Anatta, niet-zelf

[Bodhiboem]

Beste mensen,

Dit vond ik wel een interessant perspectief op het boeddhistische denken rond niet-zelf:

Niet zelf, geen zelf, niet-zelf: interpretaties van Anatta
Door Jim Whiteside
 zondag 25 september 2022

Inleiding

De titel van mijn lezing vanmorgen is "Niet-zelf, niet-zelf, niet-zelf: interpretaties van Anatta ." Ik hoop dat deze lezing zowel kan dienen als een korte inleiding tot het onderwerp anatta , als ook als een uitnodiging om deel te nemen aan een discussiegroep over het onderwerp die ik van plan ben dit najaar aan te bieden. Deze groep zal gebaseerd zijn op een boek van Chris Niebauer, getiteld No Self, No Problem: How Neuropsychology is Catching Up to Buddhism. Ik heb enorm genoten van onze eerdere discussiegroepen en ik hoop dat mensen dit boek erg interessant zullen vinden om te lezen en om over te praten.

Twee sutta's

Anatta wordt op verschillende manieren vertaald, bijvoorbeeld als niet-zelf, of niet-zelf, of soms op weer andere manieren, zoals niet-substantieel. Twee sutta's lijken over het algemeen als bijzonder belangrijk te worden beschouwd met betrekking tot deze leringen: 1) de "Verhandeling over het niet-zelfkenmerk" of de "Anatta-lakkhana Sutta" en 2) de "Ananda Sutta".

Zoals u zich wellicht herinnert, hoorden we in juli passages uit de “Anatta-lakkhana Sutta”. Ter herinnering: cruciale passages in die sutta luiden als volgt (deze vertaling is afkomstig uit de National Taiwan University Digital Library of Buddhist Studies):

“Het lichaam, monniken, is niet het zelf. Als het lichaam het zelf was, zou dit lichaam zich niet lenen voor ziekte. Het zou mogelijk zijn (te zeggen) met betrekking tot het lichaam: 'Laat mijn lichaam zo zijn. Laat mijn lichaam niet zo zijn.' Maar juist omdat het lichaam niet zelf is, leent het lichaam zich voor ziekte. En het is niet mogelijk (te zeggen) met betrekking tot het lichaam: 'Laat mijn lichaam zo zijn. Laat mijn lichaam niet zo zijn.'
…”Hoe interpreteert u dit zo, monniken… is het gepast om wat wisselvallig, stressvol [en] aan verandering onderhevig is, te beschouwen als: 'Dit is van mij. Dit is mijn zelf. Dit ben ik? 'Nee, Heer.'
…”Dus, monniken [het lichaam] … moet met het juiste onderscheidingsvermogen worden gezien zoals het werkelijk is als: dit is niet van mij. Dit is niet mijn zelf. Dit is niet wat ik ben.”
De 'Ananda Sutta' is natuurlijk degene die we vanmorgen hebben gehoord, waarin de Boeddha aan Ananda uitlegt waarom hij geen antwoord heeft gegeven op vragen over of er een zelf is.

Zoals u weet, wordt anatta beschouwd als een van de drie kenmerken van het bestaan, de andere twee zijn dukkha (lijden) en anicca (vergankelijkheid). Van de drie kan anatta bijzonder moeilijk te begrijpen zijn. Joseph Goldstein heeft bijvoorbeeld geschreven: “Het concept van anatta is intellectueel moeilijk te begrijpen... Het concept heeft een paradoxale of koan-achtige kwaliteit. Bovendien hebben we grote weerstand tegen het idee van onbaatzuchtigheid, omdat ons hele leven is opgebouwd rond een gevoel van eigenwaarde, een geloof in ik, ik, mijn. Dus anattadaagt zowel ons gezond verstand als onze diepste gehechtheid uit. Het schudt ons op de grondvesten van ons wezen” (“The Flavours of Anatta: Reflections from a Theravada Perspective”, Inquiring Mind, voorjaar 1995).

Moeilijkheden om de anatta- leringen te begrijpen zijn door de eeuwen heen hand in hand gegaan met veel meningsverschillen over hoe ze moeten worden geïnterpreteerd, zelfs onder zeer goed geïnformeerde boeddhistische geleerden. Thanissaro Bhikkhu merkte bijvoorbeeld eens het volgende op: “Het debat tussen deze... standpunten duurt al millennia, waarbij beide partijen aanvullende passages uit de Canon konden citeren om te bewijzen dat de andere partij ongelijk had. Zelfs nu blijven beide partijen aanhangers vinden die zich aangetrokken voelen tot hun argumenten, maar geen van beide partijen heeft het laatste woord gehad.” ("De niet-zelfstrategie", 1993)

Een hedendaags voorbeeld van onenigheid

Laten we als voorbeeld van dit soort dingen nu kort kijken naar een hedendaags voorbeeld van dergelijke meningsverschillen, in dit geval tussen Thanissaro Bhikkhu en Bhikkhu Bodhi, twee bekende, zeer gerespecteerde vertalers en vertolkers van boeddhistische leringen, met wiens werk u komt misschien wel bekend voor.

Thanissaro Bhikkhu's begrip van anatta

Laten we eerst Thanissaro Bhikkhu nemen. Hij begrijpt anatta als "een van de gereedschappen van de Boeddha om een ​​einde te maken aan vastklampen". Zoals hij besprak in een artikel uit 2014 (in Tricycle): “(E) hoewel (de Boeddha) het bestaan ​​van een zelf noch bevestigde noch ontkende, sprak hij wel over het proces waarbij de geest vele zelfgevoelens creëert – wat hij genaamd 'I-making' en 'my-making' - terwijl het zijn verlangens nastreeft ... Omdat vastklampen de kern van lijden is, en omdat er vastklampen is in elk zelfgevoel, adviseerde (de Boeddha) om de perceptie van niet-zelf te gebruiken als een strategie om het vastklampen te ontmantelen. Telkens wanneer je merkt dat je je identificeert met iets dat stressvol en onbestendig is, herinner je jezelf eraan dat het niet het zelf is: het is niet de moeite waard om je aan vast te klampen, het is het niet waard om jezelf te noemen ( SN22.59). Dit helpt je om het los te laten. Als je dit grondig genoeg doet, kan dit leiden tot ontwaken. Op deze manier is de niet-zelf-leer een antwoord – niet op de vraag of er een zelf is – maar op de vraag die volgens de Boeddha de kern vormt van onderscheidingsvermogen: 'Wat zal, als ik het doe, leiden tot mijn welzijn en geluk op de lange termijn?… Je vindt echt geluk door los te laten.” Volgens Thanissaro Bhikkhu is niet-zelf niet alleen geen antwoord op de vraag of er een zelf is, "(t) hij geloof dat er geen zelf is, kan het ontwaken daadwerkelijk in de weg staan" door zelf een object van vasthoudendheid te worden. . (driewieler, lente, 2014)

Thanissaro Bhikkhu legt ook sterk de nadruk op het belang van het eren van de Boeddha's weigering om vragen over zelf en niet-zelf te beantwoorden, bijvoorbeeld – zoals we eerder hoorden – “Toen Vacchagotta de zwerver hem ronduit vroeg of er al dan niet een zelf is, Boeddha zweeg, wat betekent dat de vraag geen nuttig antwoord heeft. Zoals hij later aan Ananda uitlegde, zou een antwoord op deze vraag met ja of nee de kant kiezen van de tegengestelde uitersten van een verkeerde kijk.” ("Ananda Sutta: To Ananda", dhammatalks.org, 2004) Bovendien, volgens Thanissaro Bhikkhu, komt het voor een vertolker van de leer van de Boeddha om implicaties af te leiden om vragen te beantwoorden die de Boeddha terzijde heeft geschoven, neer op een wetenschappelijke vooringenomenheid die "Mist(es) de betekenis en het doel van de leer van de Boeddha volledig." ("The Limits of Description: Not-Self Revisited", dhammatalks.

Bhikkhu Bodhi's begrip van anatta

Houd dit laatste citaat in gedachten terwijl we ons nu wenden tot Bhikkhu Bodhi. Hij is het op bepaalde punten met Thanissaro Bhikkhu eens, maar is het sterk met hem oneens over de fundamentele vraag of een antwoord op de vraag of er een zelf is of niet kan worden afgeleid uit de leer van de Boeddha. Bhikkhu Bodhi schrijft dat hij het eens is met de Eerwaarde Thanissaro dat "de Boeddha zijn leer van anatta niet formuleerde als een blanco bewering dat 'er geen zelf is', een bewering van veel hedendaagse vertolkers van het boeddhisme," en hij is het er ook mee eens dat de leer van anatta "door de Boeddha is bedoeld om een ​​pragmatisch doel te vervullen... als een thema voor contemplatie." Bhikkhu Bodhi is het echter niet eens met Thanissaro Bhikkhu over de vraag of “ anatta… kan eenvoudig worden opgevat als een 'bevrijdingsstrategie' zonder verwijzing naar een onderliggende ontologie,' dwz zonder verwijzing naar een overtuiging over de aard van de werkelijkheid. "De reden dat de leer van anatta kan dienen als een strategie van bevrijding, is juist omdat het dient om een ​​misvatting over de aard van het zijn recht te zetten... door een juist begrip te bevorderen... in het bijzonder met betrekking tot ons eigen persoonlijke bestaan." Volgens Bhikkhu Bodhi sluit de juiste ontologie een werkelijk bestaand substantieel zelf uit en legt het fenomenen als anatta bloot., als een gebrek aan eigenheid of enige andere vorm van substantiële identiteit.” (“Anatta as Strategy and Ontology,” Investigating the Dhamma: A Collection of Papers, Bhikkhu Bodhi, 2015, pp. 25-26) Met andere woorden, Bhikkhu Bodhi gelooft – door gevolgtrekking – dat de correcte interpretatie van de Boeddha's anatta- leringen is dat er echt geen zelf is.

