hechten en het zelf

[lang kwaat]

De Pali Boeddha leert dat er vier soorten hechten zijn, vier soorten vastklampen.

" Clinging to sensual pleasures, clinging to views, clinging to rules and observances, and clinging to a doctrine of self" (MN11)

Alle vier soorten moeten worden herkend, gezien, begrepen en beëindigd, en leiden tot lijden.

Hier zie je ook, vind ik, dat er binnen de Pali Dhamma niet zoiets is als hechten-aan-een-zelf, maar wel zoiets als hechten aan een doctrine van zelf.
Er is ook niet zoiets als 'de beëindiging of verdwijnen van een zelf', wel de beëindiging en het verdwijnen van visies en doctrines van een zelf. 

Het is naar mijn smaak in de Pali Dhamma ook niet zo dat de bevrijde geest zelf-loos is en de niet bevrijde geest nog een zelf heeft.
Dat is geen juiste voorstelling volgens mij.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

De Pali Boeddha leert dat er vier soorten hechten zijn, vier soorten vastklampen.

" Clinging to sensual pleasures, clinging to views, clinging to rules and observances, and clinging to a doctrine of self" (MN11)

Alle vier soorten moeten worden herkend, gezien, begrepen en beëindigd, en leiden tot lijden.

Hier zie je ook, vind ik, dat er binnen de Pali Dhamma niet zoiets is als hechten-aan-een-zelf, maar wel zoiets als hechten aan een doctrine van zelf.
Er is ook niet zoiets als 'de beëindiging of verdwijnen van een zelf', wel de beëindiging en het verdwijnen van visies en doctrines van een zelf. 

Het is naar mijn smaak in de Pali Dhamma ook niet zo dat de bevrijde geest zelf-loos is en de niet bevrijde geest nog een zelf heeft.
Dat is geen juiste voorstelling volgens mij.

Zou het ook kunnen zijn bv. dat men in de ene wijze waarop men naar zichzelf kijkt MET een mening, en dat  de andere wijze waarop men naar zichzelf kijkt ZONDER een mening.

Die vaardigheid, de vaardigheid om naar zichzelf zonder mening te kijken.

[lang kwaat]

Ik meen zelf te zien dat zodra je kijkt naar jezelf, met of zonder mening/gedachte, dan wordt je in dat kijken zelf-bewust. Maar als je helemaal niet bezig bent met jezelf, herkennen van jezelf, begrijpen van jezelf, ontdekken van jezelf, jezelf neerzetten, kennen van jezelf, nadenken over jezelf, beschouwen van jezelf, zelfkennis, kijken naar jezelf, dan is er naar mijn beleving gewoonweg geen zelf-bewustzijn.

Ik ben er van overtuigd in ieder geval dat je als mens op talloze momenten helemaal niet zelf-bewust bent en naar mijn smaak ben je dan het meest jezelf.  Wanneer wordt je als mens erg zelf-bewust? Als je de Ander ziet. Voorbeeld, je loopt in de natuur, kijkt, ruikt en je bent helemaal niet zelf-bewust. Maar dan komt er in de verte iemand aanlopen. En opeens verandert alles in de geest. Je wordt opeens heel zelf-bewust en dat heeft meteen iets ongemakkelijks.

In het Engels taalgebied heeft self-conscious ook die betekenis, van je ongemakkelijk gaan voelen.  Ik denk dat veel mensen daarom ook houden van afzondering, van natuur, bosgebieden, eenzame plekken, in ieder geval op zijn tijd. Het ongemak door zelf-bewustzijn kan dan eens helemaal oplossen en je kunt ontspannen, loslaten, tot jezelf komen.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Ik meen zelf te zien dat zodra je kijkt naar jezelf, met of zonder mening/gedachte, dan wordt je in dat kijken zelf-bewust.

niet stromende energie ? voortdurende veranderingen ?
niet, "het doet zich voor" ?
niet "een gebeuren, zonder naam, of vorm"?

[lang kwaat]

Ik meen zelf te zien dat zodra je kijkt naar jezelf, met of zonder mening/gedachte, dan wordt je in dat kijken zelf-bewust.

niet stromende energie ? voortdurende veranderingen ?
niet, "het doet zich voor" ?
niet "een gebeuren, zonder naam, of vorm"?

Ik zie dat grijpen van de geest en het zelfbewust worden als iets wat zich voordoet, als veranderlijk, ontstaand, stromende energie.
Of snap ik jou niet goed? Ik verzoek je zo concreet mogelijk dingen te formuleren want anders begrijp ik niet goed wat je bedoelt.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Ik meen zelf te zien dat zodra je kijkt naar jezelf, met of zonder mening/gedachte, dan wordt je in dat kijken zelf-bewust.

niet stromende energie ? voortdurende veranderingen ?
niet, "het doet zich voor" ?
niet "een gebeuren, zonder naam, of vorm"?

Ik zie dat grijpen van de geest en het zelfbewust worden als iets wat zich voordoet, als veranderlijk, ontstaand, stromende energie.
Of snap ik jou niet goed? Ik verzoek je zo concreet mogelijk dingen te formuleren want anders begrijp ik niet goed wat je bedoelt.

Wat ik constateer is dat soms een mening in de weg zit en soms is de mening weg.
Als de mening weg is, dan is datgene wat zich voordoet een gebeuren (zonder er een naam of vorm er aan te geven), een voortdurend veranderen, een voortdurende energie (energie is misschien niet correct omdat het dan een naam krijgt).

[Bodhiboom]

De Pali Boeddha leert dat er vier soorten hechten zijn, vier soorten vastklampen.

" Clinging to sensual pleasures, clinging to views, clinging to rules and observances, and clinging to a doctrine of self" (MN11)

Alle vier soorten moeten worden herkend, gezien, begrepen en beëindigd, en leiden tot lijden.

Hier zie je ook, vind ik, dat er binnen de Pali Dhamma niet zoiets is als hechten-aan-een-zelf, maar wel zoiets als hechten aan een doctrine van zelf.

Het gehele gesprek rond onhechten, loslaten is lastig want zoals in zoveel dingen kan je te ver doordraven. Het is vaak beter om stapje voor stapje te gaan en te kijken hoe het voelt. Je zou bijvoorbeeld kunnen proberen om glorie los te laten, maar dat heeft alleen negatieve effecten. Dus je moet denken wat is heilzaam voor jezelf.

Onthechten van de genotten van de zintuigen heeft alleen tot op zekere hoogte zin. Zolang je het met gemak kan laten staan hoef je het jezelf niet te ontzeggen. Bijvoorbeeld ik hou wel van een stuk speculaas brok in de ochtend, betekend dat dat ik niet onthecht ben van sensuele genotten? Daarentegen ik kan het makkelijk laten staan. Je moet er wel bewust bij blijven, als je opeens een pak speculaas gaat eten per dag dan heb je waarschijnlijk wel een probleem.

Onthechten van visies heb ik nog niet zoveel mee geëxperimenteerd, dus ik zal er ook niks over zeggen.

Onthechten van regels is voor sommige mensen makkelijker dan voor anderen. Vanuit een klooster omgeving is dit best wel een ding, bijvoorbeeld voor iemand die jaren monnik is geweest. Mijn achtergrond is meer in de vrijheid echter, dus ik heb dit altijd wel makkelijk gevonden, het enige is de tendens om mezelf regels op te leggen. Bijvoorbeeld bij fysieke oefening vond ik het wel handig om te zeggen, drie keer per week naar de sportschool, dan gebruik je een regel als een soort steuntje voor je gedrag.

Onthechten van een doctrine van zelf lijkt mij te gaan om niet een gezette gedachte te hebben rondom het zelf. Als je een vaste gedachte of een leer aanhoud over “dit ben ik zelf” dan is het moeilijk om je te bewegen naar anatta.

[ervaringsgetuige]

Onthechten van visies heb ik nog niet zoveel mee geëxperimenteerd, dus ik zal er ook niks over zeggen.

Zulke experimenten zijn het boeiendste van allemaal nochtans! 
Maar niet voor beginners, want het allermoeilijkst is onthecht geraken van de eigen gedachten en visies.  Dat proces kan emotioneel diepgaan en vraagt corvee vanwege de monnik.
Uiteindelijk is het zowat levend sterven want "ik" word doorzien en "ik" wil koste wat het kost niet doorzien worden, het wil zijn illusie in stand houden. 

[lang kwaat]

Zou het ook kunnen zijn bv. dat men in de ene wijze waarop men naar zichzelf kijkt MET een mening, en dat  de andere wijze waarop men naar zichzelf kijkt ZONDER een mening.
Die vaardigheid, de vaardigheid om naar zichzelf zonder mening te kijken.

Ik heb zelf het gevoel, de indruk, dat alles wat zelf-beleving aangaat in de sfeer zit van voorstellen en verbeelden. Ook dat verbeelden/voorstellen kan subtiel zijn en grof.

Asmi mana, de notie "Ik ben", die pas verdwijnt bij arahantschap, is denk ik ook nog een subtiel soort rest- verbeelding. Hierin speelt denk ik nauwelijks/niet meningsvorming.
Terwijl zelf-noties in de vorm van: "Ik ben dit, of dit ben Ik" een grovere vorm van verbeelden en voorstellen van jezelf is en meer wordt ondersteund door opinievorming.
Dat heeft een stroom-intreder al niet meer.

Ik geloof zelf niet dat de Boeddha onderwijst dat er zoiets is als niet conceptuele zelf-kennis. Alle zelf-kennis lijkt me conceptueel van aard, product van verbeelding/voorstelling.
Ik geloof niet dat de Boeddha leert dat er zoiets mogelijk is als directe kennis van het zelf of directe zelf-kennis. Er is wel directe kennis mogelijk van rupa, vedana, sanna, sankhara, vinnana en Nibbana. Ik denk dat de Pali Boeddha het zo leert.

Ik geloof dat deze sutta gaat over het verschil tussen iets direct kennen en gaan voorstellen/verbeelden:
https://suttacentral.net/mn1/en/bodhi?reference=none&highlight=false

In het zien van alles zoals het werkelijk is, direct, en zonder verbeelding, daarin zit volgens mij ook de bevrijding.
Ik heb het idee dat alle zelf-kennis nog altijd steunt op een vorm van verbeelden en dit ook overeind houdt.

Er kan geen hechting zijn aan een/het zelf hooguit aan een doctrine of een leer of visie van zelf die product is van grove of subtiele verbeelding, volgens mij.

Ik geloof ook niet dat als een Zenner zoekt naar diens/het ware zelf dat je dit letterlijk moet nemen. Eerder dat je het zo moet zien dat men op onderzoek uitgaat naar directe kennis van wat men ervaart als het zelf. Een rechtstreekse ontmoeting, zonder verbeelding, opdat zelfkennis juist verdwijnt/oplost op dat moment, en plaatsmaakt voor wijsheid, voor direct zien.
Het ware zelf zien/ontmoeten is alleen maar een uitdrukking van het verbeeldingsloos zien/ontmoeten van dat wat kent. Dat direct kennen maak een einde aan alle zelf-kennis.

Het idee dat een Zenleraar het ware zelf kent, is misleidend in die zin, en zet mensen denk ik makkelijk op het verkeerde been. Alle aanspraken op zelf-kennis zet mensen op het verkeerde been, mijns inziens. Dit is ook denk ik de reden waarom de Pali Boeddha leert je niet te focussen op vragen als: 'wie was Ik, wie word ik en wie ben ik'. Je raakt verstrikt in allerlei soorten zelf-kennis en aan verbeelding, gehechtheid en lijden komt geen einde.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Zou het ook kunnen zijn bv. dat men in de ene wijze waarop men naar zichzelf kijkt MET een mening, en dat  de andere wijze waarop men naar zichzelf kijkt ZONDER een mening.
Die vaardigheid, de vaardigheid om naar zichzelf zonder mening te kijken.

Ik heb zelf het gevoel, de indruk, dat alles wat zelf-beleving aangaat in de sfeer zit van voorstellen en verbeelden. Ook dat verbeelden/voorstellen kan subtiel zijn en grof.

Asmi mana, de notie "Ik ben", die pas verdwijnt bij arahantschap, is denk ik ook nog een subtiel soort rest- verbeelding. Hierin speelt denk ik nauwelijks/niet meningsvorming.
Terwijl zelf-noties in de vorm van: "Ik ben dit, of dit ben Ik" een grovere vorm van verbeelden en voorstellen van jezelf is en meer wordt ondersteund door opinievorming.
Dat heeft een stroom-intreder al niet meer.

