Aan de hartbewaking

[teksten Siebe]

Een mens kan niet zichzelf zijn als van alles diens geest/hart belast en kwelt. Het hart bevrijden van die beperkende factoren/last vind ik mooi en edel, nastrevenswaardig. Het brengt voordeel aan jezelf maar zeker ook aan anderen. Vooral vertrouwen is wat een mens nodig heeft en wat ook medemensen/wezens deugd doet. Wantrouwen is een zware beklemmende last.

Door ervaringen in het leven verlies je echter waarschijnlijk vertrouwen. De kans is groot dat geleidelijk je hart sluit. Je wordt behoedzamer, strategischer en gaat mentaler leven, steeds minder vanuit je hart en steeds meer vanuit de plannen/intenties/wilsactiviteit in je hoofd. Volgens mij is dat heel normaal. Een normale reactie. Maar dan wordt het leven ook steeds onbevredigender, is mijn ervaring.

Daarom dat de Boeddha onderwijst dat bevrijding en de beëindiging van dukkha niet komt van intentionele activiteit en plannen (kamma), dus het volgen van het brein of hoofdactiviteit. Dus ook al is het een normale reactie dat je steeds meer vanuit je hoofd gaat leven, je kunt niet verwachten dat dit de onvrede, ongenoegen, het onbevredigd bestaan, dukkha eindigt.

Voor mij draait boeddhisme beoefenen hierom. Dus niet zozeer om hogere wedergeboorte of beeindiging van een cyclus van eindeloos veel geboorten maar om toch jezelf te blijven, ondanks alles. Om hier en nu je hart te ontlasten zodat je weer jezelf bent. Boeddhisme beoefenen is een soort hartbewaking. Zonder een ontlast hart/geest is de beëindiging van dukkha denk ik niet te realiseren.

Boeddhisme beoefenen gaat mijns inziens over weten wat het is om jezelf te zijn. Ook weten wanneer je weer eens niet jezelf bent/was. Het voortdurend streven jezelf te zijn, acht ik edel omdat in die ongecompliceerdheid eigenlijk de kwaliteiten van vertrouwen, wijsheid, mededogen, goedheid, te vinden zijn. Juist in het niet- jezelf zijn ontbreken ze. Wie kan nou zeggen dat wanneer je sterk onder invloed staat van haat/agressie, van hebzucht en verbeelding dat je jezelf bent? Iedereen kent dat toch eigenlijk als niet-zelf, als bijkomstige mentale factoren?

Maar goed, je bent toch als mens ook  zo voorgeprogrammeerd om niet jezelf te worden, vind ik. Denk maar eens aan hoe hormonale invloed je kan gaan beheersen waardoor je in staten kunt komen waarin je eigenlijk totaal niet meer jezelf bent. Daarom is jezelf willen zijn ook eigenlijk tegen de stroom in. Dhamma beoefenen is tegen de stroom in.

Het streven naar Boeddhaschap is voor mij concreet dit streven om jezelf te zijn, dus om alles op te ruimen waardoor je actueel niet jezelf bent. Je hebt geen enkele les nodig om te weten wat het is om jezelf te zijn.
De introductie in de ware natuur is al gebeurt. Je weet het al. Niet? Dit streven om jezelf te zijn is eigenlijk ook niets anders dan het streven om je eigen en andermans voordeel tot stand te brengen.

De kans is groot dat wanneer iemand eenmaal boeddhist wordt diens hoofd alleen maar voller en voller wordt met nog meer instructies. Waardoor iemand eigenlijk steeds minder zichzelf is. Nog mentaler gaat leven. Ik zie het ook bij een leraar, of liever iemand die optreedt als leraar. Hij spoort anderen aan om vooral een goed boeddhist te zijn. Ik vind dit dom. Het gaat niet om een goed boeddhist te zijn maar om jezelf te zijn. In een wereld waarin mensen een goed christen willen zijn of goed boeddhist etc., sorry, maar juist in zo'n wereld floreert wijsheid, mededogen, openheid, contact helemaal niet.

Dukkha is voor mij de onbevredigende ervaring dat je weet dat je niet jezelf bent of kunt zijn. De wens naar bevrijding is voor mij de wens dat je onder alle omstandigheden eigenlijk jezelf zou willen zijn en je wilt bevrijden van de last die dat hindert. Verlichting is in de praktijk de volbrenging van het onder alle omstandigheden jezelf zijn. Mara verslaan, is alles verslaan waardoor je niet meer jezelf bent.

Boeddha dat zijn we zelf. Boeddhaschap, altijd jezelf zijn, hoeft niet te worden veroorzaakt. Het treedt spontaan naar voren als afstand wordt gedaan van alles waardoor je niet meer jezelf bent. De Asava's zijn de in-vloeden waardoor je actueel niet meer jezelf bent, geen Boeddha meer.

groet,
Siebe

[MaartenD]

Beste Siebe,

Wederom een prachtig stuk. Hoe meer ik lees op dit forum, hoe meer ik erachter kom hoeveel je allemaal geschreven hebt.

In dit geval wil ik wat nuance aanbrengen vanuit mijn eigen beperkte inzicht. Je schrijft gedreven en mooi over jezelf moeten kunnen zijn. We zouden zelfs al weten hoe dat moet.