Opmerkingen

Dit is dus een eigentijds voorbeeld van twee vooraanstaande boeddhistische geleerden die zeer tegengestelde opvattingen van de anatta- leringen aanhangen: de een zegt dat anatta geen antwoord geeft op de vraag of er een zelf is of niet, en dat het niet de bedoeling van de Boeddha was om dat te doen. , terwijl de andere beweert dat het door gevolgtrekking inderdaad de vraag beantwoordt of er een zelf is of niet, namelijk dat er geen zelf is.

Het is veelbetekenend dat Thanissaro en Bodhi uit zeer vergelijkbare boeddhistische tradities komen: naar mijn mening maakt dit hun uitgesproken meningsverschil over anatta nog opvallender dan anders het geval zou zijn.

Niebauers versie van geen zelf

Laten we nu kijken naar het boek No Self, No Problem van Niebauer, waarin hij een verscheidenheid aan neuropsychologische bevindingen bespreekt en ze relateert aan het concept van geen zelf, zoals hij het interpreteert. De versie van geen zelf waarop Niebauer het boek baseert, is er een die - of tenminste, zo lijkt hij te geloven - niet alleen nauwkeurig alle boeddhistische interpretaties van anatta omvat , maar ook de ideeën overspant van geen zelf die naar voren zijn gebracht in verschillende andere filosofische tradities. van het Oosten. Om bijvoorbeeld de oosterse kijk op het zelf te contrasteren met die van het westen, schrijft Niebauer:

“…(L)et's draai naar het oosten. Het boeddhisme, het taoïsme, de Advaita Vedanta-school van het hindoeïsme en andere stromingen in het oosterse denken hebben een heel andere kijk op het zelf, het ego of 'ik'. Ze zeggen dat dit idee van 'ik' een fictie is, hoewel zeer overtuigend. Het boeddhisme heeft een naam voor dit concept – anatta , wat vaak wordt vertaald als 'geen zelf' – wat een van de meest fundamentele leerstellingen van het boeddhisme is, zo niet de belangrijkste…” (p. xvii)
Niebauer gaat verder met te betogen:

“...(D)e concept van het zelf is gewoon een constructie van de geest, in plaats van iets fysieks dat zich ergens in de hersenen bevindt... De implicatie is zonder gedachte, het zelf bestaat in feite niet. Het is alsof de hedendaagse neurowetenschap en psychologie net een inhaalslag maken met wat boeddhisme, taoïsme en advaita vedanta-hindoeïsme al meer dan 2500 jaar onderwijzen.” (blz. xvii)
Niebauer gelooft dat er een zelfbeeld bestaat, maar dit beeld is als een luchtspiegeling:

“Voor alle duidelijkheid, zeggen dat het zelf een illusie is, betekent niet dat het helemaal niet bestaat, maar eerder dat het verwant is aan een luchtspiegeling in... de woestijn. Het visioen van de oase is echt, maar de oase zelf niet. Op dezelfde manier is het beeld van het zelf echt, maar als we naar het beeld kijken, ontdekken we dat het gewoon dat is, een beeld en niets meer. Het beeld ... is eigenlijk gewoon een ander idee of gedachte en [is] er alleen op het moment dat eraan wordt gedacht. (blz. 57-58)

Niebauers boek

Deze interpretatie van geen zelf is de hoeksteen van Niebauers boek Geen zelf, geen probleem, waarin hij ons kennis laat maken met de twee hersenhelften, links en rechts, enkele van de belangrijkste verschillen samenvat in de manier waarop de twee kanten functioneren, ingaat op enkele van de manieren waarop deze verschillen verband houden met verschillende gedragingen, en brengt dit in verband met niet-zelf. Volgens Niebauer is een van de belangrijkste taken van de linkerhersenhelft het functioneren als wat hij de tolk noemt, dwz het creëren van verklaringen die ons helpen te begrijpen wat er gaande is in de wereld die we ervaren. Zoals onderzoek herhaaldelijk heeft aangetoond, heeft de tolk volgens Niebauer echter vaak totaal ongelijk in de verklaringen die hij produceert. Hij beschrijft de resultaten van enkele klassieke onderzoeken naar de hersenfunctie en schrijft bijvoorbeeld:

“(D)e pratende linkerhersenhelft kwam gemakkelijk met een plausibele en samenhangende, maar totaal onjuiste verklaring op basis van het beschikbare bewijs...(D)e linkerhersenhelft is er een van overtuigingen en interpretatie en...het heeft ) weinig aandacht voor de werkelijkheid bij het verzinnen van zijn interpretaties. ” (pp. 5-6)
Volgens Niebauer hebben we de neiging om ons heel sterk te identificeren met de sprekende tolk in de linkerhersenhelft als onszelf.

“Gezien het feit dat taal wordt aangestuurd door de linkerhersenhelft, is het geen toeval dat het de belangrijkste uitdrukkingsvorm van de tolk is... (D)e tolk... praat tegen zichzelf in de vorm van gedachten. Deze interne dialoog vindt voortdurend plaats voor bijna iedereen op de planeet, en het speelt een centrale rol bij het creëren van de luchtspiegeling die we het zelf noemen... Onze associatie van ons ware zelf met de constante stem in ons hoofd is een voorbeeld van het verwarren van de kaart (de stem) voor het territorium (wie we werkelijk zijn). Deze fout is een van de belangrijkste redenen waarom de illusie van het zelf zo moeilijk te zien is.” (blz. 21-22)
Niebauer vergelijkt de yin van de rechterhersenhelft met de yang van de linkerhersenhelft, in die zin dat ze elkaar op veel manieren aanvullen. Volgens Niebauer verlopen veel van de functies van de rechterhersenhelft 'onbewust', dwz grotendeels buiten het domein van het op taal gebaseerde denken van de linkerhersenhelft. Desalniettemin beweert Niebauer dat het mogelijk is om toegang te krijgen tot het bewustzijn van de functies van de rechterhersenhelft door middel van oefeningen zoals yoga, meditatie, tai chi en mindfulness. Hij is van mening dat bijvoorbeeld het beoefenen van mindfulness 'uw identificatie met de linkerhersenhelft-tolk vermindert'. (blz. 78)

In zijn laatste hoofdstuk laat Niebauer doorschemeren dat hij gelooft dat onze ware aard een realiteit is die op de een of andere manier verband houdt met "... een almachtige eeuwige kracht". Ik begrijp echt niet wat hij hier in gedachten heeft, maar hij lijkt te geloven dat we een soort van 'echt zelf' hebben, hoewel het heel, heel anders is dan het zelf waarmee we ons bewust identificeren, en dat dit zelf heeft iets te maken met ... "een almachtige en alwetende entiteit." (blz. 138-139)

Hoe verwarrend de dingen ook mogen lijken, wees niet ontmoedigd
Oké. De drie manieren om de anatta -leringen te interpreteren en te begrijpen die we hier hebben genoemd, zijn slechts enkele van de manieren die naar voren zijn gebracht. Op het eerste gezicht kan deze overvloed aan meningen verwarrend aanvoelen, maar ik moedig je aan om niet ontmoedigd te raken.

Voor mezelf sprekend, alleen al het leren over de meningsverschillen over hoe de anatta- leringen het beste kunnen worden begrepen, zelfs onder de meest vooraanstaande boeddhistische geleerden, is paradoxaal genoeg in zekere zin eigenlijk geruststellend. Het suggereert dat mijn onzekerheid over hoe ik ze moet begrijpen niet te wijten is aan een of andere persoonlijke tekortkoming van mijn kant: integendeel, veel mensen zijn onzeker over hoe ze deze leringen het beste kunnen begrijpen, omdat ze echt heel subtiel, diepgaand, en inherent niet gemakkelijk volledig te begrijpen.

https://stillmountainmeditation-org.translate.goog/anatta-no-self/?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=nl&_x_tr_hl=nl&_x_tr_pto=wapp

Misschien een plaats om te beginnen met denken over of er een ik is of niet?

Met kalme ochtend groet,
Bodhiboom

[I'm a loser]

Zoals u weet, wordt anatta beschouwd als een van de drie kenmerken van het bestaan, de andere twee zijn dukkha (lijden) en anicca (vergankelijkheid). Van de drie kan anatta bijzonder moeilijk te begrijpen zijn. Joseph Goldstein heeft bijvoorbeeld geschreven: “Het concept van anatta is intellectueel moeilijk te begrijpen... Het concept heeft een paradoxale of koan-achtige kwaliteit.