Ik geloof zelf niet dat de Boeddha onderwijst dat er zoiets is als niet conceptuele zelf-kennis. Alle zelf-kennis lijkt me conceptueel van aard, product van verbeelding/voorstelling.
Ik geloof niet dat de Boeddha leert dat er zoiets mogelijk is als directe kennis van het zelf of directe zelf-kennis. Er is wel directe kennis mogelijk van rupa, vedana, sanna, sankhara, vinnana en Nibbana. Ik denk dat de Pali Boeddha het zo leert.

Ik geloof dat deze sutta gaat over het verschil tussen iets direct kennen en gaan voorstellen/verbeelden:
https://suttacentral.net/mn1/en/bodhi?reference=none&highlight=false

In het zien van alles zoals het werkelijk is, direct, en zonder verbeelding, daarin zit volgens mij ook de bevrijding.
Ik heb het idee dat alle zelf-kennis nog altijd steunt op een vorm van verbeelden en dit ook overeind houdt.

Er kan geen hechting zijn aan een/het zelf hooguit aan een doctrine of een leer of visie van zelf die product is van grove of subtiele verbeelding, volgens mij.

Ik geloof ook niet dat als een Zenner zoekt naar diens/het ware zelf dat je dit letterlijk moet nemen. Eerder dat je het zo moet zien dat men op onderzoek uitgaat naar directe kennis van wat men ervaart als het zelf. Een rechtstreekse ontmoeting, zonder verbeelding, opdat zelfkennis juist verdwijnt/oplost op dat moment, en plaatsmaakt voor wijsheid, voor direct zien.
Het ware zelf zien/ontmoeten is alleen maar een uitdrukking van het verbeeldingsloos zien/ontmoeten van dat wat kent. Dat direct kennen maak een einde aan alle zelf-kennis.

Het idee dat een Zenleraar het ware zelf kent, is misleidend in die zin, en zet mensen denk ik makkelijk op het verkeerde been. Alle aanspraken op zelf-kennis zet mensen op het verkeerde been, mijns inziens. Dit is ook denk ik de reden waarom de Pali Boeddha leert je niet te focussen op vragen als: 'wie was Ik, wie word ik en wie ben ik'. Je raakt verstrikt in allerlei soorten zelf-kennis en aan verbeelding, gehechtheid en lijden komt geen einde.

Ik lees de boodschap dat het onzinnig is om je in te laten met on edele behoeftigheidsbevrediging, omdat dit uiteindelijk niet geeft wat je zoekt.

De emancipatie is dat jij jezelf kunt schenken wat je zoekt.
De blindheid is een vervreemding van je zelf.

Ontwaken is  zowel realiseren (bewust worden van ) als realiseren (tot stand brengen.) "tot je zelf komen"

Is er een einddoel ? Of enkel een bewandelen ?

Frustratie is zien hoeveel je nog moet gaan. (blijven stilstaan, de stroom der veranderingen proberen controleren)
Beoefening is de weg gaan. (meegaan in de noodzakelijke stroom der veranderingen)

[Buddha Amitabha]

Ieder mens kent van jongs af aan open aandacht, gewaarzijn. Het is mogelijk om onbevangen naar de dingen te kijken. Dat lukt het beste wanneer we rustig en ontspannen zijn, in de zon zitten en alle dagelijkse beslommeringen even worden los gelaten. Natuurlijk kunnen we gaan filosoferen in de zon, maar gewoon zitten of liggen en alles laten zijn zoals het is, is de beste conditie om de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn.

Er wordt teveel geproblematiseerd. Ook het dualisme tussen weten en niet-weten, zelf en niet-zelf, leeg en niet-leeg is allemaal een product van onze geest, ons denken. In werkelijkheid is een dergelijk dualisme slechts handig in het dagelijkse leven, waar we onderscheid moeten maken als we naar de markt gaan en gaan vergelijken wat we bijvoorbeeld willen kopen voor het avondeten. In dit soort situaties is het denken dienstbaar en juist. Het gaat pas mis als we gaan mijmeren over wat we van de verkoper vinden, of het ons inziens een vervelende vent is of een aardig mens. Dat kan in een oogwenk gedaan zijn, als we onze voor- en afkeuren vrijuit laten werken via onze associaties.

Het is gewoon simpel. Mensen blijven onafgebroken vergelijken, dualismen scheppen. Juist en onjuist, leeg en niet-leeg, zuiver en onzuiver, en ga zo maar door. Zelfs van de leegte maken we nog een concept, een beeld. En dan gaan we dat beeld vergelijken met dat wat niet-leeg zou zijn. Terwijl leeg slechts bestaat bij de gratie van niet-leeg, anders kunnen we niet beweren dat iets leeg is. Dus alles wat onze geest oproept en waar we vergelijkingen zien, zitten we steevast in het denken van die geest. Het maakt niet uit wat we beschrijven willen, alles is relatief aan iets anders of iets tegengestelds.

Eigenlijk kunnen we slechts over de leringen van Gautama de Boeddha spreken in termen van beoefening. Hoe kan de beoefening er aan bijdragen dat we los kunnen laten. Het hele systeem van religie is er op gericht om je te brengen tot de staat van open aandacht en gewaarzijn. Niet als concepten om te gebruiken in discussies, maar om innerlijk te beseffen waar we staan en hoe we onszelf bijna onafgebroken plaatsen in de stroom van onze associatieve gedachten.

Ook het zelf, of het ik, of het ego, hoe je het dan ook wilt noemen is een concept waar veel over gesteggeld wordt. Terwijl dit je opnieuw in het conceptuele denken brengt. Niet dat dit fout is, maar het is gewoon een logisch gevolg van dat wat we ons zelf noemen, ons ik of ons ego. We verwijzen naar onszelf, in vergelijking met de ander of de wereld. Dat is praktisch juist voor op de markt, waar we zoals gezegd de ingrediënten voor ons avondeten willen aanschaffen. Het zelf is dus dienstbaar, tot op zekere hoogte. Beweren dat je niet-zelf bent, of leeg, betekent dat je je ook begeeft in exact dezelfde associatieve wereld van het vergelijkende denken, er is geen enkel verschil. Sterker nog: je kunt nog dieper in een half-slaap verzinken door te menen dat je het wel weet.

We zijn geen moment dezelfde of hetzelfde, ons zelf, ego of ik verandert onafgebroken. Terwijl we ten onrechte menen dat we altijd dezelfde of hetzelfde zijn. Dat is een verkeerd en zelfs gevaarlijk denkbeeld. Het ene moment zijn we zus, het andere moment zo. En daarin zitten in de loop van een dag of van dagen zelfs grote tegenstrijdigheden. Maar we zijn er niet in getraind om oplettend te zijn. We vergeten wat we gisteren gezegd hebben, en vandaag zeggen we het tegenovergestelde. Vandaar dat alle grote religies en godsdiensten een schema van ethische regels hebben opgesteld, waaraan de volgeling wordt geacht te voldoen. En het paradoxale daaraan is dat niemand daaraan kan voldoen. Het zijn ethisch en sociaal juiste regels, waarvan iedereen kan zien dat ze zuiver en nastrevenswaardig zijn: niet moorden, geen seksueel wangedrag, niet begeren wat de naaste heeft, niet stelen, en ga zo maar door. We vinden allen dat iedereen zich daar aan zou moeten houden, maar kunnen we dat zelf wel? Nee! Door toch te proberen aan deze regels te voldoen, kan ons het licht opgaan, dat we inderdaad maar zeer spaarzaam of in het geheel niet kunnen voldoen aan die gestelde regels. En de mooie en juiste ontdekking kan zijn, dat we merken dat ons zelf, ik of ego inderdaad steeds verandert en dat we op een bepaald moment even wel aan de regels kunnen voldoen, maar enige tijd later niet meer. Dan vergeten we alles en reageren we precies zoals we geleerd zijn om te reageren of gedragen we ons ethisch onjuist onder druk van de gegeven (sociale) situatie. We zijn nooit hetzelfde, we veranderen onafgebroken, dus ook wie we denken te zijn.

Dit is de daadwerkelijke half-slaap waarin de mens verkeert, niet opmerken hoeveel tegenstrijdigheden er in onszelf zijn, dat we ons vrijwel geen moment aan onze beoefening of aan de religieuze regels kunnen houden. In het slechtste geval zien we dat de ander zich niet aan de regels kan houden, en gaan we hem of haar inpeperen dat hij of zij fout zit. Maar die regels zijn van toepassing op ons, op onszelf. Zolang we de ethische regels op de ander projecteren, leren we zelf niets over onszelf, onze fouten, gebreken en conditioneringen. We menen dat we één zijn, maar we zijn feitelijk een menigte. Het ene moment is het ene “ik” dominant en het volgende moment is het andere “ik” dominant. En we merken zelf niet op dat deze “ikken” volledig aan elkaar tegengesteld zijn of kunnen zijn. We zijn feitelijk hulpeloos. En de hulp die we nodig hebben kan worden gegeven. Het boeddhisme is één van de systemen die hulp aanbiedt.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Ik heb een paar (volgens mij) kernwoorden uit je tekst gehaald.

- onbevangen naar de dingen te kijken.
- wanneer we rustig en ontspannen zijn,
- dagelijkse beslommeringen even worden los gelaten.
- de beste conditie om de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn
- Het hele systeem van religie is er op gericht om je te brengen tot de staat van open aandacht en gewaarzijn.
-We zijn geen moment dezelfde of hetzelfde, ons zelf, ego of ik verandert onafgebroken.
We zijn feitelijk hulpeloos. En de hulp die we nodig hebben kan worden gegeven. Het boeddhisme is één van de systemen die hulp aanbiedt.

Ik merk dat er een proberen controleren is, en tegelijkertijd een onmacht om om te gaan met de steeds weer veranderende "ik-toestand" en de realiteit.
Er gebeurt iets, en ik ben boos. Maar ik ging toch niet meer boos zijn.
Het voornemen van het bewuste ik "niet meer boos zijn" heeft geen macht ten opzicht van dat wat er voor zorgt dat ik toch boos ben.

Waakzaam zijn, lijkt me dan niet een bewuste ik toestand, "ik moet waakzaam zijn", maar eerder die onbevangen toestand "de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn".
Of zoals Siebe zegt. " "Het ongemak ...kan dan eens helemaal oplossen en je kunt ontspannen, loslaten, tot jezelf komen."

Toch lijkt er me nog een conflict. Namelijk, de realiteit hier en nu  en de fantasietoestand "de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn of het oplossen en ontspannen, loslaten, tot jezelf komen".

Want "open aandacht en ontspannen, tot jezelf komen" lijken zo'n mooie toestanden. En op de achtergrond zit de wens "ik wil dit voortdurend".

Door mijn fantasiebeeld van "de open aandacht ...." obsessioneel na te jagen, mij  vast te klampen aan mijn wens  "ik wil dit voortdurend"  en mijn (verkeerde) visie "dit is ook mogelijk om voortdurend te ervaren".
Hoewel de open aandacht er voortdurend is, is mijn ervaring ervan niet overeenkomstig mijn fantasiebeeld hoe ik dat zou moeten ervaren .
Mijn fantasie hierover is niet geheel fantasie, want het is hoe ik het soms, in extatische rust ervaar. Maar het obsessionele, het vastklampen is juist dit extatische rust ervaren steeds opnieuw te willen ervaren, voortdurend te willen ervaren.

De open aandacht geeft gewoon weer zoals ik dingen ervaar. en soms is dat pijnlijk.
Ik hoef dit pijnlijke niet persé te zien als iets dat me overkomt. Het is wel degelijk een uitdrukking van een nood die het innerlijke ervaart. En in die zin mag en moet ik het ook ernstig nemen.

Maar de open aandacht  (mezelf) proberen te vertellen,  (mezelf) controleren hoe en wat het moet ervaren, teleurgesteld zijn in zichzelf omdat de open aandacht niet ervaart wat het volgens mijn visie zou moeten ervaren.  De open aandacht (mezelf) obsessioneel proberen te dwingen wat het zou moeten ervaren, verstoort juist het ontspannen ervaren.
Want dan weerspiegelt het juist die teleurstellingen, obsessies, controlezucht en ervaar ik die inwendige geest/toestand.

