Ik denk dat het ene het andere niet uitsluit of tegenspreekt.
De innerlijke nood is een gegeven op zich. De zoektocht naar bevrijding van die innerlijke nood kan een bewuste aangelegenheid zijn. Maar het antwoord, dus de daadwerkelijke bevrijding, hoeft niet persé een antwoord in woorden te zijn, dus intellectueel zijn. Het loslaten van je gehechtheden is een niet intellectueel antwoord. Het zoeken naar intellectuele antwoorden kan een belemmering vormen om de gehechtheden los te laten.
Vandaar de uitspraak om tot verlichting te komen moet men ook de intellectuele begeerte naar verlichting die een belemmering kan vormen loslaten.
Hoi,
Zeker. Mee eens.
Voor mij persoonlijk is bevrijding iets van het hart/geest en ook niet van bewustzijn (vinnana). Zo zie ik dit in de teksten, en zo leeft het ook voor mij. De teksten beschrijven dat als je afkeer, zintuiglijk verlangen, jaloezie, kwaadheid, eigenwaan, lust, rusteloosheid etc. bij jezelf observeert, dan betekent dit dat je nog niet op de juiste manier bevrijd bent. Zelfs al doe je niks met die opkomende formaties, en ben je ze louter keusloos gewaar, dit is niet wat de Pali overlevering leert als de bevrijding van de arahants en Boeddha's.
Mensen kunnen hun eigen ideeen hebben over vrijheid en bevrijding maar ik denk wel dat het goed is duidelijk te hebben wat is overgeleverd als de soort bevrijding van de Boeddha's en arahants.
Als de geest zo gezuiverd is dat het niet meer oordeelt (en dat doe je niet zelf) dan komt niet meer afkeer, lust, zintuiglijk verlangen, eigenwaan, ego etc in je op. De soort bevrijding van de arahant en Boeddha wordt op die manier beschreven, als een totale afwezigheid van tanha, asava, anusaya, alle bezoedelingen. Ontworteld. Op een voorbewust niveau oordeelt de geest/hart dan niet meer . Dan ervaar je via bewustzijn ook niet meer die bezoedelingen in jezelf. Ze zijn ontworteld. Dit is wat de Pali sutta's overleveren als juiste bevrijding, samma vimutti.
Over verlangen.
Begeerte in de vorm van tanha is sowieso iets wat dient te eindigen om bevrijding te realiseren. Tanha is altijd onheilzaam! Begeerte in de vorm van tanha drijft je er toe bevrediging, hier en daar, te zoeken. In genot, in bestaan en ziet ook bevrediging in niet-bestaan (slapen, de dood, roes). Tanha doet je aan iets vastklampen alsof dat je heil zal brengen, gelukkig zal maken, zal redden en beschermen, je goed zal doen. Het drijft ons aan om op een onwijze manier te zoeken naar geluk, heil, bescherming, namelijk, in het geconditioneerde. Tanha gaat dus ook gepaard met verkeerde visie over wat je gelukkig maakt, wat beschermt, wat je echt goed doet etc.
Verlangen in de vorm van chanda is wat anders. Dat kan bijvoorbeeld een verlangen zijn om te gaan zitten mediteren en het onontdekte te ontdekken. Het verlangen om onheilzame staten afstand van te doen en heilzame te ontwikkelen. Het verlangen om te trainen. Verlangen om iets goeds te doen.
Chanda heb je nodig op het pad.
Kalu Rinpoche vergeleek dit eens met op reis gaan. Als je geen verlangen hebt om op reis te gaan dan kom je ook nergens. Om bij bevrijding uit te komen moet je er een verlangen zijn aan deze spirituele reis te beginnen, te oefenen, te trainen, te leren, te rijpen, vermogen in jezelf te ontwikkelen, dingen te ontdekken die nog niet ontdekt etc. Als je dan dichter bij je bestemming komt, zo legde Kalu Rinpoche dit eens uit, wordt het verlangen vanzelf minder, tot het verdwijnt als je bent aangekomen.