Voor wie nog aangedaan is met 'zelf' is anatta in het geheel niet te begrijpen.  Doch, de geest wil almaar be'grijpen (er naar grijpen).   Anatta kan alleen in negatie (op ontkennende wijze) begrepen worden: het zelf is niet dit, niet dat (enz).   Het zelf ontkennen an sich is ook okay , maar dat ontkennen elders uitventen is weer niet okay.  Want dan krijg je een zelf wat zijn bestaan ontkent.   De negatie mag alleen voor jezelf gebruikt worden zolang je nog in 'zelf' zit.

Bovendien hebben we grote weerstand tegen het idee van onbaatzuchtigheid, omdat ons hele leven is opgebouwd rond een gevoel van eigenwaarde, een geloof in ik, ik, mijn.

Hmm...dat is wel erg simplistisch gesteld.  Met dit soort gemakzuchtige redeneringen dienen we geen genoegen te nemen.

[I'm a loser]

Laten we nu kijken naar het boek No Self, No Problem van Niebauer, waarin hij een verscheidenheid aan neuropsychologische bevindingen bespreekt en ze relateert aan het concept van geen zelf, zoals hij het interpreteert. De versie van geen zelf waarop Niebauer het boek baseert, is er een die - of tenminste, zo lijkt hij te geloven - niet alleen nauwkeurig alle boeddhistische interpretaties van anatta omvat , maar ook de ideeën overspant van geen zelf die naar voren zijn gebracht in verschillende andere filosofische tradities. van het Oosten. Om bijvoorbeeld de oosterse kijk op het zelf te contrasteren met die van het westen, schrijft Niebauer:

“…(L)et's draai naar het oosten. Het boeddhisme, het taoïsme, de Advaita Vedanta-school van het hindoeïsme en andere stromingen in het oosterse denken hebben een heel andere kijk op het zelf, het ego of 'ik'. Ze zeggen dat dit idee van 'ik' een fictie is, hoewel zeer overtuigend. Het boeddhisme heeft een naam voor dit concept – anatta , wat vaak wordt vertaald als 'geen zelf' – wat een van de meest fundamentele leerstellingen van het boeddhisme is, zo niet de belangrijkste…” (p. xvii)
Niebauer gaat verder met te betogen:

“...(D)e concept van het zelf is gewoon een constructie van de geest, in plaats van iets fysieks dat zich ergens in de hersenen bevindt... De implicatie is zonder gedachte, het zelf bestaat in feite niet. Het is alsof de hedendaagse neurowetenschap en psychologie net een inhaalslag maken met wat boeddhisme, taoïsme en advaita vedanta-hindoeïsme al meer dan 2500 jaar onderwijzen.” (blz. xvii)
Niebauer gelooft dat er een zelfbeeld bestaat, maar dit beeld is als een luchtspiegeling:

“Voor alle duidelijkheid, zeggen dat het zelf een illusie is, betekent niet dat het helemaal niet bestaat, maar eerder dat het verwant is aan een luchtspiegeling in... de woestijn. Het visioen van de oase is echt, maar de oase zelf niet. Op dezelfde manier is het beeld van het zelf echt, maar als we naar het beeld kijken, ontdekken we dat het gewoon dat is, een beeld en niets meer. Het beeld ... is eigenlijk gewoon een ander idee of gedachte en [is] er alleen op het moment dat eraan wordt gedacht. (blz. 57-58)

Dat idee van de luchtspiegeling is niet erg origineel natuurlijk.    Hier zien we het grote napraat circus in act.    Als we anderen napraten dan doen we geen existentiële wijsheid op.  Dat wat we 'zelf' noemen verschijnt zonder dat dat een luchtspiegeling is.   Dit soort zaken helpt de mens niet verder.

Grosso modo kunnen we stellen dat het 'zelf' als beeld sowieso verschijnt.    Dus als iemand -Niebauer in dit geval- met dergelijke oubollige flauwekul komt, dan is zo'n auteur verder de moeite van het lezen niet waard.   Het is een methode die ik van harte kan aanbevelen, leer de charlatans en de copy cats herkennen.  Die kunnen jou alleen van dienst zijn door hun weinig steekhoudende betogen tot de grond toe af te breken.

[I'm a loser]

Deze interpretatie van geen zelf is de hoeksteen van Niebauers boek Geen zelf, geen probleem, waarin hij ons kennis laat maken met de twee hersenhelften, links en rechts, enkele van de belangrijkste verschillen samenvat in de manier waarop de twee kanten functioneren, ingaat op enkele van de manieren waarop deze verschillen verband houden met verschillende gedragingen, en brengt dit in verband met niet-zelf. Volgens Niebauer is een van de belangrijkste taken van de linkerhersenhelft het functioneren als wat hij de tolk noemt, dwz het creëren van verklaringen die ons helpen te begrijpen wat er gaande is in de wereld die we ervaren.

Hieraan zien we ook dat Niebauer een verkeerde afslag neemt.   Alles wat in je hoofd zit is feitelijk alleen interessant voor psychologen en neurowetenschappers.   Een van de eenvoudigste zaken om te ontdekken is dat de geest (begrepen als de denker) niet eens in je hoofd kan zitten.  Het boeddhisme spreekt zich hier ook over uit, maar daar heb ik nu even geen zin in om het op te zoeken (doe zelf ok maar eens wat).

Zinvoller is om naar 'de denker' te zoeken (niet de gedachten dus).   Wie de denker kan vinden wint de wasmachine.   Cogito, ergo sum is de meest lachwekkende uitspraak ooit gedaan.  Het denken valt alleen af te leiden n.a.v. het feit dat er gedachten zijn.  En die gedachten gaan altijd van een locatie uit (Ook bij mij nog steeds).

Alleen al het feit dat er gedachten zijn in 'mij' schept  tijd en locatie.  Immers: degene die zich 'ik' noemt schrijft momenteel in NL om 12:39.   Alleen IK doe dat.   Cogito, ergo sum is dus gebonden aan tijd en locatie.

Maar 'dat' wat aandacht heeft voor tijd en locatie bevindt zich niet op tijd en locatie.  Het 'dat' is zich bewust ván tijd en locatie.

[I'm a loser]

Niebauer vergelijkt de yin van de rechterhersenhelft met de yang van de linkerhersenhelft, in die zin dat ze elkaar op veel manieren aanvullen. Volgens Niebauer verlopen veel van de functies van de rechterhersenhelft 'onbewust', dwz grotendeels buiten het domein van het op taal gebaseerde denken van de linkerhersenhelft. Desalniettemin beweert Niebauer dat het mogelijk is om toegang te krijgen tot het bewustzijn van de functies van de rechterhersenhelft door middel van oefeningen zoals yoga, meditatie, tai chi en mindfulness. Hij is van mening dat bijvoorbeeld het beoefenen van mindfulness 'uw identificatie met de linkerhersenhelft-tolk vermindert'. (blz. 78)

In zijn laatste hoofdstuk laat Niebauer doorschemeren dat hij gelooft dat onze ware aard een realiteit is die op de een of andere manier verband houdt met "... een almachtige eeuwige kracht". Ik begrijp echt niet wat hij hier in gedachten heeft, maar hij lijkt te geloven dat we een soort van 'echt zelf' hebben, hoewel het heel, heel anders is dan het zelf waarmee we ons bewust identificeren, en dat dit zelf heeft iets te maken met ... "een almachtige en alwetende entiteit."

Hier begint Niebauer helemaal wartaal uit te slaan.  Toegang krijgen tot het bewustzijn?   Dat heb je al.   Bewustzijn wordt wel eens vergeleken met een vis die vraagt waar dat water is waar ze het altijd over hebben.    Soms hebben mensen het ook over een 'verruimd' bewustzijn, dat is helemaal hilarisch.  Bewustzijn kan helemaal niet verruimen of verkleinen.  Aan dergelijke uitspraken kun je zien met een onwetende van doen te hebben.

Alleen dingen/verschijnselen kunnen groter of kleiner zijn, verruimen of vernauwen.

[Bodhiboem]

Deze topic was eigenlijk aan Laurens gericht, we weten toch al wat I’m a loser gaat zeggen dus het is geheel niet nodig zijn berichten serieus te nemen of zelfs maar te lezen.

[I'm a loser]

Deze topic was eigenlijk aan Laurens gericht, we weten toch al wat I’m a loser gaat zeggen dus het is geheel niet nodig zijn berichten serieus te nemen of zelfs maar te lezen.

Dat stond er niet bij.  Mijn berichten zijn dan ook niet voor jou bestemd, maar voor serieuze forumdeelnemers.

[Buddha Amitabha]

Inleiding
Eigenlijk ben ik niet zo overtuigd van de uitleg die in het citaat van de startpost wordt gegeven, omdat ik de indruk heb, dat hier te versnipperd wordt weergegeven wat het begrip “Anatta” (of "Anatman") zou betekenen en wat dit voor een vermeende implicaties zou geven. Zeker als iemand dit leest die een aanvang neemt met de bestudering van het boeddhisme. Ik denk dat wat de Boeddha onderwees in een aantal boeken veel beter wordt beschreven en uitgelegd. Maar goed.