Toch is het moeilijk om iets niet te doen. Oude vastgeroeste patronen, keren als oude vrienden en bekenden steeds weer terug, als vanzelf.
En daar komt religie, inzichten schenken, leren wat je dient los te laten, en wat je wel kunt doen, om het te overstijgen.
Als het allemaal zo vanzelfsprekend zou zijn, was er al 2500 jaar geleden een einde gekomen aan het lijden van de mens.

Ieder mens kent van jongs af aan open aandacht, gewaarzijn. Het is mogelijk om onbevangen naar de dingen te kijken. Dat lukt het beste wanneer we rustig en ontspannen zijn, in de zon zitten en alle dagelijkse beslommeringen even worden los gelaten. Natuurlijk kunnen we gaan filosoferen in de zon, maar gewoon zitten of liggen en alles laten zijn zoals het is, is de beste conditie om de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn.

Er wordt teveel geproblematiseerd. Ook het dualisme tussen weten en niet-weten, zelf en niet-zelf, leeg en niet-leeg is allemaal een product van onze geest, ons denken. In werkelijkheid is een dergelijk dualisme slechts handig in het dagelijkse leven, waar we onderscheid moeten maken als we naar de markt gaan en gaan vergelijken wat we bijvoorbeeld willen kopen voor het avondeten. In dit soort situaties is het denken dienstbaar en juist. Het gaat pas mis als we gaan mijmeren over wat we van de verkoper vinden, of het ons inziens een vervelende vent is of een aardig mens. Dat kan in een oogwenk gedaan zijn, als we onze voor- en afkeuren vrijuit laten werken via onze associaties.

Het is gewoon simpel. Mensen blijven onafgebroken vergelijken, dualismen scheppen. Juist en onjuist, leeg en niet-leeg, zuiver en onzuiver, en ga zo maar door. Zelfs van de leegte maken we nog een concept, een beeld. En dan gaan we dat beeld vergelijken met dat wat niet-leeg zou zijn. Terwijl leeg slechts bestaat bij de gratie van niet-leeg, anders kunnen we niet beweren dat iets leeg is. Dus alles wat onze geest oproept en waar we vergelijkingen zien, zitten we steevast in het denken van die geest. Het maakt niet uit wat we beschrijven willen, alles is relatief aan iets anders of iets tegengestelds.

Eigenlijk kunnen we slechts over de leringen van Gautama de Boeddha spreken in termen van beoefening. Hoe kan de beoefening er aan bijdragen dat we los kunnen laten. Het hele systeem van religie is er op gericht om je te brengen tot de staat van open aandacht en gewaarzijn. Niet als concepten om te gebruiken in discussies, maar om innerlijk te beseffen waar we staan en hoe we onszelf bijna onafgebroken plaatsen in de stroom van onze associatieve gedachten.

Ook het zelf, of het ik, of het ego, hoe je het dan ook wilt noemen is een concept waar veel over gesteggeld wordt. Terwijl dit je opnieuw in het conceptuele denken brengt. Niet dat dit fout is, maar het is gewoon een logisch gevolg van dat wat we ons zelf noemen, ons ik of ons ego. We verwijzen naar onszelf, in vergelijking met de ander of de wereld. Dat is praktisch juist voor op de markt, waar we zoals gezegd de ingrediënten voor ons avondeten willen aanschaffen. Het zelf is dus dienstbaar, tot op zekere hoogte. Beweren dat je niet-zelf bent, of leeg, betekent dat je je ook begeeft in exact dezelfde associatieve wereld van het vergelijkende denken, er is geen enkel verschil. Sterker nog: je kunt nog dieper in een half-slaap verzinken door te menen dat je het wel weet.

We zijn geen moment dezelfde of hetzelfde, ons zelf, ego of ik verandert onafgebroken. Terwijl we ten onrechte menen dat we altijd dezelfde of hetzelfde zijn. Dat is een verkeerd en zelfs gevaarlijk denkbeeld. Het ene moment zijn we zus, het andere moment zo. En daarin zitten in de loop van een dag of van dagen zelfs grote tegenstrijdigheden. Maar we zijn er niet in getraind om oplettend te zijn. We vergeten wat we gisteren gezegd hebben, en vandaag zeggen we het tegenovergestelde. Vandaar dat alle grote religies en godsdiensten een schema van ethische regels hebben opgesteld, waaraan de volgeling wordt geacht te voldoen. En het paradoxale daaraan is dat niemand daaraan kan voldoen. Het zijn ethisch en sociaal juiste regels, waarvan iedereen kan zien dat ze zuiver en nastrevenswaardig zijn: niet moorden, geen seksueel wangedrag, niet begeren wat de naaste heeft, niet stelen, en ga zo maar door. We vinden allen dat iedereen zich daar aan zou moeten houden, maar kunnen we dat zelf wel? Nee! Door toch te proberen aan deze regels te voldoen, kan ons het licht opgaan, dat we inderdaad maar zeer spaarzaam of in het geheel niet kunnen voldoen aan die gestelde regels. En de mooie en juiste ontdekking kan zijn, dat we merken dat ons zelf, ik of ego inderdaad steeds verandert en dat we op een bepaald moment even wel aan de regels kunnen voldoen, maar enige tijd later niet meer. Dan vergeten we alles en reageren we precies zoals we geleerd zijn om te reageren of gedragen we ons ethisch onjuist onder druk van de gegeven (sociale) situatie. We zijn nooit hetzelfde, we veranderen onafgebroken, dus ook wie we denken te zijn.

Dit is de daadwerkelijke half-slaap waarin de mens verkeert, niet opmerken hoeveel tegenstrijdigheden er in onszelf zijn, dat we ons vrijwel geen moment aan onze beoefening of aan de religieuze regels kunnen houden. In het slechtste geval zien we dat de ander zich niet aan de regels kan houden, en gaan we hem of haar inpeperen dat hij of zij fout zit. Maar die regels zijn van toepassing op ons, op onszelf. Zolang we de ethische regels op de ander projecteren, leren we zelf niets over onszelf, onze fouten, gebreken en conditioneringen. We menen dat we één zijn, maar we zijn feitelijk een menigte. Het ene moment is het ene “ik” dominant en het volgende moment is het andere “ik” dominant. En we merken zelf niet op dat deze “ikken” volledig aan elkaar tegengesteld zijn of kunnen zijn. We zijn feitelijk hulpeloos. En de hulp die we nodig hebben kan worden gegeven. Het boeddhisme is één van de systemen die hulp aanbiedt.

[lang kwaat]

Toch is het moeilijk om iets niet te doen. Oude vastgeroeste patronen, keren als oude vrienden en bekenden steeds weer terug, als vanzelf.
En daar komt religie, inzichten schenken, leren wat je dient los te laten, en wat je wel kunt doen, om het te overstijgen.
Als het allemaal zo vanzelfsprekend zou zijn, was er al 2500 jaar geleden een einde gekomen aan het lijden van de mens.

Ik denk dat het lastige is dat wij proberen te onthechten, loslaten, maar onze manier van leven staat dit niet eens toe. We moeten elke dag maar weer van alles regelen. Zo goed mogelijk doen. Er zijn talloze plichten, talloze verantwoordelijkheden etc. Ons bezit moet onderhouden. Er is altijd zoveel te doen en zoveel om je druk en zorgen om te maken. Het is nooit klaar, nooit af. Het ene project is gerealiseerd en het andere zit al weer in het hoofd. Altijd maar gericht op de toekomst.

Ik denk dat hier ook vaak wringt. Het ene willen maar het andere doen. Wel willen loslaten en onthechten en een einde willen maken aan lijden, maar ook een manier van leven omarmen die hiermee in strijd is.

[I'm a loser]

Altijd maar gericht op de toekomst.

Ja, dat is het probleem. Kun je je richten op het nu?  Nee, dat kan nu juist niet.  Je kunt je niet richten op 'dat' wat gericht is.  En dan nog weer verder: 'dat' wat gericht is wat zich naar binnen richt. En zo richtingloos is (rust).

Terug dus naar de tijds-begrippen verleden en toekomst.   Zolang jij verleden en/of toekomst nog wilt vast houden blijf je in een staat van 'gerichtheid'.

[Buddha Amitabha]

Dit klopt, het emotionele centrum beïnvloedt je geest en neemt de zaak over, als het ware. Een ander “ik” is aan het woord, en je bewustzijn wordt gevormd naar gelang het emotionele centrum is getriggerd. Het “bewuste ik” is op dat moment ondergeschikt aan de kracht van de emotie, of dit boosheid is of iets anders, dat maakt niet uit. En het emotiecentrum heeft een eigen scala aan invloeden op het menselijke denken, dat kan zelfs dieper gelegen impulsen doen ontwaken. Van kwaad tot erger, zegt men spreekwoordelijk, en dat klopt. Als er olie op het vuur van de emotie wordt gegooid, wordt die nog prominenter. We kunnen van geïrriteerd naar boos gaan, van boos naar woedend en van woedend naar moordend. Dat laatste is volledig door het lint gaan, en dat gebeurt de meeste mensen niet. Alleen zij die geen voldoende impulscontrole hebben geleerd, kunnen blind van woede worden. Maar terug naar de gewone boosheid. Het beste is, zoals ik zelf heb ervaren, om desnoods de situatie die je boos maakt te verlaten. Dat klinkt gemakkelijk en vermijdend, maar soms is dat de beste oplossing. En omdat het denken door het emotionele centrum wordt beïnvloed, lees: er treedt een bepaalde bewustzijnsvernauwing plaats naar een focus op vechten of vluchten, is het niet verstandig om in die staat van boosheid iets te beslissen of bijvoorbeeld te reageren op dit forum. Omdat je daar achteraf altijd spijt van krijgt, want als de emotie is verdwenen, komt het rationele denken weer in de rustige modus en wordt de geest helderder.

Van open aandacht kun je inderdaad een concept maken, een idee, een image in je geest. Daarmee kun je die open aandacht een label geven, maar dat is geen open aandacht. Je kunt het ook niet “bereiken” of vast houden, omdat het niet grijpbaar is. Daarom heb ik de gemakkelijkste toestand van open aandacht beschreven, als je rustig op het strand zit op een vrij moment in de zon. En de dagelijkse beslommeringen als ver weg aanvoelen. Dan val je samen met jezelf, met je open aandacht. Althans, dat is dan een mogelijkheid. Je kunt het ook meditatief noemen. En we willen die toestand, als we dat even zo etiketteren, vasthouden, bestendigen. Misschien lijkt dat het ideaal, maar dat is het niet. Omdat dit gedoemd is te mislukken. We worden toch weer afgeleid, veranderen van “ik”, worden gespannen of gestrest om wat voor reden dan ook.

Het ideaal is niet te realiseren, we kunnen wel de open aandacht via beoefening zo dicht mogelijk benaderen. Vandaar dat de Boeddha de meditatie adviseert, want in een meditatieve beoefening zitten we alleen, worden we niet gestoord door zaken van buitenaf en zijn we binnenskamers met onszelf. En door de meditatie kunnen we ons denken min of meer los laten, en leren we dat de meditatieve toestand ons rust en vrede brengt. Wanneer we dat dagelijks volhouden, kan de open aandacht als het ware aan terrein winnen. Dat kan er voor zorgen dat we kalmer worden en op den duur minder worden meegesleept door bepaalde situaties. Het is een kwestie van volhouden, en het is een indirect proces. De directe aanpak van “ik wil niet boos zijn maar kalm” werkt niet. We zijn immers niet één, maar we kunnen dat op den lange duur wel zijn, door de boeddhistische meditatie te beoefenen. Dat is de waarde van meditatietechnieken. Het is een leerproces, het neemt tijd in beslag en het kan zelfs jaren duren voordat we enig profijt hebben van onze meditaties.

Ik heb een paar (volgens mij) kernwoorden uit je tekst gehaald.

- onbevangen naar de dingen te kijken.
- wanneer we rustig en ontspannen zijn,
- dagelijkse beslommeringen even worden los gelaten.
- de beste conditie om de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn
- Het hele systeem van religie is er op gericht om je te brengen tot de staat van open aandacht en gewaarzijn.
-We zijn geen moment dezelfde of hetzelfde, ons zelf, ego of ik verandert onafgebroken.
We zijn feitelijk hulpeloos. En de hulp die we nodig hebben kan worden gegeven. Het boeddhisme is één van de systemen die hulp aanbiedt.

Ik merk dat er een proberen controleren is, en tegelijkertijd een onmacht om om te gaan met de steeds weer veranderende "ik-toestand" en de realiteit.
Er gebeurt iets, en ik ben boos. Maar ik ging toch niet meer boos zijn.
Het voornemen van het bewuste ik "niet meer boos zijn" heeft geen macht ten opzicht van dat wat er voor zorgt dat ik toch boos ben.

