Boeddhisme is geen wondermiddel, geen toverdrank die men maar gewoon moet slikken en voor iedereen nu en onmiddellijk het ultieme redmiddel is. In de Boeddhistische teksten kan men diverse oefeningen terugvinden. En het woord oefenen zegt het eigenlijk al, het positieve ontstaat door het oefenen.
Mooi stukje. In het kader dat er altijd wel wat aan te merken is, enkele opmerkingen.
Je hebt eigenlijk drie paden die de Boeddha bespreekt:
1. Een pad van verheffing, van deugdzaamheid, het goede doen, verdienstelijke daden, de weg leidend omhoog, goede intenties, hogere wedergeboorte. Hier geldt training, oefenen, methode, bereiken.
2. Het pad omlaag, van slechte intenties, niet verdienstelijk, het slechte doen, ondeugd, de weg omlaag, leidend tot lagere wedergeboorte. Hier geldt training, oefenen, methode, bereiken.
De Boeddha raadde natuurlijk aan dit tweede pad op te geven.
Zowel het eerste als het tweede pad speelt zich af op het vlak van het geconditioneerde of conditionering. Dus je verandert bijvoorbeeld door training slechte neigingen in betere. Het is dus geen pad dat neigingen eindigt, maar je oefent bewust voor betere neigingen. Dit pad van verheffing of opvoeding zoals jij dat noemt, bevrijdt niet in de zin zoals de Boeddha dit bedoelde. Je kunt een beter leven krijgen of betere wedergeboorte maar je blijft gebonden aan samsara.
3. Het derde is het pad dat een einde maakt aan het eerste en tweede pad. Het is het Pad dat een einde maakt aan kamma, aan neigingen, aan begeerte, aan gebondenheid door het geconditioneerde. De weg van bevrijding. Van ogenblikkelijke transformatie. Geen weg van geleidelijkheid.
Bij de eerste twee paden draait het inderdaad vooral om trainen, oefenen en bereiken maar het derde pad is meer een pad van ontdekken. Wat ontdekken? Nibbana, de waarheid van de beëindiging van lijden.
De juiste visie verwerven. Nibbana, of ook wel het ongeconditioneerde genoemd, is niet iets wat de Boeddha heeft gevormd door training. Het wordt niet zozeer bereikt door inspanning als wel ontdekt, gezien, op directe wijze ervaren. Terwijl Nibbana wordt ontdekt, is wat zich dan onthult of openbaart, in staat neigingen volledig te ontwortelen zoals de neiging je te identificeren met het lichaam, gevoel, waarnemingen, mentale formaties en bewustzijn of de neiging van kwade wil of de neiging van rusteloosheid, zintuiglijk verlangen, twijfel, eigendunk/verbeelden en onwetendheid.
Wat training of oefening niet kan doen is zulke neigingen ontwortelen want dit blijft op het vlak van het geconditioneerde.
Als het gaat om tekstfragmenten die aangeven dat mensen in de tijd van de Boeddha, dus in nabijheid van hem, snel tot realisatie kwamen verwijst dat volgens mij naar het derde pad, dat van ogenblikkelijk inzicht en ogenblikkelijke transformatie. Dit niet-geleidelijk pad staat voor iedereen in principe elk moment open.
Dus het is niet zozeer dat boeddhisten mafkezen zijn die praatjes verkopen maar dat geest zo ontvankelijk kan zijn dat de waarheid zich onmiddellijk kan openbaren. Althans zo zie ik het. Sutta's geven ook aan dat een enkeling soms bitter hard trainde, teleurgesteld raakte tot op het bot, het touw al over een tak had geslagen, om de nek deed en toen ineens....
De relatie tussen geleidelijkheid (pad 1) en ogenblikkelijke transformatie (pad 3) wordt verbeeld in de sutta's door water in een rivier oid dat geleidelijk afvloeit en dan ineens naar beneden stort.
Ik vond het echt verhelderend te lezen en beseffen dat het ongeconditioneerde, Nibbana, oftewel de waarheid van beëindiging van lijden, sowieso niet gevormd wordt door training.
Misschien heb je er wat aan.
Siebe