De context van de Boeddha
Wat veelal wordt vergeten, of nagelaten, zo ook in het citaat van de startpost van deze topic, is de context van Gautama de Boeddha. In welke samenleving leefde hij eigenlijk. Het India van zijn tijd verschilt natuurlijk in grote mate van het India van tegenwoordig. Eigenlijk is het boeddhisme vrijwel verdwenen uit India en is het hindoeïsme al langere tijd dominant. Gautama de Boeddha is zelfs opgenomen in hun goden pantheon, als negende avatar, een incarnatie van de god Vishnu. Dat dit in het boeddhisme niet als zodanig wordt erkend, lijkt me duidelijk. Toen de Boeddha na zijn Verlichting ging prediken, leefden onder andere de brahmanen met de Veda geschriften in zijn land. Zij waren de priesterkaste die de Veda’s uitlegden en alle religieuze handelingen verrichtten. In het hindoeïsme (zoals dat nu wordt genoemd in plaats van het brahmanisme e.a.) vindt men talloze goden en incarnaties van die goden. De leer van het Zelf in het hindoeïsme stelt dat het Zelf een goddelijke vonk van de god Brahman zou zijn, en dat Zelf in ieder mens verhuist voor middel van zielsverhuizing of reïncarnatie na het sterven naar een ander lichaam. Die Ziel werd en wordt “Atman” genoemd. De Boeddha leerde echter in deze context dat er geen sprake kan zijn van de verhuizing van een Atman; hij zei dat er immers geen substantieel Zelf is, dus sprak hij van een Anatman (geen Zelf). De reden van de ontkenning van het Atman is, dat Gautama de Boeddha aangeeft dat hij ontdekt heeft dat alles in deze wereld en de kosmos veranderlijk is en alles onderling afhankelijk is, niets staat op zichzelf. Er kan derhalve geen sprake zijn van een afzonderlijke goddelijke vonk die zou verhuizen naar een ander (volgend) leven (reïncarneren: opnieuw in het vlees verschijnen). Een belangrijke reden van de uitspraken van de Boeddha inzake het Anatman is dat mensen de neiging hebben om van alles een concept te maken, alsof er zelfs een substantieel Zelf en later “zelf” zou bestaan in het lichaam. En dat conceptuele denken wat ieder mens heeft, de “mind”, is opgebouwd uit talloze concepten, ideeën en meningen.

(Zelf)onderzoek
Het grote gevaar, en ook de grootste valkuil van rationele concepten is, dat ze niet de levende ervaring zijn van degenen die het rationele concept van een ander (o)verneemt. Concepten zijn eigenlijk bevroren labels, woorden, die een bepaalde lading proberen samen te vatten, te dekken als het ware. Dus de brahmanen spraken dan wel als priester over het Atman, maar dat was en is slechts een concept wat past in het conceptionele denken. De daadwerkelijke ontdekking, de werkelijke religieuze ervaring die in de Veda’s is neergelegd, ontbrak. De priesters herhaalden slechts wat in de Veda’s stond, maar hadden zelf die religieuze ervaring niet. Vandaar dat Gautama de Boeddha vaak helemaal niet wilde antwoorden op de vraag of er wel of geen zelf zou bestaan. Omdat als hij een antwoord zou geven, dit opnieuw een concept zou zijn, dat netjes zou worden ingepast in het menselijke denken. En de menselijke ‘mind’ is van nature zo ingericht, dat deze meent dat als iets “waar” is, hij of zij dan ook weet wat dat daadwerkelijk is. Maar in werkelijkheid is alle kennis geleend, door studie opgedaan en opgeslagen in je brein. Wil je echt (zelf)onderzoek doen, beoefening van de meditatie, dan is het zaak om juist het conceptionele denken los te laten. Want het conceptionele en rationele denken maakt onafgebroken associaties en vergelijkingen. En dat geeft ook een indruk dat we als zelf leven in een lichaam. Dat wordt vaak het ego genoemd, of het ik. Wanneer je echter iets als zijnde “waar” aanneemt, dan stopt onmiddellijk het (zelf)onderzoek. Want je denkt of meent dat je het “weet”. Maar dat weten is een gestold concept, eigenlijk een surrogaat, want eigenlijk weet je niets. Ik herhaal dat het (zelf)onderzoek stopt als je gelooft in wat je meent te weten. Omdat “weten” de indruk geeft dat je tot een bepaalde conclusie bent gekomen. En dan stop je met verder kijken, beschouwen, onderzoeken. Het maakt niet uit met welk idee, welk concept, welke ervaring, of wat dan ook je komt. Je meent dat je weet, dus ben je als het ware gearriveerd. Het is dus in het (zelf)onderzoek van belang om op te houden met menen dat je weet wat je denkt te weten. Of dit nu “Verlichting” is, of het “doodloze”, “citta”, “Anatman”, en ga zo maar door. De spirituele concepten, ideeën, leringen enzovoort vallen ook binnen dat bestek, en zijn wat dat aangaat niet bijzonder of anders dan andere concepten. Religieuze “ervaringen” lijken anders, maar wachten precies hetzelfde lot, namelijk dat ze verdwijnen in de tijd en vervolgens als concept van “waarheid” in iemands geest achterblijven. Wil je weten wat je bent (of niet bent)? Dan moet je dus ophouden met het aanvoeren van concepten, ideeën of wat dan ook. Al is het nog zo religieus of spiritueel. Anatman verwijst naar het feit dat er geen houvast is, geen identificatie, geen zelf of vereenzelviging, geen Zelf als goddelijke vonk. Of wat dan ook. Feitelijk is alles onafgebroken in beweging en verandering, ook wij zijn daar onderdeel van. We menen echter door de gecombineerde werking van de zintuigvelden of skandhas, zo stelde de Boeddha, dat we een zelf of Zelf in ons hebben. Maar dat is volgens Gautama de Boeddha een zottengeloof. En een geloof is een aanname, een concept, een idee. Dat kan nooit de levende en onafgebroken-in-beweging zijnde kosmos zijn.

Geen houvast
Iemand die beweert dat hij geen concepten meer heeft, hecht zich als het ware aan het geen-concepten-meer-hebben. Dat is dan zijn of haar concept geworden, wat hij of zij als “waar” beschouwt. En daar zit men weer vast in een aangenomen conclusie die haaks staat op een gedegen vorm van (zelf)onderzoek. Alle geschriften, rationele concepten, meningen, aannames, ideeën of de ontkenning daarvan zijn pogingen om een houvast te creëren. Zelfs als je meent geen houvast meer te hebben, ben je één met het concept van het geen-houvast-meer-hebben. Een identificatie of gehechtheid dus. Wat je bent, kun je niet definiëren. De reden dat Gautama de Boeddha tóch predikte, was omdat hij geen andere mogelijkheid had. Als er mensen komen, leerlingen, dan stellen ze vragen. En moet de Meester aansluiten bij het begripsniveau van de leerling. Er is geen andere manier. Maar de Boeddha kan slechts een richting wijzen, maar niet helpen. Ik neem waar dat velen menen dat ze anderen kunnen of komen “helpen”. Dat is onmogelijk. Je kunt slechts een vingerwijzing doen, door aan te sluiten bij het begripsniveau van degene die de vragen stelt. En dan is het nog maar de vraag of het zal aanslaan, want een ware Meester of Leraar zijn is een kunst en geen verworvenheid. Niet iedereen is daarvoor geschikt, al menen velen van zichzelf van wel. Stop met jezelf te presenteren als iemand die “weet”, je helpt er niemand mee. Wellicht is jouw spirituele ervaring van waarde voor jezelf, maar stap niet in de Verlichting, het doodloze of welk concept dan ook. Want je kunt een ander met die concepten niet bereiken. Doe allereerst (zelf)onderzoek, ga in de leer bij een Meester. Meen niet dat je “wetend” bent, want je bent slechts verdwaald in een concept, wat jouw conclusie is geworden. Maar die conclusie is voor een ander heel anders dan voor jou. Schep geen chaos bij de ander, laat hem of haar een eigen (zelf)onderzoek doen. Iedereen kan zelf bepalen of hij of zij op zoek zou moeten gaan naar de werkelijkheid omtrent zichzelf. Schep geen conceptueel dualiteitenkabinet, waarbij je met je “weten” bij voorbaat een afstand schept met de ander, je medemens. Door jezelf neer te zetten als wetende ten opzichte van vermeende ‘onwetenden’ schep je een dergelijke afstand, een dualiteit. En die afstand is een luchtkasteel, en kan zelfs een verdedigingswerk zijn. Een ivoren toren wellicht?

[Laurens]

Misschien een plaats om te beginnen met denken over of er een ik is of niet?

Met kalme ochtend groet,
Bodhiboom

Dat is er niet en ook weer wel paradoxaal genoeg.

Tegenwoordig zeggen we niet met zo veel omhaal dat het lichaam niet het zelf is. Daarvoor is in de plaats gekomen dat je het veranderlijke niet bent. Zoals je weet verandert het lichaam continu. Dus daarmee, dat je het onveranderlijke bent, is dat hoofdstuk gelijk afgesloten. Maar zeker is dat een uitermate interessante ontdekking geweest in die tijd.

Als anatta moeilijk te omschrijven lijkt, ook wel eens uitgedrukt als het klappen van een hand. Omdat het zo paradoxaal is is het vergelijkbaar met de constatering er te zijn en dat dat (er zijn) feitelijk helemaal niet het geval is. De moeilijkheid die hier bij 'Beleefdheid' ook geconstateerd is. Laurens zegt er niet te zijn terwijl als je aan zijn voordeurbel trekt hij open doet. Daar hoef je eveneens niet lang bij stil te staan want het is toch niet te verklaren. Daarmee is het afgedaan (we zijn immers met de zoektocht bezig 'wat' we zijn) met dat de wereld 'vermeend' is. En kunnen vervolgens weer overgaan tot verder onderzoek.