Waakzaam zijn, lijkt me dan niet een bewuste ik toestand, "ik moet waakzaam zijn", maar eerder die onbevangen toestand "de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn".
Of zoals Siebe zegt. " "Het ongemak ...kan dan eens helemaal oplossen en je kunt ontspannen, loslaten, tot jezelf komen."

Toch lijkt er me nog een conflict. Namelijk, de realiteit hier en nu  en de fantasietoestand "de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn of het oplossen en ontspannen, loslaten, tot jezelf komen".

Want "open aandacht en ontspannen, tot jezelf komen" lijken zo'n mooie toestanden. En op de achtergrond zit de wens "ik wil dit voortdurend".

Door mijn fantasiebeeld van "de open aandacht ...." obsessioneel na te jagen, mij  vast te klampen aan mijn wens  "ik wil dit voortdurend"  en mijn (verkeerde) visie "dit is ook mogelijk om voortdurend te ervaren".
Hoewel de open aandacht er voortdurend is, is mijn ervaring ervan niet overeenkomstig mijn fantasiebeeld hoe ik dat zou moeten ervaren .
Mijn fantasie hierover is niet geheel fantasie, want het is hoe ik het soms, in extatische rust ervaar. Maar het obsessionele, het vastklampen is juist dit extatische rust ervaren steeds opnieuw te willen ervaren, voortdurend te willen ervaren.

De open aandacht geeft gewoon weer zoals ik dingen ervaar. en soms is dat pijnlijk.
Ik hoef dit pijnlijke niet persé te zien als iets dat me overkomt. Het is wel degelijk een uitdrukking van een nood die het innerlijke ervaart. En in die zin mag en moet ik het ook ernstig nemen.

Maar de open aandacht  (mezelf) proberen te vertellen,  (mezelf) controleren hoe en wat het moet ervaren, teleurgesteld zijn in zichzelf omdat de open aandacht niet ervaart wat het volgens mijn visie zou moeten ervaren.  De open aandacht (mezelf) obsessioneel proberen te dwingen wat het zou moeten ervaren, verstoort juist het ontspannen ervaren.
Want dan weerspiegelt het juist die teleurstellingen, obsessies, controlezucht en ervaar ik die inwendige geest/toestand.

Toch is het moeilijk om iets niet te doen. Oude vastgeroeste patronen, keren als oude vrienden en bekenden steeds weer terug, als vanzelf.
En daar komt religie, inzichten schenken, leren wat je dient los te laten, en wat je wel kunt doen, om het te overstijgen.
Als het allemaal zo vanzelfsprekend zou zijn, was er al 2500 jaar geleden een einde gekomen aan het lijden van de mens.

Ieder mens kent van jongs af aan open aandacht, gewaarzijn. Het is mogelijk om onbevangen naar de dingen te kijken. Dat lukt het beste wanneer we rustig en ontspannen zijn, in de zon zitten en alle dagelijkse beslommeringen even worden los gelaten. Natuurlijk kunnen we gaan filosoferen in de zon, maar gewoon zitten of liggen en alles laten zijn zoals het is, is de beste conditie om de open aandacht die je van nature bent ook daadwerkelijk te zijn.

Er wordt teveel geproblematiseerd. Ook het dualisme tussen weten en niet-weten, zelf en niet-zelf, leeg en niet-leeg is allemaal een product van onze geest, ons denken. In werkelijkheid is een dergelijk dualisme slechts handig in het dagelijkse leven, waar we onderscheid moeten maken als we naar de markt gaan en gaan vergelijken wat we bijvoorbeeld willen kopen voor het avondeten. In dit soort situaties is het denken dienstbaar en juist. Het gaat pas mis als we gaan mijmeren over wat we van de verkoper vinden, of het ons inziens een vervelende vent is of een aardig mens. Dat kan in een oogwenk gedaan zijn, als we onze voor- en afkeuren vrijuit laten werken via onze associaties.

Het is gewoon simpel. Mensen blijven onafgebroken vergelijken, dualismen scheppen. Juist en onjuist, leeg en niet-leeg, zuiver en onzuiver, en ga zo maar door. Zelfs van de leegte maken we nog een concept, een beeld. En dan gaan we dat beeld vergelijken met dat wat niet-leeg zou zijn. Terwijl leeg slechts bestaat bij de gratie van niet-leeg, anders kunnen we niet beweren dat iets leeg is. Dus alles wat onze geest oproept en waar we vergelijkingen zien, zitten we steevast in het denken van die geest. Het maakt niet uit wat we beschrijven willen, alles is relatief aan iets anders of iets tegengestelds.

Eigenlijk kunnen we slechts over de leringen van Gautama de Boeddha spreken in termen van beoefening. Hoe kan de beoefening er aan bijdragen dat we los kunnen laten. Het hele systeem van religie is er op gericht om je te brengen tot de staat van open aandacht en gewaarzijn. Niet als concepten om te gebruiken in discussies, maar om innerlijk te beseffen waar we staan en hoe we onszelf bijna onafgebroken plaatsen in de stroom van onze associatieve gedachten.

Ook het zelf, of het ik, of het ego, hoe je het dan ook wilt noemen is een concept waar veel over gesteggeld wordt. Terwijl dit je opnieuw in het conceptuele denken brengt. Niet dat dit fout is, maar het is gewoon een logisch gevolg van dat wat we ons zelf noemen, ons ik of ons ego. We verwijzen naar onszelf, in vergelijking met de ander of de wereld. Dat is praktisch juist voor op de markt, waar we zoals gezegd de ingrediënten voor ons avondeten willen aanschaffen. Het zelf is dus dienstbaar, tot op zekere hoogte. Beweren dat je niet-zelf bent, of leeg, betekent dat je je ook begeeft in exact dezelfde associatieve wereld van het vergelijkende denken, er is geen enkel verschil. Sterker nog: je kunt nog dieper in een half-slaap verzinken door te menen dat je het wel weet.

We zijn geen moment dezelfde of hetzelfde, ons zelf, ego of ik verandert onafgebroken. Terwijl we ten onrechte menen dat we altijd dezelfde of hetzelfde zijn. Dat is een verkeerd en zelfs gevaarlijk denkbeeld. Het ene moment zijn we zus, het andere moment zo. En daarin zitten in de loop van een dag of van dagen zelfs grote tegenstrijdigheden. Maar we zijn er niet in getraind om oplettend te zijn. We vergeten wat we gisteren gezegd hebben, en vandaag zeggen we het tegenovergestelde. Vandaar dat alle grote religies en godsdiensten een schema van ethische regels hebben opgesteld, waaraan de volgeling wordt geacht te voldoen. En het paradoxale daaraan is dat niemand daaraan kan voldoen. Het zijn ethisch en sociaal juiste regels, waarvan iedereen kan zien dat ze zuiver en nastrevenswaardig zijn: niet moorden, geen seksueel wangedrag, niet begeren wat de naaste heeft, niet stelen, en ga zo maar door. We vinden allen dat iedereen zich daar aan zou moeten houden, maar kunnen we dat zelf wel? Nee! Door toch te proberen aan deze regels te voldoen, kan ons het licht opgaan, dat we inderdaad maar zeer spaarzaam of in het geheel niet kunnen voldoen aan die gestelde regels. En de mooie en juiste ontdekking kan zijn, dat we merken dat ons zelf, ik of ego inderdaad steeds verandert en dat we op een bepaald moment even wel aan de regels kunnen voldoen, maar enige tijd later niet meer. Dan vergeten we alles en reageren we precies zoals we geleerd zijn om te reageren of gedragen we ons ethisch onjuist onder druk van de gegeven (sociale) situatie. We zijn nooit hetzelfde, we veranderen onafgebroken, dus ook wie we denken te zijn.

Dit is de daadwerkelijke half-slaap waarin de mens verkeert, niet opmerken hoeveel tegenstrijdigheden er in onszelf zijn, dat we ons vrijwel geen moment aan onze beoefening of aan de religieuze regels kunnen houden. In het slechtste geval zien we dat de ander zich niet aan de regels kan houden, en gaan we hem of haar inpeperen dat hij of zij fout zit. Maar die regels zijn van toepassing op ons, op onszelf. Zolang we de ethische regels op de ander projecteren, leren we zelf niets over onszelf, onze fouten, gebreken en conditioneringen. We menen dat we één zijn, maar we zijn feitelijk een menigte. Het ene moment is het ene “ik” dominant en het volgende moment is het andere “ik” dominant. En we merken zelf niet op dat deze “ikken” volledig aan elkaar tegengesteld zijn of kunnen zijn. We zijn feitelijk hulpeloos. En de hulp die we nodig hebben kan worden gegeven. Het boeddhisme is één van de systemen die hulp aanbiedt.

[lang kwaat]

Altijd maar gericht op de toekomst.

Ja, dat is het probleem. Kun je je richten op het nu?  Nee, dat kan nu juist niet.  Je kunt je niet richten op 'dat' wat gericht is.  En dan nog weer verder: 'dat' wat gericht is wat zich naar binnen richt. En zo richtingloos is (rust).

Terug dus naar de tijds-begrippen verleden en toekomst.   Zolang jij verleden en/of toekomst nog wilt vast houden blijf je in een staat van 'gerichtheid'.

Ik neig naar het idee dat je als mens een beslissing moet maken in je leven. Wil je doorgaan met willen bereiken van dit en dat wereldlijk doel, dit aantrekkend, dat vermijdend, altijd maar druk met projecten, werk, bezigheden, ach, dat moet je daar denk ik maar volledig voor gaan ook. Maar als je er ook nog wat spiritualiteit bij wilt doen. Ik denk niet dat dit kan werken.
Je moet als mens kiezen denk ik. Je moet ergens vol voor gaan of niet.

Ik denk dat levenswijze heel belangrijk is en wordt onderschat. Als leken denken we alles wel even te kunnen combineren. In allerlei zaken verwikkeld zijn, jawel, emotioneel, financieel, sociaal, politiek, maatschappelijk...en eventjes onthechten...ach...zijn we hierin niet erg naïef? Ik geloof van wel. Aan de ene kant investeren we ontzettend veel in hechting en aan de andere kant zouden we dat niet willen en begrijpen als de oorzaak van lijden? Ja, ja, snap jij het nog?

Levenswijze is cruciaal, volgens mij. Mijn meninkje is: het gewone leven kan niet samen gaan met verlichting. Daarvoor is het gewone leven veel te complex, er staan altijd veel te veel belangen op het spel, de inzet er van is NOOIT onthechting, er is zoveel hoog te houden, zoveel waarop je steunt, zoveel wat je voedt, zoveel om voor te vechten, zoveel om niet/nooit op te geven, zoveel waar je elke dag weer heel veel in investeert, zoveel wat totaal niet matcht met een spiritueel leven van bezitloosheid en onthechten.

Ik heb er geen zin meer in.

[Buddha Amitabha]

Ik denk dat Verlichting wel degelijk samen kan gaan met het dagelijkse leven. Je hoeft je niet volledig af te zonderen, of zoiets, integendeel. Je situatie zoals die is, is voor jou (of voor mij) de meeste ideale omstandigheid om in te beginnen. Het leven is zelf een Leraar, wellicht hebben we nog een spirituele Meester nodig om ons de richting te wijzen, maar in het leven zoals het is, kunnen we uitstekend aan de slag met onze neigingen, conditioneringen, ons egoïsme, en ga zo maar door.

Het is een kwestie van geduld, oneindig geduld. Het leven dat je gegeven wordt is van meet af aan heilig (één), we kunnen die eenheid herontdekken. Het is lastig, moeilijk misschien. Paradoxaal genoeg zeggen Zen Leraren dat gemakkelijk juist is, maar dat wij veel te ingewikkeld zijn geworden. Waardoor alles slechts moeilijk lijkt. We zijn afgedwaald van onze oorsprong, maar die is er nog steeds. De weg ligt gewoon pal voor je neus, dat is mij ooit gezegd door een Zen Leraar. Ik vond dat aanvankelijk maar een rare uitspraak, maar hij heeft gelijk gehad.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Ik denk dat Verlichting wel degelijk samen kan gaan met het dagelijkse leven.

Verlichting van lijden is op iedereen van toepassing. De nood klopt aan je deur en vraagt aandacht.
Soms neemt een mens teveel hooi op zijn vork, en soms is een mens te laks. En soms zit het goed en dan voelt het ook goed.