Dukkha is voor mij de onbevredigende ervaring dat je weet dat je niet jezelf bent of kunt zijn. De wens naar bevrijding is voor mij de wens dat je onder alle omstandigheden eigenlijk jezelf zou willen zijn en je wilt bevrijden van de last die dat hindert. Verlichting is in de praktijk de volbrenging van het onder alle omstandigheden jezelf zijn. Mara verslaan, is alles verslaan waardoor je niet meer jezelf bent.

Ik vraag me direct af of de visie dat er een ik bestaat niet ten grondslag staat aan heel veel dukkha. Als de Boeddha zegt 'Bikkhus, alle dhammas staan in brand', dan bedoelt hij daar onder meer de zintuigen mee. Uit beginnersmeditatie leren we (leerde ik) dat geluid op zich niet storend is. Zodra ons ik er tussen gaat zitten en iets vindt van dat geluid dan wordt het pas storend. Een mooie anekdote over ajahn Chah vertelt dat hij over harde muziek vanuit een belendend dorp opmerkte: het is niet het geluid dat jullie stoort, jullie storen het geluid.

Een belangrijke vraag is, voor mij, wat het nou betekent om jezelf te zijn. Wat is je 'ik', je authentieke zelf? Het kan eraan liggen dat ik Asperger heb maar ik heb nooit begrepen wat dat is. Er zijn min of meer vaststaande patronen en ik ben gewend om in de eerste persoon te spreken over wat dit individu aangaat en wat er in omgaat maar dat is het wel zo ongeveer.

Je wijst heel correct op een aantal verstorende factoren. Wat ik heel goed vind is dat je benoemt dat als iemand boeddhist wordt 'diens hoofd alleen maar voller en voller wordt met nog meer instructies.' Ik erken dat ik aan het worstelen ben wat Pali teksten uit m'n hoofd te leren en vervolgens de precieze betekenis ervan. In Haeinsa tempel in Zuid-Korea heb ik geleerd hoe ik (daar) de benodigde buigingen en prostraties moet maken... Al die concepten.. Toch had het blijkbaar zin een keer want waarom heeft de Boeddha het anders gezegd? Er zijn tegen de tienduizend suttas in de Anuttara Nikaya alleen al en mij lijkt niet dat je dat allemaal kunt vervangen door 'wees nou maar gewoon jezelf'. Ik realiseer me dat ik je stuk onrecht aandoe want zo heb je het vast vast niet bedoeld. Ik wil wel scherp krijgen waar nu de nuance ligt.

Is boeddhisme beoefenen niet, als ik in de geest van je stuk blijf, langzamerhand ontdekken wat je eigenlijk zelf is? De duizendbladige lotus steeds verder open te doen gaan net zolang tot het juweel in het hart zichtbaar wordt?

Niet meer jezelf zijn kan ik min of meer begrijpen als illusies hebben over wat je eigenlijk bent. Dan klopt het ook goed met hoe ik Mara verslaan kan zien. Eens hoeft uiteindelijk niet zichzelf te zijn maar alleen maar te zijn wat hij/zij daadwerkelijk is. Een klein onderscheid misschien maar ik denk dat het belangrijk is.

[teksten Siebe]

Een belangrijke vraag is, voor mij, wat het nou betekent om jezelf te zijn. Wat is je 'ik', je authentieke zelf? Het kan eraan liggen dat ik Asperger heb maar ik heb nooit begrepen wat dat is. Er zijn min of meer vaststaande patronen en ik ben gewend om in de eerste persoon te spreken over wat dit individu aangaat en wat er in omgaat maar dat is het wel zo ongeveer.

Het komt denk ik vanuit een besef dat je een rol kunt spelen. Dat wil eigenlijk zeggen dat je i.p.v. gewoon jezelf bent, eerder je-zelf neerzet in de wereld. Stoppen met je-zelf neerzetten, dat is volgens mij concreet wat het beëindigen van identiteitsvisies betekent, sakkaya ditthi, de eerste keten.

Het wordt best ingewikkeld verwoord in de geschriften, vind ik, maar volgens mij komt het er op neer dat je niet meer leeft vanuit ideeen over wie je bent. Je komt gewoon mensen en situaties open onder ogen. Je zet jezelf niet meer neer. Je ervaart het als een juiste inspanning te stoppen met jezelf neer te zetten.

Jezelf niet meer neerzetten betekent dat je stopt met het leven vanuit bepaalde ideeen over wie je bent of zou moeten zijn.  Vooral ook dat je de Boeddha zou moeten zijn of een wijze. Een wijze neerzetten is evengoed iets neerzetten. Kortom, je laat identiteitsvisies echt vallen. Dit vergt veel eerder moed dan wijsheid.

Zonder dat willen neerzetten van jezelf, die keten van identiteitsvisie loslatend, ontmoet je mensen en situaties op een open manier. Je komt niet de ander meer overvallen, imponeren, overtuigen, domineren. Je komt leeg aan. Je komt niet meer situaties binnenstormen maar je bent wel aanwezig.

Misschien dat "jezelf niet meer neerzetten" wel appelleert aan je?

groet,

[MaartenD]

Zoals je het uitdrukt lijkt het me wel te kloppen.