Een paradox en de vraag naar het klappen met een hand werd in die tijd ook nog wel eens gebruikt om de hersenen dermate te prikkelen dat ze stil vielen. Een indicatie dat alles te maken heeft met denken c.q. gedachten.

Anatta heeft zo ogenschijnlijk te maken met 'ik' of 'ego' loosheid afgaande op dat onbaatzuchtige. Het is moeilijk om aan 'ik' te tornen want er is ontzettend veel in geïnvesteerd gedurende het leven. Daarbij hebben we een wereld gebouwd met 'ik' als het centrale middelpunt waarin we elkaar bij voortduring ook nog eens bevestigen. Met daarbij een 'ego' dat er een complete dagtaak aan heeft om de boel bij elkaar te houden.

Overal waar de schriftgeleerden tezamen komen ontstaat onenigheid hoe de leer is uit te leggen. Daarom moeten we het met elkaar niet meer over veranderlijkheden hebben maar over datgene wat onomstotelijk waar is. De moeilijkheid daarmee is dat er dan geen discussie meer mogelijk is, dan zijn we terzelfdertijd uitgepraat. Dus de ontdekkingstocht er heen is er tenslotte een van volledige isolatie. Ook dat werd ontdekt en velen trokken zich in volledige isolatie terug in grotten zonder maar het geringste contact met de buitenwereld.

Thanissaro Bhikkhu's versie.
Uiteraard is vasthouden of vastklampen een pijnlijke aangelegenheid als er moet worden losgelaten, hetgeen gewoonlijk tot een geweldige doodstrijd kan leiden. Maar goed, de oplossing om je dan maar niet te hechten is er een van de minste weerstand. Eigenlijk ontkomt niemand aan het gehecht zijn en dat is het probleem ook niet.
Het is een geweldig grote omweg het niet hechten te relateren aan het niet zijn. Feitelijk een no go zone.

Boeddha kan ook gezwegen hebben op de vraag of er een zelf is vanwege de eerder genoemde paradox. Er is een Zelf en er is een zelf, het eerste noemen we het altijd tegenwoordige, dat wat er altijd is en het tweede een zelf geschapen persoonlijk zelf dat er niet feitelijk is maar aangenomen als bestaand.

Bhikkhu Bodhi's versie.
Als Boeddha het zwijgen bedoeld heeft om de gelegenheid te bieden daarop zelf te contempleren om daarmee te bewerkstelligen dat er ont'dekt wordt dat er geen zelf is dan is dat een wijs besluit geweest van Boeddha. Natuurlijk omdat hij kennis draagt dat zoiets niet door discussiëren tot stand kan komen.

Kortom er moet gewoon zelf ont'dekt worden, dus beide vertolkers hebben het ieder voor zich bij het rechte eind.
Ziehier echter de onzin af te gaan wat schriftgeleerden menen wat je ter harte moet nemen en wat niet.

Niebauers versie
Alle stromingen over het zelf hebben het min of meer over hetzelfde, maar kiezen allemaal slechts een andere benaderwijze. Er is geen zelf en er is wel een zelf is er al vastgesteld. En ja het gecreëerde zelf bestaat uit een constructie naar eigen ontwerp. Even buiten beschouwen gelaten dat ieder schepsel wél een eigen aard heeft.
De luchtspiegeling is een tamelijk nauwkeurig weergave van het fenomeen, het is er wel en het is er niet.
Echter waarom zou je over zo'n fenomeen een boek schrijven? Het uitvloeisel en dat de ontdekking met de nieuwste ontwikkelingen van de wetenschap overeenkomen is leuk maar geen wereldnieuws. Ik ben niet van de drukdoenerij.
 
Die almachtige eeuwige kracht kun je een naam geven van God, Bewustzijn, Zelf of Waarheid. Je kunt ook verder redeneren dat alle schepselen een geest hebben die terug keert naar de eeuwige bron. Je kunt ook veronderstellen dat God zichzelf niet kan ervaren, maar wel kan scheppen en de mens heeft geschapen om te kunnen ervaren.

[Laurens]

Inleiding
Eigenlijk ben ik niet zo overtuigd van de uitleg die in het citaat van de startpost wordt gegeven, omdat ik de indruk heb, dat hier te versnipperd wordt weergegeven wat het begrip “Anatta” (of "Anatman") zou betekenen en wat dit voor een vermeende implicaties zou geven. Zeker als iemand dit leest die een aanvang neemt met de bestudering van het boeddhisme. Ik denk dat wat de Boeddha onderwees in een aantal boeken veel beter wordt beschreven en uitgelegd. Maar goed.

De context van de Boeddha
Wat veelal wordt vergeten, of nagelaten, zo ook in het citaat van de startpost van deze topic, is de context van Gautama de Boeddha. In welke samenleving leefde hij eigenlijk. Het India van zijn tijd verschilt natuurlijk in grote mate van het India van tegenwoordig. Eigenlijk is het boeddhisme vrijwel verdwenen uit India en is het hindoeïsme al langere tijd dominant. Gautama de Boeddha is zelfs opgenomen in hun goden pantheon, als negende avatar, een incarnatie van de god Vishnu. Dat dit in het boeddhisme niet als zodanig wordt erkend, lijkt me duidelijk. Toen de Boeddha na zijn Verlichting ging prediken, leefden onder andere de brahmanen met de Veda geschriften in zijn land. Zij waren de priesterkaste die de Veda’s uitlegden en alle religieuze handelingen verrichtten. In het hindoeïsme (zoals dat nu wordt genoemd in plaats van het brahmanisme e.a.) vindt men talloze goden en incarnaties van die goden. De leer van het Zelf in het hindoeïsme stelt dat het Zelf een goddelijke vonk van de god Brahman zou zijn, en dat Zelf in ieder mens verhuist voor middel van zielsverhuizing of reïncarnatie na het sterven naar een ander lichaam. Die Ziel werd en wordt “Atman” genoemd. De Boeddha leerde echter in deze context dat er geen sprake kan zijn van de verhuizing van een Atman; hij zei dat er immers geen substantieel Zelf is, dus sprak hij van een Anatman (geen Zelf). De reden van de ontkenning van het Atman is, dat Gautama de Boeddha aangeeft dat hij ontdekt heeft dat alles in deze wereld en de kosmos veranderlijk is en alles onderling afhankelijk is, niets staat op zichzelf. Er kan derhalve geen sprake zijn van een afzonderlijke goddelijke vonk die zou verhuizen naar een ander (volgend) leven (reïncarneren: opnieuw in het vlees verschijnen). Een belangrijke reden van de uitspraken van de Boeddha inzake het Anatman is dat mensen de neiging hebben om van alles een concept te maken, alsof er zelfs een substantieel Zelf en later “zelf” zou bestaan in het lichaam. En dat conceptuele denken wat ieder mens heeft, de “mind”, is opgebouwd uit talloze concepten, ideeën en meningen.

Dit komt naadloos overeen met mijn eigen onderzoek, eigen omdat ik nooit kennis heb genomen van de leer van Boeddha.

(Zelf)onderzoek
Het grote gevaar, en ook de grootste valkuil van rationele concepten is, dat ze niet de levende ervaring zijn van degenen die het rationele concept van een ander (o)verneemt. Concepten zijn eigenlijk bevroren labels, woorden, die een bepaalde lading proberen samen te vatten, te dekken als het ware. Dus de brahmanen spraken dan wel als priester over het Atman, maar dat was en is slechts een concept wat past in het conceptionele denken. De daadwerkelijke ontdekking, de werkelijke religieuze ervaring die in de Veda’s is neergelegd, ontbrak. De priesters herhaalden slechts wat in de Veda’s stond, maar hadden zelf die religieuze ervaring niet. Vandaar dat Gautama de Boeddha vaak helemaal niet wilde antwoorden op de vraag of er wel of geen zelf zou bestaan. Omdat als hij een antwoord zou geven, dit opnieuw een concept zou zijn, dat netjes zou worden ingepast in het menselijke denken. En de menselijke ‘mind’ is van nature zo ingericht, dat deze meent dat als iets “waar” is, hij of zij dan ook weet wat dat daadwerkelijk is. Maar in werkelijkheid is alle kennis geleend, door studie opgedaan en opgeslagen in je brein. Wil je echt (zelf)onderzoek doen, beoefening van de meditatie, dan is het zaak om juist het conceptionele denken los te laten. Want het conceptionele en rationele denken maakt onafgebroken associaties en vergelijkingen. En dat geeft ook een indruk dat we als zelf leven in een lichaam. Dat wordt vaak het ego genoemd, of het ik. Wanneer je echter iets als zijnde “waar” aanneemt, dan stopt onmiddellijk het (zelf)onderzoek. Want je denkt of meent dat je het “weet”. Maar dat weten is een gestold concept, eigenlijk een surrogaat, want eigenlijk weet je niets. Ik herhaal dat het (zelf)onderzoek stopt als je gelooft in wat je meent te weten. Omdat “weten” de indruk geeft dat je tot een bepaalde conclusie bent gekomen. En dan stop je met verder kijken, beschouwen, onderzoeken. Het maakt niet uit met welk idee, welk concept, welke ervaring, of wat dan ook je komt. Je meent dat je weet, dus ben je als het ware gearriveerd. Het is dus in het (zelf)onderzoek van belang om op te houden met menen dat je weet wat je denkt te weten. Of dit nu “Verlichting” is, of het “doodloze”, “citta”, “Anatman”, en ga zo maar door. De spirituele concepten, ideeën, leringen enzovoort vallen ook binnen dat bestek, en zijn wat dat aangaat niet bijzonder of anders dan andere concepten. Religieuze “ervaringen” lijken anders, maar wachten precies hetzelfde lot, namelijk dat ze verdwijnen in de tijd en vervolgens als concept van “waarheid” in iemands geest achterblijven. Wil je weten wat je bent (of niet bent)? Dan moet je dus ophouden met het aanvoeren van concepten, ideeën of wat dan ook. Al is het nog zo religieus of spiritueel. Anatman verwijst naar het feit dat er geen houvast is, geen identificatie, geen zelf of vereenzelviging, geen Zelf als goddelijke vonk. Of wat dan ook. Feitelijk is alles onafgebroken in beweging en verandering, ook wij zijn daar onderdeel van. We menen echter door de gecombineerde werking van de zintuigvelden of skandhas, zo stelde de Boeddha, dat we een zelf of Zelf in ons hebben. Maar dat is volgens Gautama de Boeddha een zottengeloof. En een geloof is een aanname, een concept, een idee. Dat kan nooit de levende en onafgebroken-in-beweging zijnde kosmos zijn.