Leven is toch veel trial and error. Je probeert 100 dingen en je ziet wel hoe het uitdraait. En op basis van ervaring weet je voor de volgende 100 dingen alweer iets meer.
Soms luister je naar goede raad  en soms leg je het naast je neer.
En dan zie je na een tijd of de goede raad inderdaad goede raad was of niet.

Als een mens terugdenkt kan hij de fouten in zijn leven zien, vaak met gevoelens van spijt en  zichzelf wensen "had ik het maar anders gedaan". Had ik maar beter geluisterd naar goede raad.
Uiteindelijk is dat zinloos, want de volgende 100 beslissingen staan alweer voor de deur, en daar kan ik wel de keuze maken om naar goede raad te luisteren.

Zelfs als een mens naar goede raad luistert, zelfs dan is het leven niet te controleren, alsof het leven een opeenstapeling van successen zou kunnen zijn.
De levensuitdagingen zijn voor iedereen gigantisch groot.
Het is niet alleen succesvol leven, maar ook leren onsuccesvol leven.

Daar moet je toch ook van onthechten, de gehechtheid aan succes, ongeacht welk leven je aan het leiden bent, zie de waarheid van het lijden, zie die realiteit onder ogen, maar zie ook de uitweg onder ogen, wat ligt binnen jou mogelijkheden. Niet in de theorie, maar in de praktijk.
Soms moet je dingen doen, soms moet je dingen laten, en soms moet je accepteren.

[I'm a loser]

Altijd maar gericht op de toekomst.

Ja, dat is het probleem. Kun je je richten op het nu?  Nee, dat kan nu juist niet.  Je kunt je niet richten op 'dat' wat gericht is.  En dan nog weer verder: 'dat' wat gericht is wat zich naar binnen richt. En zo richtingloos is (rust).

Terug dus naar de tijds-begrippen verleden en toekomst.   Zolang jij verleden en/of toekomst nog wilt vast houden blijf je in een staat van 'gerichtheid'.

Ik neig naar het idee dat je als mens een beslissing moet maken in je leven. Wil je doorgaan met willen bereiken van dit en dat wereldlijk doel, dit aantrekkend, dat vermijdend, altijd maar druk met projecten, werk, bezigheden, ach, dat moet je daar denk ik maar volledig voor gaan ook. Maar als je er ook nog wat spiritualiteit bij wilt doen. Ik denk niet dat dit kan werken.
Je moet als mens kiezen denk ik. Je moet ergens vol voor gaan of niet.

Ik denk dat levenswijze heel belangrijk is en wordt onderschat. Als leken denken we alles wel even te kunnen combineren. In allerlei zaken verwikkeld zijn, jawel, emotioneel, financieel, sociaal, politiek, maatschappelijk...en eventjes onthechten...ach...zijn we hierin niet erg naïef? Ik geloof van wel. Aan de ene kant investeren we ontzettend veel in hechting en aan de andere kant zouden we dat niet willen en begrijpen als de oorzaak van lijden? Ja, ja, snap jij het nog?

Levenswijze is cruciaal, volgens mij. Mijn meninkje is: het gewone leven kan niet samen gaan met verlichting. Daarvoor is het gewone leven veel te complex, er staan altijd veel te veel belangen op het spel, de inzet er van is NOOIT onthechting, er is zoveel hoog te houden, zoveel waarop je steunt, zoveel wat je voedt, zoveel om voor te vechten, zoveel om niet/nooit op te geven, zoveel waar je elke dag weer heel veel in investeert, zoveel wat totaal niet matcht met een spiritueel leven van bezitloosheid en onthechten.

Ik heb er geen zin meer in.

Zolang je niet weet wat verlichting is kun je ook niet stellen dat het gewone leven niet samen kan gaan met verlichting.  Inmiddels ben ik er wel achter wat verlichting in het boeddhisme betekent.  Quote uit een ander topic:

Tot zover wat ik uit de boeken leerde. Maar de eerwaarde Thaise leermeester Maha Bua Nyanasampanno, een Arahant, die leefde in Wat Pa Baan Taad, Udon Thani, Thailand, legde uit eigen ervaring uit dat er een wezenlijk verschil bestaat tussen viññāna enerzijds en citta anderzijds.

Viññana is dat deel van de geest dat ontstaat en vergaat als bewustzijn, het zich bewust worden van iets door contact van de zintuigen met een zintuiglijk waarneembaar object.
De citta daarentegen is bewustzijn, het weten, “degene die weet”. En dat deel van de geest sterft niet.

In deze quote wordt 'de geest' opgedeeld.  Viññana = Siebe-geest.  Citta is wat ik kennende leegte noem.   (Degene die kent/weet). Het paradoxale van dit stukje is dat jij (Siebe) voorbij je eigen geest kunt komen!  Degene die zich Siebe noemt kan dus sowieso nooit verlicht worden/zijn.

Citta is 100% nergens aan gehecht.  Siebe is altijd wel ergens aan gehecht.   Het geheim zit hem in Viññana (Siebe).  Waar is Siebe zich bewust van?  Van de wereld.  (Alles wat er in de wereld is, inclusief jij zelf.)   Wat ik ooit heb gedaan is waar bij mijzelf het 'willen' lag.  En dan geen materiële zaken, maar dieper.  Wat wil jij het liefste in deze wereld?   Het is Viññana waar het 'willen' zit opgesloten en als je dat weet te cancelen dan schiet het al aardig op.  Dat is geen meditatie, het zit in je 'mind'.

Kom je dan direct bij citta terecht?  Nee, natuurlijk niet. Als je het willen opgeeft dan ben je vrij van verwachtingen.  Dan verwacht je ook niks meer van de toekomst. Mogelijk valt het (citta) je dan ooit toe.  Daar kun je je 'wil' niet op uitoefenen uiteraard, want die heb je opgegeven.



Overigens ben ik ook maar een gewoon mannetje met huisje boompje beestje.  Ik moet ook nog steeds ballen hoog houden.   En niemand die mij 'eerwaarde' noemt (lol).  Als je het mij vraagt wil jij veel te graag 'verlicht' worden.  En dat is nou juist het probleem.  Ik heb nooit 'verlicht' willen worden.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Altijd maar gericht op de toekomst.

Ja, dat is het probleem. Kun je je richten op het nu?  Nee, dat kan nu juist niet.  Je kunt je niet richten op 'dat' wat gericht is.  En dan nog weer verder: 'dat' wat gericht is wat zich naar binnen richt. En zo richtingloos is (rust).

Terug dus naar de tijds-begrippen verleden en toekomst.   Zolang jij verleden en/of toekomst nog wilt vast houden blijf je in een staat van 'gerichtheid'.

Ik neig naar het idee dat je als mens een beslissing moet maken in je leven. Wil je doorgaan met willen bereiken van dit en dat wereldlijk doel, dit aantrekkend, dat vermijdend, altijd maar druk met projecten, werk, bezigheden, ach, dat moet je daar denk ik maar volledig voor gaan ook. Maar als je er ook nog wat spiritualiteit bij wilt doen. Ik denk niet dat dit kan werken.
Je moet als mens kiezen denk ik. Je moet ergens vol voor gaan of niet.

Ik denk dat levenswijze heel belangrijk is en wordt onderschat. Als leken denken we alles wel even te kunnen combineren. In allerlei zaken verwikkeld zijn, jawel, emotioneel, financieel, sociaal, politiek, maatschappelijk...en eventjes onthechten...ach...zijn we hierin niet erg naïef? Ik geloof van wel. Aan de ene kant investeren we ontzettend veel in hechting en aan de andere kant zouden we dat niet willen en begrijpen als de oorzaak van lijden? Ja, ja, snap jij het nog?

Levenswijze is cruciaal, volgens mij. Mijn meninkje is: het gewone leven kan niet samen gaan met verlichting. Daarvoor is het gewone leven veel te complex, er staan altijd veel te veel belangen op het spel, de inzet er van is NOOIT onthechting, er is zoveel hoog te houden, zoveel waarop je steunt, zoveel wat je voedt, zoveel om voor te vechten, zoveel om niet/nooit op te geven, zoveel waar je elke dag weer heel veel in investeert, zoveel wat totaal niet matcht met een spiritueel leven van bezitloosheid en onthechten.

Wat kunnen we in Sn 4.15 lezen ?

Nadat hij alles heeft verzaakt,
wordt gezegd dat hij vrede heeft;
duidelijk wetend,
is hij een verkrijger van wijsheid;
de Dhamma kennende, is hij
onafhankelijk.
Hij beweegt zich recht door de wereld en
benijdt niemand
hier.

Wie hier sensuele passies heeft overstegen en voorbij is gegaan
-
een gehechtheid die moeilijk
te overstijgen is in de wereld,
treurt niet,
maakt zich geen zorgen.
Hij, zijn stroom afgesneden, is vrij
van banden.

Verbrand wat ervoor was
en heb niets voor daarna.
Als je niet begrijpt
wat er tussenin zit,
ga je rustig verder.

Voor wie, in naam en vorm,
in elk opzicht,
geen besef van mij heeft,
en wie niet treurt
om wat niet is:
hij, in de wereld,
is niet verslagen,
lijdt geen verlies.

Bij wie niet opkomt
'Dit is van mij',
voor wie 'niets anders is',
geen gevoel van mijn-zijn heeft,
treurt niet bij de gedachte
'ik heb niets'.

Niet hardvochtig,
niet hebzuchtig, niet
gestoord,
overal
op de hoogte:
dit is de beloning
- zeg ik desgevraagd -
voor wie vrij is
van vooroordelen.

Voor een onverstoorde
- wie weet -
is er geen accumulatie.
Onthoudend, niet opgewonden,
ziet hij overal
zekerheid.
De wijze
spreekt niet over zichzelf
als iemand die hoger,
gelijk
of lager is.
In vrede, vrij van egoïsme,
omarmt hij niet, wijst hij niet af,"

Sn 4.15

Vrij duidelijk zou men durven beweren.

Echter :

Het Pāli-boeddhisme is ... een ... samengesteld geheel van veel verschillende religieuze ideeën, opvattingen en praktijken; en het bevat een lading materiaal van andere religies: brahmanisme, jaïnisme, sāṃkhya, evenals wat chtonische, bijna sjamanistische tradities lijken te zijn. Het vormt geen verenigd geheel behalve onder de smalste filters. Maar als je eenheid zoekt, heb je de neiging die te vinden. Het is een zeer sterke cognitieve bias, vooral in de geschiedenis van religieuze ideeën.

Er is meer dan één soort boeddhisme in de sutta's. Ten minste drie verschillende grote sektes zou ik zeggen, waarschijnlijk meer.

Voor mij is het duidelijk dat dit de Jaïnistische invloed is. de verheerlijking van de ascese, het huis verlaten.
En als jij zegt : dit is de kern voor mij en ik beroep mij op de Pali geschriften dan zul je die ook vinden doorheen de pali-geschriften

En als I'm a loser zegt, ik vind ondersteuning in de geschriften voor mijn visies, dan zal men die ook vinden.

Je hoeft enkel te citeren wat jou visie ondersteunt en alles wat in tegenspraak is laat je weg.

In de pali canon ga je ook terugvinden dat mensen op eigen houtje tot inzicht kunnen komen

HET boeddhisme bewijzen is onmogelijk, maar als je zegt, ik kan mijn gelijk vinden in de teksten, dan heb je gelijk.

Sommige teksten geven een opsomming van verkeerde visies, en als je ze leest blijkt zowel één standpunt mogelijk fout te zijn maar ook het tegenovergestelde standpunt.
Ik lees dit als,  je moet voorzichtig zijn met visies, hang er niet teveel aan vast, ze zouden wel eens verkeerd kunnen zijn, en iemand anders leest dit als, dit zijn de verkeerde visies, met een soort schizofrene toestand omtrent wat dan nu wel het juiste visie is .

Maar op die manier zaken voorstellen is dan alweer traditioneel in een andere traditie dan, namelijk een meer filosofische traditie, die geen uitstaans heeft met de wereldverzakers.

Maar goed, iedereen leest en begrijpt de dingen naar eigen vermogen en vind ondersteuning in de teksten, en ik lees

In vrede, vrij van egoïsme,
omarmt hij niet, wijst hij niet af

en ik begrijp,
zoek vrede, verwijder egoïsme
en neem het leven zoals het komt, hecht je er niet teveel aan, en maak je ook niet te boos voor al die wisselvalligheden die op jou pad komen, als bosmonnik of als leek.

