Hallo allen,
Geinspireerd door posts van Nico en Siebe, ben ik me gaan verdiepen in iets uit de Pali-canon: sotapanna ofwel stroom-intrede(r).
Ik lees en hoor er verschillende versies van, elk met net een andere nuance, maar alle bronnen zijn het eens over het volgende:
- een stroom-intreder is vrij van de eerste drie bezoedelingen: (1) geloof in zelfbeeld,
Dit verwijst naar sakkaya ditthi. Ditthi's zijn visies, vrijwel altijd wordt bedoeld verkeerde visies. sakkaya ditthi zou zoiets betekenen als identiteitsvisies. Hier
http://www.boeddhaforum.nl/index.php/topic,2365.0.html worden ze opgesomd.
Identiteitsvisies beschrijven denk ik een tendens in de geest om via identiteit gehecht te raken aan wat we ervaren. Bijvoorbeeld, je ervaart een lichaam, een bepaalde hardheid etc en dat zie je als "ik" of anders vaak als van-mij. Zo ook met gevoelens, herinneringen/voorstellingen, mentale formaties en bewustzijn.
Dus via zulke identiteitsvisies treedt gehechtheid op aan wat wordt ervaren.
Een sutta (weet even niet meer welke) geeft eigenlijk (heel in het kort) aan dat wanneer zulke gehechtheid via identiteitsvisies ontbreekt dan raak je niet meer aangedaan wanneer het lichaam verandert, oud wordt, ziek. Of wanneer aangename gevoelens verdwijnen. Wanneer je enthousiasme en optimisme verliest etc.
Je bent er niet meer mee geidentificeerd dus veranderingen raken je dan ook veel minder persoonlijk.
Maar een zelfbeeld dat blijft volgens mij veel langer bestaan dan sotapanna. De sutta's spreken over asmi mana, de notie Ik ben of Ik besta. Dat heeft een sotapanna en dat schijnt pas bij arahantschap verloren te gaan.
Dus je hebt 1. een soort gehechtheid aan ervaringen via het vormen van identiteitsvisies en je hebt 2. ook een nog subtielere gehechtheid aan ervaringen via de notie, het verlangen en de onderliggende neiging 'Ik ben'. Die laatste, meest subtiele vorm van gehechtheid, gaat verloren bij arahantschap wanneer men geheel door verbeelding heenbreekt. Bij sotapanna doet men dat nog niet.
(2) geloof dat rituelen leiden tot verlichting, (3) skeptische twijfel in de drie juwelen (de boeddha, de dharma, de sangha)
- een stroom-intreder wordt gegarandeerd binnen zeven wedergeboortes verlicht
- een stroom-intreder zal niet meer wedergeboren worden in 1 van de bestaansniveau's met meer lijden dan de mensenwereld
Mijn vragen hierover zijn:
1) Hoe herken je bij een ander of jezelf of diegene stroom-intreder is of heeft bereikt?
Traditioneel wordt gezegd dat er
bevestigd vertrouwen (dat is wat anders dan gelovig vertrouwen) is in de drie Juwelen en een moraliteit die de wijzen prijzen. Dat laatste heb ik me zo laten uitleggen: ieder normaal mens zal zwichten in bepaalde omstandigheden en tot wangedrag overgaan, bijvoorbeeld, als je je vrouw met een vreemde aantreft, in oorlogsituaties, als de beloning van bedrog hoog is, als een leugentje wel loont etc. Maar precies dat doet een sotapanna niet meer. Een sotapanna zwicht niet meer.
Verder schijnt bij een sotapanna met name de sterkste vormen van hebzucht of gretigheid uit de geest verdwenen te zijn. Haat is ook gereduceerd, evenals moha. Naar het schijnt is dit onomkeerbaar of structureel geworden.
2) Kun je aan een peuter herkennen of die tot de stroom was ingetreden in een vorig leven?
Ik sluit het niet uit. Er wordt gezegd, en de sutta's staven dat, dat het bewustzijnsniveau van de heiligen, dus ook een sotapanna is verhoogd. Dit betekent ook dat zowel goede als wandaden jegens zo'n persoon extra zwaar wegen. Een daad van vrijgevigheid naar een sotapanna weegt karmisch zwaarder dan naar anderen. Wandaden wegen ook zwaarder.
Dieren hebben een lagere niveau van bewustzijn. Ik heb het zelf meegemaakt dat mensen die heel erg om dieren kunnen geven, werkelijk met hart en ziel ze verzorgen, nauwelijks liefde of mededogen kunnen voelen of tonen bij mensen. Dit is erg schadelijk en verkeerd. Want zelfs een mens alleen maar beledigen weegt zwaarder dan goede daden verrichten tov dieren. Ik heb zelf altijd aangevoeld hoe krom het is dat 'dierenmensen' zonder enige schaamte tekeer gaan tegen andere mensen en zonder moeite kwaad spreken over andere mensen, over ze roddelen, belazeren etc.
3) Hoort geloof in een zelfstandige, waarnemende bewustzijn ook tot het geloof in zelfbeeld?
Wat bedoel je precies?
4) Zijn er hedendaagse, westerse versies van het geloof in rituelen? Het westerse geloof dat genieten gelijk staat aan geluk? Het westerse geloof dat er iets heel erg mis is als je een keer niet kan genieten.
Bij stroom-intrede verliest men volgens mij het idee dat je door louter rituelen en het opvolgen van regels verlichting kunt realiseren. Je hebt in het westen ook allerlei godsdienstige rituelen maar hebben die wat met volledige verlichting te maken?
5) Kan skeptische twijfel ook zijn dat je meer een Mahayana of zen type bent dan een Theravada type?
Ik denk dat sceptische twijfel vooral te maken heeft met de neiging dat je nog fouten of tekortkomingen zoekt in de Drie Juwelen. Alsof je je er nooit helemaal aan durft toe te vertrouwen, dat. Alsof je toch met 1 been, of tenminste je grote teen, een godsdienstig mens blijft bijvoorbeeld. Bij mij komt dat zo af en toe nog altijd op. Na al die jaren kan ik nog altijd niet zeggen dat ik me 100% toe vertrouw aan de Drie Juwelen. Het komt ook wel omdat ik ten diepste geen idee heb waar ik mee bezig ben en me aan toe vertrouw.
Siebe