Behalve dat je het beste echt zelfonderzoek kunt doen middels mediteren ben ik het volledig met deze zienswijze eens.
Het veranderlijke daar maak je onderdeel van uit, je ben het niet.
Dat we een zelf in ons hebben is een zottengeloof. Helemaal waar.
Het overnemen van elkaars concepten, discussiëren heeft geen enkele zin.
Dat je niet wegkomt uit de wereld van de concepten daarop heb ik het gedachtenonderzoek bedacht, uitgevoerd en op het zelfkennisforum geïntroduceerd.

Geen houvast
Iemand die beweert dat hij geen concepten meer heeft, hecht zich als het ware aan het geen-concepten-meer-hebben. Dat is dan zijn of haar concept geworden, wat hij of zij als “waar” beschouwt. En daar zit men weer vast in een aangenomen conclusie die haaks staat op een gedegen vorm van (zelf)onderzoek. Alle geschriften, rationele concepten, meningen, aannames, ideeën of de ontkenning daarvan zijn pogingen om een houvast te creëren. Zelfs als je meent geen houvast meer te hebben, ben je één met het concept van het geen-houvast-meer-hebben. Een identificatie of gehechtheid dus. Wat je bent, kun je niet definiëren. De reden dat Gautama de Boeddha tóch predikte, was omdat hij geen andere mogelijkheid had. Als er mensen komen, leerlingen, dan stellen ze vragen. En moet de Meester aansluiten bij het begripsniveau van de leerling. Er is geen andere manier. Maar de Boeddha kan slechts een richting wijzen, maar niet helpen. Ik neem waar dat velen menen dat ze anderen kunnen of komen “helpen”. Dat is onmogelijk. Je kunt slechts een vingerwijzing doen, door aan te sluiten bij het begripsniveau van degene die de vragen stelt. En dan is het nog maar de vraag of het zal aanslaan, want een ware Meester of Leraar zijn is een kunst en geen verworvenheid. Niet iedereen is daarvoor geschikt, al menen velen van zichzelf van wel. Stop met jezelf te presenteren als iemand die “weet”, je helpt er niemand mee. Wellicht is jouw spirituele ervaring van waarde voor jezelf, maar stap niet in de Verlichting, het doodloze of welk concept dan ook. Want je kunt een ander met die concepten niet bereiken. Doe allereerst (zelf)onderzoek, ga in de leer bij een Meester. Meen niet dat je “wetend” bent, want je bent slechts verdwaald in een concept, wat jouw conclusie is geworden. Maar die conclusie is voor een ander heel anders dan voor jou. Schep geen chaos bij de ander, laat hem of haar een eigen (zelf)onderzoek doen. Iedereen kan zelf bepalen of hij of zij op zoek zou moeten gaan naar de werkelijkheid omtrent zichzelf. Schep geen conceptueel dualiteitenkabinet, waarbij je met je “weten” bij voorbaat een afstand schept met de ander, je medemens. Door jezelf neer te zetten als wetende ten opzichte van vermeende ‘onwetenden’ schep je een dergelijke afstand, een dualiteit. En die afstand is een luchtkasteel, en kan zelfs een verdedigingswerk zijn. Een ivoren toren wellicht?

Ook hier is weer geen speld tussen te krijgen. Het is zaak om deze uitleg, het licht van Boeddha, op je vermeende verworvenheden te laten schijnen.

Je kunt anderen met jouw concepten niet bereiken.
Helemaal mijn idee al ontkom je er haast niet aan om een idee in te zetten om een andere onderuit te halen.
Mijn advies is feitelijk altijd alleen maar geweest doe gedegen zelfonderzoek om vervolgens in al het waar te nemen gesputter terecht te komen.

Alleen 'weten' gebruik ik anders, ik heb het bij weten niet meer over kennis maar over een intrinsiek weten. Dat intrinsiek weten is niet iets waar je mee kunt pronken, of een individueel op eigen leest geschoeid persoonlijk kennisbereik ventileren, maar eerder een weten wat je te doen staat, een innerlijk kompas, zonder inmenging van jou als persoon met zijn specifieke voorkeuren. Het alsdan hier weergegeven weten mankeert dan nog steeds. In ieder geval is het niet datgene wat Boeddha bedoeld met verdwaald zijn in een concept. Je kunt je er evenmin mee op voorstaan om je daarmee te onderscheiden van anderen. Hoewel dat vrijwel altijd wél zo wordt opgepakt.

[Bodhiboem]

Je kunt anderen met jouw concepten niet bereiken.

Ik denk dat dat zo is, je kan mensen hoogstens wijzen op een andere richting en ze het dan zelf laten ontdekken. En dat eigenlijk alleen als ze ontvankelijk zijn.

Als je kijkt naar de boeken van Osho dan zie je toch hoe hij bijna nooit rechtstreeks antwoord geeft op een vraag, maar het onderwerp vanuit een andere hoek benaderd met verhalen en grapjes.

Vingers die wijzen naar de maan, zoals zovelen zeggen. De geest die vast zit in de velen gezichtspunten ervaart zichzelf alleen maar als verward, en ziet alleen de vinger, heeft de stilte van geest niet om de aanwijzing te volgen, en mist de hemelse glorie.

Als je je heel erg verdiept in concepten zoals niet-zelf, dan voeg je ze alleen maar toe aan je geheugen. Het is beter om een rustige en stille geest te hebben, dus mijn pad is enkel om wat stukjes te lezen over iets als niet-zelf, ze te toetsen tegen de stilte van mijn geest en te zien wat ik herken, en ze dan weer los te laten. Intellectueel begrip of exact geheugen zie ik als niet belangrijk.

[lang kwaat]

Er zijn vele ideeën over anatta. Ik ben het steeds meer zo gaan begrijpen dat het eigenlijk gaat over betekenis-verlening. Tekens, nimitta.

In Patisambhidamagga wordt gezegd dat het contempleren over anatta hetzelfde is als contempleren over sunnata, over leegte. Ik vind dit zelf het makkelijkst zo te begrijpen dat elke betekenis die wij bij iets ervaren, dat is ook altijd een betekenis-voor-ons. Iets relationeels. Er zit een heel verleden achter dat die of die betekenis ervaren wordt bij iets gezien, gehoord, gevoeld, gekend. Een verleden als mensheid (volgens de Boeddha ook als niet-mens) maar ook als uniek persoon. Alles wat nu bij ons is aan bagage, kleurt hoe we iets beleven. Het bepaalt de betekenis die iets/iemand voor ons heeft.

En ons leven draait om de betekenis die iets voor ons heeft. Of het nu de betekenis 'aantrekkelijk' is, 'weerzinwekkend', 'onmogelijk', 'gevaarlijk', 'ongevaarlijk', 'zal me gelukkig maken', 'zal me in ellende storten', 'zuiver' etc. Betekenis. In de suttas noemen ze dit tekens. Bij waarnemingen lichten zulke tekens op aan de geest. Als ik als man bepaalde vrouwelijke vormen zie, dan licht geheid het teken mooi en aantrekkelijk op. En dat teken is de geest geneigd te volgen. Daar gelooft de geest ook in. Alsof die aantrekkelijkheid werkelijk in die vorm zelf zit. Dat is natuurlijk onzin want een vrouw kan die vrouwelijke vorm wel helemaal niet zo aantrekkelijk vinden, laat staan een dier. Toch zit je snel in die sfeer dat je tekens ervaart alsof het werkelijk gaat over wat je waarneemt. Het begrip van zaken is heel snel begoocheld, zeg maar. De mijne wel

Ik geloof dat de Boeddha begreep dat ook 'Ik' en 'mijn' en mijn Zelf' tekens zijn die oplichten aan de geest zodra we in contact komen met bepaalde waarnemingen, gevoelens, sensaties. Maar zelfs op dit vlak ligt de betekenis niet vast. De vorm van een vrouw ligt niet vast als aantrekkelijk maar ook de betekenis van wat we ervaren ligt niet vast als 'Ik' en 'mijn' en mijn Zelf'.
Al die betekenissen, niks er van, ligt ooit vast. Het is altijd iets relationeels. Het kan ook eindigen.
Niks is an sich weerzinwekkend, maar ook, niks is an sich Ik en mijn. Het zijn betekenissen die er aan worden toegevoegd.