En het lijden dat je wel nog ervaart in het leven is dan een aanwijzing van een nood dat er wel nog zaken knellen. En daar zoek je verlichting van lijden voor . Ongeacht of je bosmonnik bent of leek.

Wat jij schrijft is, voor een leek is het onmogelijk om het pad van vrede, van verwijderen van egoïsme, van verlichting uit je nood, te bewandelen.
Dat het voor een leek onmogelijk is om verlichting van lijden door het pad te bewandelen te ervaren.
Volgens mij kan de lijden spiraal wel degelijk doorbroken worden.

Maar als je zegt, je hebt geen superpowers zoals boeddha, dan is dat waar. Of er is nog een lange weg te gaan, dan is dat waar.
Zelfs leven overschrijdend lang. In die zin is verlichting ook geen ik doel dat je kan bereiken. Maar dat een mens onderdeel is van een ontwikkelingsproces.
En hier knelt het ook, een mens ziet zichzelf als het hoogtepunt, hij zal en moet de eindvrucht ervaren. Hij wil niet slechts een onderdeel zijn van een ontwikkelingsproces. Ik wil meer, beter, hoger. Een mens wil "kijk, ik ben verlicht".

en dit in tegensteling tot

In vrede, vrij van egoïsme,
omarmt hij niet, wijst hij niet af

hier bewandelt hij het pad, en gaat geduldig verder.
En toch is niemand volledig in vrede, volledig vrij van egoïsme
omarmt hij alles, en wijst hij niets af.
Maar Dharma wil ook zeggen taak, opdracht en dat is dan op die manier dat je pad kunt  bewandelen .

Het is een way to speak. Om mensen te inspireren, spirituele poëzie.
Tot zielerust komen in jou beoefening. Levensberusting vinden. zingeving die dood en lijden overstijgt.

[lang kwaat]

Als we al complex zijn geworden, dan komt dat denk ik vooral omdat we ons wel moeten schikken naar de mores van deze samenleving. Een samenleving gebaseerd op dubieuze praktijken, laten we wel wezen. Dubieuze zaken worden ook wel van ons verwacht. Een samenleving die zo draait om geld verdienen, om marktwerking, om middel en doel, die neemt het niet zo nauw met principes en het geweten.

Kinderen worden van jongs af aan verpest door de principes die deze samenleving gaande houden. Alles draait maar om presteren, en je bent eigenlijk alleen iets waard als je ook iets presteert. Zo leer je ook kijken naar jezelf en anderen. Alsof jijzelf en anderen niets waard zijn, tenzij...

Wat eigenlijk onvrijheid is en de weg naar groeiende onvrijheid, wordt verkocht als vrijheid en de weg naar groeiende vrijheid. Idem met heil.  Wat eigenlijk geen oprechte zorg is maar commercie wordt verkocht als oprechte zorg voor jouw welzijn.

Het is allemaal list en bedrog, nep. Daarin moet je dan als mens opgroeien, leven, je draai en rol zien te vinden. Nou, succes! Hoe kun je niet klemraken?

Het is als iemand die eigenlijk best gewetensvol is, en eigenlijk van zichzelf wel weet wat deugt, wat niet deugt, maar toch, zich aanpassend aan de mores van de samenleving, het ook maar niet zo nauw neemt met dat geweten. Dat verdient, dat beloont, en dat houdt de schoorsteen rokende.

Het is allemaal leuk en aardig maar volgens mij moet je wel supersterk zijn om niet door deze samenleving verpest te worden.
En de lessen die je leert...ach, die zijn ook niet best.

[lang kwaat]

In deze quote wordt 'de geest' opgedeeld.  Viññana = Siebe-geest.  Citta is wat ik kennende leegte noem.   (Degene die kent/weet). Het paradoxale van dit stukje is dat jij (Siebe) voorbij je eigen geest kunt komen!  Degene die zich Siebe noemt kan dus sowieso nooit verlicht worden/zijn.

Naar mijn smaak leert Maha Boowa dat je eerst gevoel ontwikkeld voor het feit dat alles wat komt en gaat in je beleving;  aan gedachten, emoties, pijn, wil, gewaarwordingen (bewustzijnsmomenten) etc. dat is niet Ik en niet mijn. Maar er blijft dan een soort rest gevoel over voor het feit dat degene die kent dan het Ik is. De getuige van de pijn, de weter is dan het Ik zeg maar.

Zoals ik het begrijp leert Maha Boowa dat ook hieraan een einde komt als men rechtstreeks ziet dat dat wat kent, de citta, ook geen Ik is.

Niet alleen het tijdelijke wordt nu gezien als zelf-loos maar ook degene die kent.
Dit is het einde van alle zelf-kennis. Alles wordt nu gekend zoals het werkelijk is en iemand realiseert nu op persoonlijke wijze bevrijding.
Er is nog wel cognitie maar hierin vindt geen Ik en mijn-maken meer plaats. 

Maha Boowa heeft een en ander inzichtelijk proberen te maken met het voorbeeld van iemand die in een lege ruimte komt. Waar ie ook ziet, hij ziet lege ruimte...en hij concludeert...dit is leeg. Dit is zeg maar een kennis van leegte vanuit het standpunt van de getuige. Maha Boowa leert dat dit niet echte kennis van leegte is. Hij leert dat de ruimte eigenlijk niet echt leeg is want de persoon, de getuige staat er immers nog in. Hij leert dat pas wanneer ook dit perspectief van de getuige of waarnemer van leegte oplost in de geest, dan zie je de citta en ken je pas de citta als citta. Dan ken je leegte als leegte. Niet eerder. Ik denk dat jij dit ook zo ziet.

Dat je verlichting niet persoonlijk zou kunnen realiseren zou betekenen dat iedereen die verlichting claimt zoals de Boeddha in de war is, niet verlicht?
Het zou betekenen dat je als mens er eigenlijk niks aan hebt? Dat je alleen verlicht bent als je in een speciale staat bent?

[ervaringsgetuige]

Dat je verlichting niet persoonlijk zou kunnen realiseren zou betekenen dat iedereen die verlichting claimt zoals de Boeddha in de war is, niet verlicht?
Het zou betekenen dat je als mens er eigenlijk niks aan hebt? Dat je alleen verlicht bent als je in een speciale staat bent?

Het is me toch wel wat die oneindige discussies over verlichting. 
Ik was hier al verrast te lezen dat de Boeddha verlichting geclaimt zou hebben. Ik dacht dat de Boeddha zelf aangaf dat het definiëren van Verlichting voer voor discussie is. En discussie leidt tot dukkha (stress en lijden).
Nou vooruit dan, ik googlede net op "heeft de boeddha verlichting geclaimt?" en vond deze: https://meditatieinstituut.nl/boeddhisme/verlichting/
waaruit...

Voor een niet-Verlichte is het onbekend hoe het is om Verlicht te zijn

Hoewel wordt omschreven dat een Arahant volledig bevrijd is van wat hier boven is opgesomd, is er nog veel open over hoe het is om Verlicht te zijn. De boeddha weigerde ook regelmatig om hier op te antwoorden als iemand daar naar vroeg. Mogelijk omdat het toch niet te begrijpen is voor iemand dit zelf (nog) niet Verlicht is. Maar in ieder geval, zoals de Boeddha zelf aangaf, omdat het definiëren van Verlichting voer voor discussie is. En discussie leidt tot dukkha (stress en lijden). Zoals, wat gebeurd er met een boeddha (of arahant) na het overlijden? De boeddha weigerde hier een antwoord op te geven.

Toch wordt in bepaalde Sutta’s (met name Udana, met meer spontane uitlatingen van de Boeddha) toch verwezen naar deze staat van Zijn. Zoals

“Monniken, er bestaat een sfeer waarin geen vastheid, samenhang, warmte of beweging is; deze sfeer gaat voorbij aan oneindige ruimte en leegte. Niet in deze wereld, niet in een wereld daarbuiten, noch beide. Ik zeg het je monniken, daar is geen komen, geen gaan, geen blijven, geen wegvallen en geen opkomen. Dat is er zeker, zonder ondersteuning, niet-functionerend, objectloos.”

Zoals Bikkhu Analayo en andere boeddhistisch geleerde onderschrijven gaat dit ver voorbij aan eenheidservaringen

“Zolang er een subtiel gewaarzijn is van ergens, iets of iemand, is er nog geen ervaring van nibbana.” (1)

—

In het boek dat ik aan het schrijven ben (verwachte publicatie 2023 / 2024) heb ik ook een hoofdstuk geweid aan het vinden van ‘berusting in het niet weten’. Dat geldt met name ook voor dergelijke thema’s.

Yeaah, zo'n 2,5 duizend jaar na Boeddha zijn dood zijn we er nog over bezig en komt het volgende boek eraan! 
Leve de verlichting!

[I'm a loser]

In deze quote wordt 'de geest' opgedeeld.  Viññana = Siebe-geest.  Citta is wat ik kennende leegte noem.   (Degene die kent/weet). Het paradoxale van dit stukje is dat jij (Siebe) voorbij je eigen geest kunt komen!  Degene die zich Siebe noemt kan dus sowieso nooit verlicht worden/zijn.

Naar mijn smaak leert Maha Boowa dat je eerst gevoel ontwikkeld voor het feit dat alles wat komt en gaat in je beleving;  aan gedachten, emoties, pijn, wil, gewaarwordingen (bewustzijnsmomenten) etc. dat is niet Ik en niet mijn. Maar er blijft dan een soort rest gevoel over voor het feit dat degene die kent dan het Ik is. De getuige van de pijn, de weter is dan het Ik zeg maar.

Zoals ik het begrijp leert Maha Boowa dat ook hieraan een einde komt als men rechtstreeks ziet dat dat wat kent, de citta, ook geen Ik is.

Klopt.  Maar hij schrijft ook: "De citta daarentegen is bewustzijn, het weten, “degene die weet”. En dat deel van de geest sterft niet."   De citta is degene die weet dat hij geen 'zelf' is.  Dat wordt in het boeddhisme het doodloze genoemd.   Ik noem het dan weer juist weer 'dood', omdat het van ieder gevoel is ontdaan.    Ik ben het niet oneens met Maha Boowa, ik druk me alleen anders uit. 

Niet alleen het tijdelijke wordt nu gezien als zelf-loos maar ook degene die kent.
Dit is het einde van alle zelf-kennis. Alles wordt nu gekend zoals het werkelijk is en iemand realiseert nu op persoonlijke wijze bevrijding.
Er is nog wel cognitie maar hierin vindt geen Ik en mijn-maken meer plaats. 

Het is juist het begin van zelfkennis: het weten dat er niet zoiets als een zelf is.   Dat is geen mentaal weten, maar een weten buiten 'de persoon' om.  Viññana (bewustzijn van iets anders) blijft gewoon functioneren tot je dood aan toe.  Viññana noem ik normaliter gewoon 'zintuigelijk bewustzijn'.  En waar is zintuigelijk bewustzijn zich bewust van?  Van de zintuigelijke wereld.

En mijzelf (dat wat verschijnt in de zintuigelijke wereld) blijf ik gewoon ik/mij/zelf en 'mijn' (bezittelijk) noemen.  Voor citta echter blijft zoiets als 'bezit' een onmogelijkheid.  Voor 'mij' is bezit wel mogelijk. 

Maha Boowa heeft een en ander inzichtelijk proberen te maken met het voorbeeld van iemand die in een lege ruimte komt. Waar ie ook ziet, hij ziet lege ruimte...en hij concludeert...dit is leeg. Dit is zeg maar een kennis van leegte vanuit het standpunt van de getuige. Maha Boowa leert dat dit niet echte kennis van leegte is. Hij leert dat de ruimte eigenlijk niet echt leeg is want de persoon, de getuige staat er immers nog in. Hij leert dat pas wanneer ook dit perspectief van de getuige of waarnemer van leegte oplost in de geest, dan zie je de citta en ken je pas de citta als citta. Dan ken je leegte als leegte. Niet eerder. Ik denk dat jij dit ook zo ziet.

Ik zie dat ook zo.  Maar wie geen directe kennis heeft van 'de leegte' die gaat er zich een voorstellingsbeeld van maken.  En dat is nooit correct.  En waarom is dat?  Citta is vrij van iedere gemoedstoestand.  De getuige is in de leegte eenzaam.   Als mensen ergens moeite mee hebben dan is het eenzaamheid.   Daarom dient het gemoed tot het laatste beetje geledigd te worden, je kunt alleen getuige zijn van de leegte met een leeg gemoed.  Een gemoed dat nergens meer door bewogen wordt.

