Uit veel levenservaring, door de donkere nacht van de ziel gegaan te zijn
De donkere nacht van de ziel zijn woorden die Jan van het Kruis gebruikte, Spaans mysticus. Hij bedoelde er mijns inziens mee dat je op een punt komt dat niks meer werkt. Hoe je je overeind hield, inspande, wat je ook deed, waar je je heil of geluk ook in zocht, dus ook middelen maar ook in religie, in bidden, in de Kerk, in studeren, lezen, activiteiten, wat je dan ook voedde, het is allemaal smakeloos geworden. Op een bepaald moment is altijd maar weer de voedingswaarde nihil terwijl het vaak zo inspirerend en voedend begint allemaal.
Ook religie.
Waar veel geestelijke leiders en mensen dit zien als een ernstig falen in toewijding, in vertrouwen, in geloof, in wijsheid, in het waarachtige leven, zag Jan van het Kruis dit als een goed teken. Eigenlijk een teken dat je wijzer bent geworden en God meer in je leven is dan ooit tevoren.
Waar de meeste geestelijke leiders zullen aansporen om nog harder te gaan bidden, je te kastijden, nog meer toewijding te tonen, nog harder te zuiveren etc. leerde Jan van het Kruis dat het nu tijd is voor overgave. Laat je eigen wil los, laat de zelfzucht varen. Laat de wijsheid van de ziel zijn werk met jou doen. Wordt minder actief. Ga juist je niet nog meer uitsloven.
Dus Jan van het Kruis verstond het als iets positiefs waar veel anderen het zien als iets negatiefs.
De donkere nacht van de ziel heeft vooral te maken met de ervaring dat uiteindelijk niks je echt voedt. Alles wordt weer dor, sleur, vervelend, uitgekauwd, gewoon, niet meer stimulerend etc. We willen altijd alles zelf in handen hebben. Dus neem je middelen, lees je weer een nieuw boek, ga je weer dit en dat doen, nieuwe impulsen zoekend, nieuw voer.
Eigenlijk, simpel gezegd, je zoekt altijd een soort beloning in dit en dat omdat je je eigenlijk zonder dat je maar ellendig voelt.
Ik vind dat zelf het opmaken van een eerlijke rekening. Zo voel ik het wel.
Boeddha zag die manier van leven als de oorzaak van lijden. Of het lost het niet op. Het houdt het in stand.
"En dit, monniken, is de Edele Waarheid over de oorsprong van het lijden: het is het verlangen welk tot verder bestaan leidt, verbonden is met plezier en lust, en hier en daar naar genot zoekt. In het kort: verlangen naar genot, verlangen naar bestaan, en verlangen naar niet–bestaan" (SN56.11)
De donkere nacht van de ziel is niet dat je moeilijke levenservaringen hebt, scheidingen, problemen met relaties, verlies van geliefden, gezondheidsissues, maar eerder dat je bespeurt dat niks meer werkt. Een soort ontgoocheling, zo van...en wat nu? Meestal dan gaan we weer iets nieuws proberen. Dat werkt dan ook weer even opwekkend en belonend...en dan komt weer een punt dat ook dat niet meer belonend werkt...en wat nu?... eindeloos.
Ik vind dat je door zelfonderzoek heel snel kunt zien dat het zo werkt en altijd maar draait om je eigen goede gevoel, genot, geluk, leuk, comfort. Zelfs als je goede dingen doet. Zelfonderzoek onthult dat je eigenlijk vrijwel nooit wat anders doet, vind ik. Steeds maar weer op zoek naar nieuwe ervaringen die je als belonend ervaart omdat je eigenlijk zonder dat van ellende omkomt. Je kan het eigenlijk totaal niet bij jezelf vinden. Zonder al die stimuli voel je je dor, arm, ellendig.
Jan van het Kruis zegt niet dat dit allemaal heel erg slecht is maar wat hij wel leert is dat zolang je zelf altijd maar het initiatief wilt nemen, en weer gaat zoeken naar nieuw voer, hinder je eigenlijk dat de wijsheid van de ziel, de wijsheid die iedereen van nature heeft, reinigend, helend kan inwerken op je. De vervulling moet daar van komen en niet van het zoeken naar nieuwe stimuli. Juist in de duisternis is God leert hij. In dat gestimuleerde, in dat opgewekte, waar wij zo graag willen zijn, daar is God niet, daar is zelfzucht.
Jan van het Kruis benadrukt in zijn boeken dat
de donkere nacht van de ziel een spirituele zaak is, en hij vond het belangrijk dat je dit onderscheidt van psychische problemen, depressie, een stoornis of gewoon nare ervaringen die je somber stemmen. Heel veel mensen gebruiken zijn '
donkere nacht van de ziel' verkeerd. Zij bedoelen er mee dat je heel wat ellendigs hebt meegemaakt of meemaakt maar dat is niet de betekenis.