Een sutta zegt over dat toegevoegde aspect:

“Luminous, monks, is the mind. And it is defiled by incoming defilements. The uninstructed run-of-the-mill person doesn’t discern that as it actually is present, which is why I tell you that—for the uninstructed run-of-the-mill person—there is no development of the mind.”
“Luminous, monks, is the mind. And it is freed from incoming defilements. The well-instructed disciple of the noble ones discerns that as it actually is present, which is why I tell you that—for the well-instructed disciple of the noble ones—there is development of the mind.” (AN1.51)

Als zout in water komt dan is dat zout inkomend maar behoort niet echt tot het water. Omdat zout en water nooit echt mengen kan zout ook weer gescheiden worden van water. (maar dat even terzijde)

Nicca, sukha en atta zijn ook tekens. Het teken van duurzaamheid (nicca), van 'is geluk en maakt me gelukkig' (sukha), en het teken van Ik of zelf (atta) bij iets wat wat wordt waargenomen en gevoeld. Wanneer die tekens oplichten aan de geest, dan volgt de geest die tekens, raakt gehecht, en passie komt op. Stel dat je je rot voelt en denkt aan de heerlijke smaak van roomyoghurt, dan licht het teken van aantrekkelijkheid op en 'dit gaat me gelukkig maken, dit verdrijft het lijden' (sukha). Als de geest dat teken volgt, dan ga je naar de koelkast en verheugt in het idee dat je die aangename smaken kunt proeven en je even niet rot voelt. De Boeddha geeft aan dat dit niet de juiste manier is om lijden te beëindigen. Deze gerichtheid en passie op zintuiglijk genot als antwoord op lijden, maakt juist alles erger.

Maar dat de betekenis die iets voor ons heeft niet vastligt, dat is een manier om het leegte (sunnata) en niet-zelf kenmerk (anatta) te beschouwen. Zodra in de beleving de betekenis die bij iets of iemand ervaren wordt vast komt te liggen, dan is alle wijsheid zoek. Want niks en niemand heeft van zichzelf die vaste betekenis die de geest er uit gewoonte aan geeft.
In feite ligt juist alles open, en de betekenis die iets of iemand voor je heeft, op een bepaald moment, kan ook zo omslaan. De betekenis 'vriend' kan zomaar omslaan in 'vijand', en omgekeerd.

In die zin kun je de begoochelde geest ook zien als een starre geest die vasthoudt aan bepaalde betekenissen die iets ooit kreeg. En de bevrijde geest als een soepele geest die begrijpt hoe betrekkelijk of leeg dit alles is.

Ik, mijn, mezelf, mijn Zelf, dat zijn ook betekenissen die de geest vanuit een gewoonte/neiging geeft aan wat wordt zien, gehoord, gevoeld en gekend. Dat zag de Boeddha volgens mij heel helder. Ik geloof dat de Boeddha met anatta en met leegte aangeeft dat ook dit niet vastligt. Ook deze betekenis-verlening is slechts een hardnekkige conditionering wat plaatsvindt. En juist hierin kan de geest heel star worden. Een starre geest is een lijdende geest.

De bedoeling van de leer is volgens mij ook niet dat je in de betekenis van anatta, het niet-zelf karakter van gevoelens en waarnemingen, blijft hangen. Maar dat je begrijpt dat de geest de betekenis 'Ik en mijn en mijn zelf' vanuit gewoonte toevoegt aan wat gezien, gehoord, gevoeld en gekend wordt. Dat dit niet een vaste natuurwet is. Dat het ook maar een conditionering is.
En zien hoe dit samenhangt met gehechtheid en lijden.

De geest is geneigd de tekens te volgen. De Boeddha spreekt in dit kader over het tegendeel als de tekenloze bevrijding van het hart. Ik zie het zo dat de Boeddha inderdaad anicca, dukkha en anatta gebruikte als vaardige middelen om de felle tekens van nicca, sukha en atta eerst te vervangen. Dit leidt tot het afnemen van de innerlijke driften, passies. hartstochten. De geest wordt minder geneigd om achter de tekens aan te hollen, verleidt door de tekens. Maar het is mijns inziens niet de bedoeling dat je blijft vastzitten in een wereld waarin nu alles alleen maar de betekenis 'anicca, dukkha en anatta' heeft. In essentie, volgens mij, gaat bevrijding juist over het overstijgen van alle betekenissen en contact hebben met het tekenloze, lege, verlangenloze (MN44). Als het tekenloze wordt gezien dan wordt de betrekkelijkheid van tekens ook helder.

Hoe dan ook, het duo:

- nicca en anicca gaan resp. over de betekenis die iets in onze beleving heeft in termen van iets is duurzaam/blijvend (nicca) en in termen van iets is vergankelijk, iets is niet-blijvend (anicca)

- sukha en dukkha gaan resp. over de betekenis die iets in onze beleving heeft in termen van geluk/bevredigend/betrouwbaar/gelukmakend (sukha) en onbevredigend/onbetrouwbaar/dat najagen maakt niet een einde aan lijden (dukkha).

-atta en anatta gaan resp. over de betekenis die iets in onze beleving heeft in termen van 'dit ben Ik, dit is van mij, dit is mijn Zelf' (geloof in een atta) en 'dit ben ik niet, dit is niet van-mij, dit is niet mijn zelf' (anatta)

Vaak liggen de wensen en verwachtingen overhoop met hoe de zaken gewoon zijn. Zo kun je natuurlijk gezondheid, aangename gevoelens, mentale geluksgevoelens etc nooit echt bezitten. In die zin is het niet alleen maar een truc en vaardig middel. Want wat op voorwaardelijke wijze ontstaat en bestaat, kan ook werkelijk niet blijvend zijn. Je kunt het werkelijk niet vasthouden en dus werkelijk niet bezitten. Net zo is ook 'dit ben Ik niet, dit is niet van-mij, niet mijn zelf' niet zomaar een soort truc. Want hoe kan het nou zo zijn dat voor gedachten en emoties geldt, 'dit ben Ik', terwijl, als die gedachten en emoties zichtbaar verdwijnen, jezelf helemaal niet verdwijnt (als voorbeeld)?

Er is dus ook echt zoiets als realisme/juist zien en dromerij/onjuist zien, volgens mij. De lijn in de Pali sutta's is dat groeiend realisme vanzelf tot minder gretigheid, obsessie, drift, hartstocht zal leiden. Het hart zal afkoelen. Wijsheid zal groeien.

Ik zie bij mezelf dat de belevingswijze doorspekt is van dromerij, onrealistische verwachtingen, krom denken, onjuiste visies. En het is een hele kluif om er werkelijk afstand van te doen.
Maar dat realisme de weg dat zie ik wel. Begoocheling lijkt wel intrinsiek verweven met het beleven. Maar ook dat is niet zo leert de Boeddha.
Ik kan wel zien en begrijpen dat bevrijding van het hart nooit zal komen als het geziene, gehoorde, gevoelde en gekende zo'n beladen betekenis heeft en houdt. En de sterkste lading is toch die van de perceptie komt 'dit ben Ik, dit is van mij, dit is mijn Zelf'. Daar ben je dan natuurlijk erg aan gehecht.

[ervaringsgetuige]

Ik zie bij mezelf dat de belevingswijze doorspekt is van dromerij, onrealistische verwachtingen, krom denken, onjuiste visies. En het is een hele kluif om er werkelijk afstand van te doen.

Ooit zal je oneindige studie en analyseren van boeddhistische teksten wel is wat opleveren zeker? 

Komt de bevrijding van denkbeeldigheid overeen met het boeddhistische Anatta, niet-zelf?
Ik heb het gevraagd aan Perplexity Artificiële-intelligentie.
Zie...

Het boeddhistische anatta leert dat er geen permanente, onveranderlijke essentie of zelf bestaat. Dit idee daagt diepgewortelde overtuigingen over identiteit en bestaan uit, en bevrijdt mensen van de illusie van een vast "ik". Door deze illusie los te laten, kan men lijden verminderen en innerlijke rust bereiken. Op dezelfde manier kan de bevrijding van denkbeeldigheid worden opgevat als het loslaten van mentale constructies en illusies die voortkomen uit de verbeelding, waardoor men dichter bij een authentieke ervaring van de werkelijkheid komt.

https://www.perplexity.ai/search/komt-de-bevrijding-van-denkbee-fJLReH1fS76QJAbZ8Uf5ug

Aha, "de werkelijkheid"! En wat is de werkelijkheid?

Nou, er zijn wee niveaus van werkelijkheid: Advaita Vedanta onderscheidt een absolute werkelijkheid (paramarthika) waarin alleen Brahman bestaat, en een relatieve werkelijkheid (vyavaharika) waarin de wereld en individuele ervaringen schijnbaar echt lijken.