Dat je verlichting niet persoonlijk zou kunnen realiseren zou betekenen dat iedereen die verlichting claimt zoals de Boeddha in de war is, niet verlicht?
Het zou betekenen dat je als mens er eigenlijk niks aan hebt? Dat je alleen verlicht bent als je in een speciale staat bent?

Wat ik poog te zeggen is dat ik als persoon nooit verlicht ben.  Zie mijn eerdere opmerkingen: ik moet wel zintuigelijk waarnemen (Viññana).  Ik moet wel bezitten.  Citta is bezitloos en neemt niet zintuigelijk waar.

Anders gezegd: ik kan niet als citta de straat betreden.   Het verschil tussen getuige-zijn en verschijnen wordt geweten.   Dat zijn twee (totaal verschillende) ontologische werkelijkheden.

[lang kwaat]

Dat je als persoon volledig verlicht bent, betekent niet dat er geen info uit de zintuigen wordt verwerkt en er dus geen gevoelens en gewaarwordingen zijn, maar in dat cognitief verwerkingsproces treedt geen Ik en mijn maken meer op. Heel kort betekent dit: in het zien is alleen het het zien, in het ruiken alleen het ruiken, in het proeven alleen het proeven, in het horen alleen het horen, in het voelen alleen het voelen, in het kennen alleen het kennen.

Misschien bedoel je het niet zo maar Maha Boowa leert juist dat een getuige afwezig is in leegte, en precies dat is ook een voorwaarde om leegte als leegte te kennen. Dat de getuige in leegte eenzaam is, is een beetje raar, en is eenzaam dan geen gemoed? Ik zou denken dat als iets nou niet eenzaam is, dan is het wel de citta?

Ik denk trouwens wel dat het belangrijk is te begrijpen dat juiste bevrijding als vrucht van het pad in de Pali overlevering gewoon iets is met zintuiglijke gewaarwordingen en gevoelens.

[I'm a loser]

Dat je als persoon volledig verlicht bent, betekent niet dat er geen info uit de zintuigen wordt verwerkt en er dus geen gevoelens en gewaarwordingen zijn, maar in dat cognitief verwerkingsproces treedt geen Ik en mijn maken meer op. Heel kort betekent dit: in het zien is alleen het het zien, in het ruiken alleen het ruiken, in het proeven alleen het proeven, in het horen alleen het horen, in het voelen alleen het voelen, in het kennen alleen het kennen.

Misschien bedoel je het niet zo maar Maha Boowa leert juist dat een getuige afwezig is in leegte, en precies dat is ook een voorwaarde om leegte als leegte te kennen. Dat de getuige in leegte eenzaam is, is een beetje raar, en is eenzaam dan geen gemoed? Ik zou denken dat als iets nou niet eenzaam is, dan is het wel de citta?

Ik denk trouwens wel dat het belangrijk is te begrijpen dat juiste bevrijding als vrucht van het pad in de Pali overlevering gewoon iets is met zintuiglijke gewaarwordingen en gevoelens.

Je gebruikt het begrip 'getuige' op een andere wijze dan gebruikelijk.  Het is de getuige die getuige is van wat Siebe denkt, wat Siebe voelt aan gemoedstoestanden, wat Siebe in de uiterlijke wereld allemaal ziet enz enz.

Siebe kan nooit de getuige zijn.    De getuige kijkt in het dagdagelijkse leven van zich af ---->   Siebe is altijd 'in act'.

Het is uitgerekend de getuige die getuige is van de leegte.  Citta.

De getuige is universeel, maar ook individueel.  Op het niveau van de getuige (Dan ben je al uit Siebe vandaan) is absoluut geen sprake van iemand/zelf/ik of hoe je het ook maar noemen wilt.

De getuige heeft zich opgedeeld over alle mensen en is toch  1 Getuige gebleven.  Daarom zal bij verlichte mensen 'de getuige' zichzelf altijd in de ander herkennen.

Samenvattend: in ieder mens is een getuige en een 'acteur'.  Dat zijn twee verschillende ontologische werkelijkheden.  Onwetende mensen leven in de illusie van het zijn van de acteur.  Wetende mensen leven in de werkelijkheid van de getuige.   De acteur (Siebe) heeft van zichzelf geen werkelijkheid.  Het is het zintuigelijk waarnemen wat de illusie wekt dat de acteur Siebe een op zichzelf staande entiteit is.  Omdat die illusie bij 99% van de mensen gaande is, komt 'de droom' op gang.  Mensen reflecteren op elkaar als zouden zij op zichzelf staande entiteiten zijn.   

De Werkelijkheid is dat de acteurs er wel zijn en hun schouwspel spelen, maar dat ze niet 'werkelijk' zijn.    Getuige (enkelvoud) en acteurs (meervoud) zitten echter geheel vermengd met elkaar.

[ervaringsgetuige]

Samenvattend: in ieder mens is een getuige en een 'acteur'.  Dat zijn twee verschillende ontologische werkelijkheden.  Onwetende mensen leven in de illusie van het zijn van de acteur.  Wetende mensen leven in de werkelijkheid van de getuige.   De acteur (Siebe) heeft van zichzelf geen werkelijkheid.  Het is het zintuigelijk waarnemen wat de illusie wekt dat de acteur Siebe een op zichzelf staande entiteit is.  Omdat die illusie bij 99% van de mensen gaande is, komt 'de droom' op gang.  Mensen reflecteren op elkaar als zouden zij op zichzelf staande entiteiten zijn.   

De Werkelijkheid is dat de acteurs er wel zijn en hun schouwspel spelen, maar dat ze niet 'werkelijk' zijn.    Getuige (enkelvoud) en acteurs (meervoud) zitten echter geheel vermengd met elkaar.

Daar jij dat allemaal zo kan uitleggen vermoed ik dat jouw geestelijke staat tot stand gekomen is, anders gezegd dat jij verlicht bent.
Kan je dat even bevestigen? Want er is tot hiertoe op dit forum nog niemand gekend die verlicht is.

[I'm a loser]

https://boeddhistischdagblad.nl/boeddhisme/194026-guy-wees-een-bevoorrechte-getuige/

Wees een stille getuige. Een alerte waarnemer. Een objectieve observator. Dán zal je de dingen zien, horen, ruiken, proeven, voelen en denken zoals ze wérkelijk zijn. Yatha-bhuta. Ontdaan van ballast. Ontbloot van verhullend decor en decorum.

De stille getuige is niet onbekend in het boeddhisme zie ik.  Het is de stille getuige die ontwaakt, waarmee de persoon die je bent steeds meer wegvalt.

Wanneer de observator de tilakkhana in zichzelf realiseert (d.i. herkent, erkent en er één mee wordt) zal hij a.h.w. de Dhamma in- en uitademen.
Hij zal in alle dingen het proces van ontstaan en vergaan ontwaren. Het natuurlijke cyclische proces dat alles aanstuurt. Het continue proces. De eeuwige natuurwet. Dhammo sanantano. Hij zal ervaringsgewijs ‘begrijpen’ (P. paccanubhoti) dat er geen bruuske scheiding bestaat tussen ontstaan en vergaan. Tussen leven en dood. Hij zal rechtstreeks ‘aanvoelen’ wat de Boeddha bedoelde met het Ongeborene (P. ajata) en het Doodloze (P. amata).

De stille getuige in jezelf is degene die 'het wordende' beziet zonder er mee verbonden te raken.  Uiteindelijk raak je bekend met het doodloze, zoals de Boeddha dat bedoelde.   Hier staat 'aanvoelen' , dat is een staat waar ik lang in heb verkeerd.  Uiteindelijk realiseert men het doodloze in ontologische zin.  Dan is de omkering van 'acteur' naar getuige voltooid.  De weg kan omschreven worden als een 'verlaten'.  Wat verlaat je dan?  De acteur.    Want wie of wat de (stille) getuige is dat valt niet te weten vanuit de acteur bezien.

[ervaringsgetuige]

Wat verlaat je dan?  De acteur.    Want wie of wat de (stille) getuige is dat valt niet te weten vanuit de acteur bezien.

En jij als geen acteur meer zijnde komt dat de acteurs op het forum - behulpzaam als je bent - aanwijzen. 

[I'm a loser]

Dat de getuige in leegte eenzaam is, is een beetje raar, en is eenzaam dan geen gemoed? Ik zou denken dat als iets nou niet eenzaam is, dan is het wel de citta?

Schematisch ziet de dagdagelijkse werkelijkheid er zo uit:

Getuige---->Siebe----> de wereld.   

De getuige verbergt zich achter Siebe.   En omdat Siebe zintuigelijk naar de wereld kijkt, kan Siebe de getuige niet zien.  (De 2e pijl is dus zintuigelijk bewustzijn)   Siebe is het masker waarachter de getuige zich verschuilt.  Als Siebe ontologisch de positie van de getuige inneemt dan treedt er een verenkeling/vereenzaming op.   Gevoelens van melancholie, gebrokenheid en onbestemdheid (Dukha) zullen dan je deel zijn.  Maar omdat de getuige zelf geen gemoedstoestanden kent, wordt jij -ontologisch gezien- steeds meer de kenner van de gemoedstoestanden i.p.v. degene die ze er ervaart.

Maar let op.  Een leeg gemoed is een gestemd gemoed.   Het gemoed is dan gelijkmoedig.  En in die gelijkmoedigheid is het gestemd omdat het gemoed afgestemd raakt op de transcendente wereld.  Alleen de transcendente wereld kan jou naar daadwerkelijk lijden brengen.  (Dukha is niet echt lijden in mijn optiek).  Dit lijden is de emotionele zuivering van de mens Siebe.  Een existentiële eenzaamheid is noodzakelijk voor het enkelvoudige.

De citta en het Doodloze



In eerdere posten heb ik geschreven dat het doel van de leer van de Boeddha is om het bewustzijn vrij te maken. Dat vrije bewustzijn is het enkelvoudige bewustzijn. Ik verwees toen naar de volgende woorden: "Iemand met een dergelijk enkelvoudig bewustzijn beschouwt het gevoel, de waarneming, de formaties, het bewustzijn niet als het zelf, als een ik. Hij is niet geboeid door de banden van het gevoel, van de waarneming, van de formaties, van het bewustzijn; hij is inwendig en uitwendig ongeboeid. Hij vindt de andere oever, is volledig bevrijd van lijden. (S.XXII.117; zie ook S.XXII.115).
Tot zover alles goed. Maar verder schreef ik dat het enkelvoudige bewustzijn geen eenheid is die op zichzelf bestaat, maar dat bewustzijn is iets dat ontstaat en vergaat, afhankelijk van voorwaarden.

   Ik kreeg commentaar van Siebe dat een bewustzijn dat ontstaat niet als vrij kan worden aangeduid. Mijn antwoord was toen: Het bewustzijn dat zich nergens vestigt, zich nergens aan hecht, is bevrijd, omdat het niet groeit en niet samenstelt. Bewustzijn dat niet samenstelt, is bevrijd.
   Lord Rainbow (alias Dirk Knol, Dirkjan en Marcel) vroeg welk bewustzijn van leven naar leven gaat. Hij vroeg hoe wedergeboorte plaatsvindt.

   Ik moet toegeven dat er een fout is gemaakt en wel door het niet bekend zijn met het Pali. Ik dacht dat de Pali woorden viññāna en citta dezelfde betekenis hadden (bewustzijn). De woordenboeken en teksten die ik daarover heb geraadpleegd, vermelden het volgende.

   >>Het begrip "geest", "het geestelijke" wordt in het Pāli-Boeddhisme o.a. aangeduid met de woorden: viññāna of citta.
   Het woord viññāna betekent bewustzijn. Het is een stroom van bewustzijn. Er is geen blijvende geest-substantie. Zonder voorwaarden ontstaat er geen bewustzijn (M.38). Afhankelijk van karma-formaties ontstaat bewustzijn (viññāna).
   Het woord citta betekent: geest, bewustzijn, staat van bewustzijn, gedachte, het denken, het verstand, het denkorgaan. Het is een synoniem van viññāna.<<

   Tot zover wat ik uit de boeken leerde. Maar de eerwaarde Thaise leermeester Maha Bua Nyanasampanno, een Arahant, die leefde in Wat Pa Baan Taad, Udon Thani, Thailand, legde uit eigen ervaring uit dat er een wezenlijk verschil bestaat tussen viññāna enerzijds en citta anderzijds.

