Ik heb hier toch enige aantekeningen bij. Niet om anderen te corrigeren, maar om bij te dragen. Ik heb zelf een tijdje gewerkt in een opvanghuis voor psychiatrische patiënten die waren weggelopen uit de inrichting.
Een psychose ontstaat kort gezegd door een klemsituatie, waarop een bepaalde persoon niet op adequate wijze reageren kan, in geestelijk opzicht. Ook in religieus opzicht kun je tijdelijk in een soort klemsituatie terecht komen, maar daardoor, of daarna, een doorbraak of realisatie ervaren. Dat is dan geen psychose, maar een openbaring. Deze toestanden liggen dus nogal dicht bij elkaar, wellicht zelfs in elkaars verlengde. Osho karakteriseerde dat door metaforisch aan te geven dat de psychotische persoon als het ware naar beneden is gevallen en de religieuze persoon via de realisatie als het ware naar boven.
Wouter Kusters heeft een vuistdik boek geschreven over zijn eigen psychoses, met als titel "Filosofie van de waanzin". En ik lees hierboven dat door bodhiboom gesteld wordt dat mensen in het Oosten ooit gezien werden als personen met een speciaal talent voor het contact kunnen hebben met het bovennatuurlijke. Zij kregen een plaats in de gemeenschap vanwege dat talent, "terwijl wij ze nu wegmoffelen in instituten". In zekere zin klopt dit, maar ook niet helemaal. Sommige mensen die hier in het Westen worden geëtiketteerd als schizofreen, vielen in het Oosten vroeger inderdaad wat minder op. Maar ook daar is inmiddels erg veel veranderd en aan het veranderen. En eigenlijk weet geen enkele cultuur zich uiteindelijk goed raad met de meer ernstigere vormen van psychose en schizofrenie, omdat de prognose nogal negatief is. Het is niet zo dat men in het Oosten iemand in de gemeenschap kon handhaven die zwaar psychotisch was of zodanig schizofreen, dat er gewoon niet mee te leven viel. Iemand als een heilige etiketteren die de hele dag ligt te vegeteren of uiterst agressief is als gevolg van de psychische stoornis, zal heus niet zijn aangewezen als een religieuze Leraar of Meester.
Ook het beeld dat hier in het Westen bestaat dat schizofrene of psychotische mensen uitsluitend zijn of worden weggemoffeld in inrichtingen is inmiddels toch wel wat genuanceerd door nader onderzoek. Met name Oosterhuis en Gijswujt-Hofstra beschrijven in hun 3-delige boekenserie "Verward van geest en ander ongerief" dat bijvoorbeeld de naaste familie hier in het Westen vaak heel lang hebben gezorgd voor de psychische zieken, en dat ze pas zijn overgedragen aan de psychiatrie als het écht niet langer ging.
Wel is het soms zorgelijk, dat door hulpverleners moeilijk wordt (h)erkend dat iemand in een religieuze fase zit, waarbij hij of zij zich tijdelijk soms best bizar kan gedragen. En er te snel naar allerlei kalmeringsmiddelen wordt gegrepen, terwijl degene die dit doormaakt feitelijk zou moeten worden geholpen om door dit proces heen te komen. Maar men herkent dat moeilijk, of zelfs niet, zoals gezegd. Ook in dit kader boekt men hier en daar gelukkig wel wat progressie. Eigenlijk is hier de Leraar of Meester de aangewezen persoon om dat proces goed te begeleiden, samen met de religieuze gemeenschap.
