Het klassieke Boeddhisme (Theravada) zwijgt over het algemeen over de realiteit van een God, waardoor het mijns inziens van oorsprong dus een onbesliste kwestie is. De soetra's waar u naar verwijst, zijn nogal legendarisch van aard en ik acht ze derhalve van een mindere waarde. Ze verwijzen duidelijk naar Oosterse godheden, en niet naar de monotheïstische God van de Christenen, de Joden of de Moslims.
Maar dat terzijde.
Qua naam, verwijst DN1 naar een oosterse godheid ja, namelijk met de naam Maha Brahma. Maar als je beziet welke namen deze ook heeft, wie men dus op het oog lijkt te hebben: "de Heer, Al-ziende, al-Machtige, de Maker en Schepper, de Heerser, Beschikker, en Opdrachtgever, Vader van Allen die geweest en zullen zijn"..., dan lijkt me dat men hier het soort geloof op het oog heeft dat ook de monotheïst heeft. Voor wie buigt de moslim? Iemand anders dan de Heer, Vader, Almachtige, Schepper? Tot wie bidt jij? Is dat een ander wezen dan de Vader, Schepper, etc? Ik wil er geen karikatuur van maken maar dezelfde namen worden volgens mij voor God gebruikt. Daarom, ik vermoed dat de sutta wel degelijk het soort geloof op het oog heeft wat wij godsdienst noemen.
Gautama de Boeddha zag zichzelf nooit als een goddelijk wezen of een god. En ook niet als een zoon van God. De Boeddha beschouwde zichzelf eigenlijk als iemand die anderen de weg wilde wijzen. Na de dood van de Boeddha is hij trouwens toch door sommige van zijn volgelingen verheven tot een soort goddelijke status.
Of het geloof in God een soort dwaling is van de geest, dat mag u natuurlijk vinden. Ik denk daar uiteraard anders over. Maar we hoeven het hier niet steeds met elkaar eens te zijn, zo lijkt me.
Er is een bespaard gebleven intuitie, - nog niet versluierd door emoties, nog niet volledig overwoekerd door geloof in ego/zelf of liefde voor persoonlijkheid, -dat de natuur van geest, van jou en mij, geen persoon is, geen ego, geen zelf, niet iemand, zelfs geen wezen.
Voel je nog steeds opstandigheid hiertegen?
Siebe
Het is geen kwestie van
opstandigheid, jammer dat u mijn bijdragen zo wenst te etiketteren. Ik merk dat u sterk uitgaat van Boeddhistische geschriften en wat daarin staat over de goden (van India) en eigenlijk niets schrijft over de Hindoeïstische en Brahmaanse wereld van India. De term “Hindoeïsme” is trouwens een benaming die ooit is gelabeld door de Perzen, maar dat terzijde.
U vergelijkt de Oosterse godheden met de monotheïstische God van de Joden, de Moslims en de Christenen. Dat is een hachelijke onderneming, en getuigt helaas van inlegkunde uwerzijds. Omdat er universele namen worden gegeven aan Brahma, meent u daarin een overeenkomst te zien in de God van de Joden, de Moslims en de Christenen. Maar dat is onjuist (appels met peren vergelijken), omdat u uitgaat van een conclusie (uitspraken over de goden) en die terug wilt voeren naar de oorsprong (de monotheïstische God van de Joden, Christenen en Moslims in vergelijking met de Oosterse god Brahma). De oorsprong van de Hindoeïstische en Vedische godsdiensten is geheel anders dan die van de woestijngodsdiensten uit het Midden-Oosten en het Christendom. U kunt niet zomaar de universele beginselen van Oosterse goden die in uitspraken overeen
schijnen te komen met de God van Israël, de God van de Moslims en de God van de Christenen via inlegkunde onderling uitwisselen, laat staan passend maken. Want het klopt niet. Ik zal uitleggen waarom.
U weet waarschijnlijk dat de Christelijke God een (uit de Bijbel afgeleide) drie-eenheid kent: God de Vader, de Zoon Jezus Christus en de Heilige Geest. Een “drie-eenheid” kent het Hindoeïsme ook, namelijk de
trimürti. Je zou door die benaming kunnen concluderen dat beide godsdiensten een drie-eenheid kennen en dus daarin specifiek overeen komen. Niets is minder waar. Wat ik hiermee bedoel te zeggen, is dat onderling uitwisselen van termen tussen verschillende godsdiensten onjuist is en zelfs onwaar. De Hindoeïstische
trimürti of drie-eenheid is totaal anders dan de Christelijke. De
trimürti bestaat namelijk uit Brahma (Prajapati), Vishnu en Shiva. Brahma (Prajapati) is het scheppende beginsel, Vishnu is het instandhoudende beginsel en Shiva is het vernietigende en vernieuwende beginsel. Het Brahman wordt derhalve beschouwd als één goddelijkheid, die dus drie beginselen heeft.
“Brahma, de schepper zelf, komt aan het begin steeds voort uit een lotusbloem die uit de navel van Mahavishnu – de grote Vishnu – groeit. Want hij wordt geboren, kent dagen en nachten en sterft. Brahma heeft in zijn iconografie vier hoofden: de vier fasen van schepping die zijn voltooid. Drie fasen moeten nog komen.
Vishnu, de al-doordringende, is de intelligente kosmische kracht of het wezen dat in alles wat leeft overal aanwezig is, geen grassprietje uitgezonderd. Hij zorgt ervoor dat de gemanifesteerde wereld blijft bestaan en in goede banen wordt geleid. Hij incarneert talloze malen een ‘deel’ of aspect van zichzelf in de diverse natuurrijken. Iedereen in India kent de beroemde tien incarnaties of
avatara’s van Vishnu terwille van de mensheid
(Boeddha wordt trouwens beschouwd als één van deze avatara’s, red.). En hij doet dat om de mensen die het slechte pad hebben gekozen te vernietigen en rechtvaardigheid te herstellen. […]
In tegenstelling tot de Christelijke en andere opvattingen, is niet de schepper het belangrijkste. De mythologie verschaft hem een lagere plaats dan Shiva, die de grote heer (Mahes(var)a) wordt genoemd. Shiva is de vernietiger, maar ook de vernieuwer. Geestelijk gezien is hij de welwillende, beschermende kracht die het kwade vernietigt in mens en de kosmos. Hij bevrijdt het zuivere uit het onzuivere, zodat het essentiële verschoond aan een nieuwe cyclus kan beginnen.”
(Citaat uit: Rudi Jansma: “Handboek Hindoeïsme”, Uitgeverij Synthese B.V. Rotterdam 2010, blz. 49-50).
U ziet dat deze Oosterse goden, deze drie-eenheid van goden
totaal anders is dan de Christelijke drie-eenheid van God de Vader, de Zoon Jezus Christus en de Heilige Geest. Er is geen overeenkomst tussen de beide drie-eenheden, ze zijn afkomstig uit verschillende godsdiensten. Dat Oosterse goden (zoals de Boeddhistische Maha Brahma) ook aanbeden worden en met “Heer” e.d. worden aangesproken zegt verder niets.