Viññana is dat deel van de geest dat ontstaat en vergaat als bewustzijn, het zich bewust worden van iets door contact van de zintuigen met een zintuiglijk waarneembaar object.
De citta daarentegen is bewustzijn, het weten, “degene die weet”. En dat deel van de geest sterft niet. De eerwaarde Arahant Maha Bua legt de citta anders uit dan wat gebruikelijk is.

Ik heb inmiddels in de gaten dat binnen het boeddhisme het begrip 'bewustzijn' een tweeledige betekenis heeft.  Voor mij verwarrend, maar dat doet er even niet toe.  In het dagdagelijkse waarnemen is de getuige zich bewust van wat anders: namelijk van Siebe (of van Loser in mijn geval) én van 'de wereld'.  Dat dagdagelijkse waarnemen noemt men dus viññana en dat is vergankelijk bewustzijn.   Waarom is dat?  Het vergankelijke zit hem in het 'wat anders'.  Siebe en Loser zijn beide 'wat anders'.

Maar bij 'citta' keert de getuige zich van de waarnemingen (Dus ook van Siebe) af en komt terecht in het doodloze: 'degene die weet'.  In feite zijn er dus twee omkeringen, eerst van Siebe naar de stille getuige.  Vervolgens keert de stille getuige zich wederom naar binnen en dat is 'citta'.   Dat is in feite het zijn van de getuige.  Alle omkeringen komen daar ten einde: je kunt niet meer verder dan het doodloze.  Daar is Siebe of Loser niet.

Het zijn is van de hoogste importantie, omdat bij dat zogeheten 'wegvallen'  citta geen zijnspositie heeft en de gehele persoon 'wegvalt'.  In feite gaat dat 'wegvallen' helemaal nergens over.  De mens gaat zich hechten aan dat 'wegvallen' omdat het een aangename staat is.  (Je merkt het, ik ben van de Spartaanse slag)

[lang kwaat]

Ik voel dit soort dingen wat anders aan, denk ik. Ik geloof niet dat verdeeldheid en zelf-vervreemding, hechting, onwetendheid, ergens in het verleden is ontstaan en tot nu voortduurt, en dus iets is wat gegeven is, en bij ons is. Het is naar mijn aanvoelen iets actueels, iets wat hier en nu plaatsvindt onder invloed van oorzaken en condities.

Heelheid is naar mijn gevoel ook nooit verloren gegaan. We leven dag in dag uit in heelheid, in een onverdeelde staat. Iedereen. Het is niet dat dit ons onbekend is. Sterker, het is ons van alles het meest bekend, vertrouwd, gewoon. Maar precies daarom zijn we het niet echt bewust, zoals we ook niet bewust zijn van zuurstof of een vis vast niet meer bewust is van de aanwezigheid van water.

Boeddha spreekt ook op deze manier over gevoelens. Aangename en onaangename gevoelens springen er uit, vallen op, zijn object van onze bewuste aandacht, maar neutrale niet en daar groeit onwetendheid op. Op zaken zo gewoon vinden dat je ze niet opmerkt, dat het niet je bewuste aandacht heeft. Dat is de slaap.
Slaap is de psychologisch consequentie denk ik van anicca niet zien. Als je anicca niet ziet, zie je alles als duurzaam, dus vanzelfsprekend aanwezig, gewoon, of het nou je gezondheid is, jeugdigheid, vriendschappen, relaties, geen pijn hebben, in weelde leven, of ellende, je hebt er eigenlijk geen oog voor dat het allemaal tijdelijk is, voorwaardelijk ontstaan en zo weg kan zijn. Daarin zit iets slapends, iets wat niet wakker is. Hoe vanzelfsprekender je alles vindt, hoe minder wakker je bent/leeft. Na een crisis is dit mij wel grotendeels verdwenen. Wij mensen leven echt vaak alsof alles zo vanzelfsprekend is. Dat is zo onwaar maar het werkt wel zo. Je vindt het als mens vaak maar zo normaal dat je geen pijn hebt, maar dat is niet normaal. Je vindt het maar zo normaal dat je ziet, hoort, proeft, maar ook dat is het niet. Het kan zo stoppen.

Mijn gevoel zegt me dat heelheid niet een andere ontologische werkelijkheid is maar dat wat ons het meest vertrouwd is.
Het is eerder dat we ons kunnen verliezen, als het ware, in verschijnselen. Een kennende leegte is, zeg maar, gewoon de natuur van geest, ieders geest en ons het meest innig vertrouwd. Daarom zijn we diens aanwezigheid niet bewust. Dat is de slaap.

Voor mij voelt het niet zinnig mezelf te verdelen in Siebe en niet-Siebe. Of als in en uit Siebe gaan. Siebe is ook niet altijd in act. Siebe heeft ook niet altijd een zelf-bewustzijn of besef van Ik en mijn. Siebe is ook niet altijd iemand. Siebe is ook niet altijd onwetend en begeertevol of verblind (echt?, nou ja, nauwelijks voorstelbaar, maar toch heus:-). Dat zijn allemaal verkeerde vertrekpunten. Dat zijn allemaal dingen die gebeuren op actuele wijze. Dat zijn geen dingen die in het verleden eens ontstaan zijn en nu dus altijd bij ons zijn.

Voortdurend is er het voorwaardelijk ontstaan. Ik en mijn maken, onwetendheid, begeerte, identificeren, het ontstaan van zelf-besef, van "Ik ben dit en dat", het ontstaan van een perspectief, hechten, alles ontstaat voorwaardelijk. Het is allemaal geen oer gegeven ofzo. Niet naar mijn smaak.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Als jij je beter voelt, of aanvoelt om het zo te bekijken.

Ik heb geen moeite om het anders te bekijken.

als je schrijft : de natuur van geest, ieders geest en ons het meest innig vertrouwd. Daarom zijn we diens aanwezigheid niet bewust.
Dan zou ik eerder zeggen  , we zijn er ons wel van bewust, maar we noemen het "mijn" of "ik".
dit omarmen we volledig door die "mijn".
maar er is iets anders dat we niet omarmen, waar we moeite mee hebben.
Namelijk de werkelijkheid, onze positie in die werkelijkheid.
De bedreiging dat we "ik" kunnen verliezen.

En als je goed kijkt verlies je die ook niet, want die blijft aanwezig, alleszins wanneer het bewuste er is.
Toch vechten we voortdurend voor het voortbestaan. Zelfs als er eigenlijk geen bedreigingen zijn.
En verstoppen we onze angst om die "ik" te verliezen.

Terwijl er eigenlijk geen verliezen van "ik" is, maar veranderen van ruimte waar die "ik" zich manifesteert.

Onze angst om dat "ik" te verliezen manifesteert zich in het proberen te beheersen van die ruimte waar dat "ik " zich in manifesteert.
Hoe kan nu een geweldige geest "ik" toch nog geen macht hebben over die ruimte.

Hoe banger men is om het "ik" te verliezen, hoe kwader men is op de ruimte als die niet is zoals "ik" wil.
Hoe groter het ego, hoe banger het hart om "ik" te verliezen, hoe harder men gaat vechten om de ruimte te beheersen.
Hoe meer frustratie men heeft omdat men de ruimte niet kan beheersen, hoe groter de angst in het hart dat men "ik" kan verliezen.

hoe doorbreekt men die spiraal  ?

In vrede, vrij van egoïsme,(angst om ("ik" ) te verliezen)
omarmt hij niet, wijst hij niet af
de steeds veranderende werkelijkheid

Ik voel dit soort dingen wat anders aan, denk ik. Ik geloof niet dat verdeeldheid en zelf-vervreemding, hechting, onwetendheid, ergens in het verleden is ontstaan en tot nu voortduurt, en dus iets is wat gegeven is, en bij ons is. Het is naar mijn aanvoelen iets actueels, iets wat hier en nu plaatsvindt onder invloed van oorzaken en condities.

Heelheid is naar mijn gevoel ook nooit verloren gegaan. We leven dag in dag uit in heelheid, in een onverdeelde staat. Iedereen. Het is niet dat dit ons onbekend is. Sterker, het is ons van alles het meest bekend, vertrouwd, gewoon. Maar precies daarom zijn we het niet echt bewust, zoals we ook niet bewust zijn van zuurstof of een vis vast niet meer bewust is van de aanwezigheid van water.

Boeddha spreekt ook op deze manier over gevoelens. Aangename en onaangename gevoelens springen er uit, vallen op, zijn object van onze bewuste aandacht, maar neutrale niet en daar groeit onwetendheid op. Op zaken zo gewoon vinden dat je ze niet opmerkt, dat het niet je bewuste aandacht heeft. Dat is de slaap.
Slaap is de psychologisch consequentie denk ik van anicca niet zien. Als je anicca niet ziet, zie je alles als duurzaam, dus vanzelfsprekend aanwezig, gewoon, of het nou je gezondheid is, jeugdigheid, vriendschappen, relaties, geen pijn hebben, in weelde leven, of ellende, je hebt er eigenlijk geen oog voor dat het allemaal tijdelijk is, voorwaardelijk ontstaan en zo weg kan zijn. Daarin zit iets slapends, iets wat niet wakker is. Hoe vanzelfsprekender je alles vindt, hoe minder wakker je bent/leeft. Na een crisis is dit mij wel grotendeels verdwenen. Wij mensen leven echt vaak alsof alles zo vanzelfsprekend is. Dat is zo onwaar maar het werkt wel zo. Je vindt het als mens vaak maar zo normaal dat je geen pijn hebt, maar dat is niet normaal. Je vindt het maar zo normaal dat je ziet, hoort, proeft, maar ook dat is het niet. Het kan zo stoppen.

Mijn gevoel zegt me dat heelheid niet een andere ontologische werkelijkheid is maar dat wat ons het meest vertrouwd is.
Het is eerder dat we ons kunnen verliezen, als het ware, in verschijnselen. Een kennende leegte is, zeg maar, gewoon de natuur van geest, ieders geest en ons het meest innig vertrouwd. Daarom zijn we diens aanwezigheid niet bewust. Dat is de slaap.

Voor mij voelt het niet zinnig mezelf te verdelen in Siebe en niet-Siebe. Of als in en uit Siebe gaan. Siebe is ook niet altijd in act. Siebe heeft ook niet altijd een zelf-bewustzijn of besef van Ik en mijn. Siebe is ook niet altijd iemand. Siebe is ook niet altijd onwetend en begeertevol of verblind (echt?, nou ja, nauwelijks voorstelbaar, maar toch heus:-). Dat zijn allemaal verkeerde vertrekpunten. Dat zijn allemaal dingen die gebeuren op actuele wijze. Dat zijn geen dingen die in het verleden eens ontstaan zijn en nu dus altijd bij ons zijn.

Voortdurend is er het voorwaardelijk ontstaan. Ik en mijn maken, onwetendheid, begeerte, identificeren, het ontstaan van zelf-besef, van "Ik ben dit en dat", het ontstaan van een perspectief, hechten, alles ontstaat voorwaardelijk. Het is allemaal geen oer gegeven ofzo. Niet naar mijn smaak.

[I'm a loser]

Mijn gevoel zegt me dat heelheid niet een andere ontologische werkelijkheid is maar dat wat ons het meest vertrouwd is.
Het is eerder dat we ons kunnen verliezen, als het ware, in verschijnselen. Een kennende leegte is, zeg maar, gewoon de natuur van geest, ieders geest en ons het meest innig vertrouwd. Daarom zijn we diens aanwezigheid niet bewust. Dat is de slaap.

De droomtoestand is een andere ontologische werkelijkheid: maya.  Vanuit de persoon bekeken (lokaliteit) is het alsof de persoon zintuigelijk waarneemt.  Jouw stroom van bewustzijn (viññāna) levert per definitie een andere 'werkelijkheid' op dan mijn stroom van bewustzijn.  Om de eenvoudige reden dat ik mij op een andere lokatie mij bevind.  Zintuigelijk waarnemen is altijd lokaal.  Citta is ontdaan van iedere locatie.

Voor mij voelt het niet zinnig mezelf te verdelen in Siebe en niet-Siebe.

Zijn (getuige) en niet-zijn (Siebe) zijn per definitie gescheiden.  Maar omdat je het niet zinnig vindt om te verdelen blijft Siebe gewoon 'jezelf' (Zie citaat bovenin).