ook wat hier gebeurt op het forum, mijn excuses hiervoor, en in het groot tussen verschillende strekkingen. De ervaring is eenduidig, maar gezien het niet uit te drukken is, het vooraf gaat aan het uitdrukken en niet te vatten is in geen enkele manier van uitdrukken, is het oorzaak tot meningsverschil en twist.
Het enige wat we kunnen doen is ook dit beschouwen en kijken wat voor effect dit heeft.
Met vriendelijke groeten,
Dorje.