Ook volgens de cursus in wonderen zijn er twee soorten werkelijkheid.
Zie...

De Ware Werkelijkheid

De ware werkelijkheid wordt beschreven als een non-dualistische staat van eenheid met God. Deze werkelijkheid is abstract, eeuwig, onbeperkt en zonder tegenstellingen. In deze staat bestaat er geen afscheiding, schuld, angst of lijden. Het centrale uitgangspunt van ECIW is dat de afscheiding van God nooit werkelijk heeft plaatsgevonden; het is slechts een illusie. De ware werkelijkheid is pure liefde, vrede en vreugde die onveranderlijk en onbegrensd is.

De Illusoire Werkelijkheid

De fysieke wereld die we waarnemen, inclusief onze lichamen en ervaringen, wordt door de Cursus gezien als een projectie van de denkgeest. Deze projectie komt voort uit het geloof in afscheiding van God, wat het ego wordt genoemd. Dit ego-denksysteem creëert een wereld die lijkt op het tegenovergestelde van de hemel: vol conflict, angst en dualiteit. Volgens ECIW is deze wereld echter niet echt; het is een droom of illusie die we als werkelijk ervaren vanwege onze identificatie met het ego.


https://www.perplexity.ai/search/wat-is-de-werkelijkheid-volgen-6XuG7Zq4SDGsQnNPLP0TNA

Tsja, ontwaken uit de droom is niet simpel.
Het leven is wel simpel, maar de mens heeft het ingewikkeld gemaakt als gevolg van zijn intellect.

[ervaringsgetuige]

Je kunt anderen met jouw concepten niet bereiken.

Ik denk dat dat zo is, je kan mensen hoogstens wijzen op een andere richting en ze het dan zelf laten ontdekken. En dat eigenlijk alleen als ze ontvankelijk zijn.

Ook volgens Ramesh Balsekar is het inderdaad onmogelijk om anderen te bereiken met persoonlijke concepten, omdat deze concepten fundamenteel illusoir zijn.
Zie...

Zijn leer benadrukt dat alle handelingen en gedachten voortkomen uit Bewustzijn (Consciousness), niet uit een autonoom "ik". Het ego dat zich identificeert met gedachten en acties is een mentale constructie, en pogingen om anderen te overtuigen of te veranderen zijn daarom eveneens onderdeel van deze programmering.


Belangrijke aspecten van zijn visie:

- Non-dualiteit: Er bestaat geen gescheiden "jij" die anderen kan beïnvloeden – alles is één onverdeeld Bewustzijn.

- Handelen zonder handelende: Acties gebeuren spontaan volgens de natuurwet (destiny), niet door individuele wil.

- Concepten als obstakel: Mentaal gecreëerde ideeën (zoals "ik help anderen") houden het illusoire ego in stand en blokkeren ware bevrijding.

Een kerncitaat uit zijn werk luidt: "Dingen gebeuren, handelingen worden verricht, maar er is niemand die iets doet". Dit impliceert dat zelfs het verspreiden van inzichten geen persoonlijke prestatie is, maar een spontane manifestatie van het Universum. Volgens Balsekar ontstaat echte transformatie niet door overtuiging, maar door het intuïtief doorzien van deze waarheid.


https://www.perplexity.ai/search/kan-men-volgens-ramesh-balseka-CF9WEPE7Sw2NYlYhRoX8lQ

[ervaringsgetuige]

Ik zie bij mezelf dat de belevingswijze doorspekt is van dromerij, onrealistische verwachtingen, krom denken, onjuiste visies. En het is een hele kluif om er werkelijk afstand van te doen.
Maar dat realisme de weg dat zie ik wel. Begoocheling lijkt wel intrinsiek verweven met het beleven. Maar ook dat is niet zo leert de Boeddha.
Ik kan wel zien en begrijpen dat bevrijding van het hart nooit zal komen als het geziene, gehoorde, gevoelde en gekende zo'n beladen betekenis heeft en houdt. En de sterkste lading is toch die van de perceptie komt 'dit ben Ik, dit is van mij, dit is mijn Zelf'. Daar ben je dan natuurlijk erg aan gehecht.

Een geest die in staat is het 'wat is' te accepteren zonder een illusoire 'wat zou moeten zijn' te creëren, is in staat stil en zwijgzaam te zijn.
Zie...

Kan de denkende geest stil zijn?

De denkende geest (in tegenstelling tot de werkende geest die in het huidige moment functioneert) kan alles bedenken en creëren – goden of geen goden, engelen of geen engelen – elke vorm van neurotisch idee, perceptie en conclusie.

In de wetenschap daarvan op een intelligente manier, rijst de vraag: hoe kan de denkende geest stil worden gemaakt, zodat de werkende geest vrij is om intelligent te onderzoeken?

De denkende geest is in staat om alles te bedenken of te verbeelden, elke vorm van conclusie aan te nemen, een beeld te projecteren waarin de menselijke geest veiligheid kan vinden – de Redder, de Atman, de ervaringen die je opdoet door verschillende vormen van discipline, enzovoort. De vraag is dus: kan de denkende geest stil worden gemaakt? Kan een systeem – discipline, conformisme – de geest echt stil maken, of maakt de discipline de geest mechanisch, zodat hij kan worden bestuurd als elke andere machine? Maar de hersenen zijn gevormd en geconditioneerd door het systeem dat ze hebben beoefend. Een gecontroleerd brein kan niet openstaan ​​voor de 'buitenwereld', het onmeetbare. Een werkelijk stille en stille geest kan dingen met totale helderheid zien, zonder zich concepten voor te stellen of te verzinnen.

De vraag is daarom: kan de hele structuur van het brein, de geest, volledig stil zijn zonder enige vorm van dwang of vervorming door wil, door verlangen? Tot nu toe heeft de mens controle en discipline gebruikt; allerlei soorten discipline zijn als trucs gebruikt – Zenmeditatie, yoga, het ene of het andere systeem, deze kriya of de andere kriya – die het brein en de geest behoorlijk hebben vervormd.

Het brein, het resultaat van tijd, met al zijn kennis en ervaring, is altijd extreem actief op elke stimulus, reageert op elke indruk, op elke invloed. Kan zo'n geest tot rust worden gebracht? Dat is het probleem. We kennen alle onheil die de menselijke wil in het menselijk leven heeft veroorzaakt – de ellende, de verwarring, de verdeeldheid tussen mensen. "Jouw God is niet mijn God"; "Jouw religie is fout, mijn religie is juist" – een dergelijke gedachte, gebaseerd op de menselijke wil, heeft deze situatie veroorzaakt.

Een heldere maar volledige visie op de huidige situatie is voldoende om de geest te stoppen met verder denken en verdere verwarring, en om tot het besef te komen dat wat de mens eeuwenlang heeft gezocht, niet door de menselijke wil kan worden gevonden. Deze realisatie is wijsheid, en zulke wijsheid kan alleen ontstaan ​​wanneer de geest, het hart en het fysieke lichaam in volledige harmonie zijn.

Een lichaam dat grof is – overmatig eten, drinken, seks en al het andere – is grof, saai en zwaar. Als er een bewustzijn van het lichaam is dat niet gedwongen wordt, beseffen we dat het lichaam zijn eigen intelligentie heeft, die het vermogen heeft om het lichaam zeer gevoelig te maken, als een prachtig instrument. Hetzelfde geldt voor het hart: een hart dat vrij is van de last van haat jegens zichzelf voor zijn eigen daden en vrij van haat jegens de ander voor diens daden, bezit een grote gevoeligheid en onschuld. Evenzo is die geest waarlijk gevoelig, die vrij is van angst voor de ander (in het besef dat alles in de wereld een gebeurtenis is volgens Gods Wil of Kosmische Wet, en het individu slechts een instrument is waardoor gebeurtenissen plaatsvinden volgens Gods Wil / Kosmische Wet), onschuld bezit en deel uitmaakt van de noodzakelijke harmonie.
Ten slotte is een geest, die in staat is het 'wat is' te accepteren zonder een illusoire 'wat zou moeten zijn' te creëren, in staat stil en zwijgzaam te zijn.

Alleen wanneer er harmonie is tussen lichaam, geest en hart, kan wijsheid ontstaan, die in staat is het onmetelijke te ontvangen, de boodschap van 'buiten' (Albert Einstein had de nederigheid om toe te geven dat de vergelijking E=MC2 van 'buiten' kwam), van de Bron. Alleen zo'n boodschap kan orde en vrede in iemands dagelijks leven brengen.

Fragment uit: Het gebabbel van een Boeddha (2006)
Ramesh S. Balsekar

[lang kwaat]

De context in de Pali sutta's is altijd: wat is lijden, wat is de oorsprong, wat is de beëindiging en wat de weg naar die beëindiging van lijden.

Als denken, perceptie, verbeelding, kennis en visie faciliteert dat je daadwerkelijk een begin maakt aan het beeindigen van lijden, dan wordt dat gezien als nuttig. Ook als je simpelweg afstand doet van onheilzame gewoonten en heilzame omarmt. Ik merk vaak dat mensen hier op neerkijken maar de Pali Boeddha zeker niet. Het is toch ook echt waar dat heel veel mentaal lijden wat je merkt gewoon komt van de uitwerking van onheilzame intenties, spraak en daden.

Maar kennis en visies verzamelen als doel op zichzelf of om je superieur te gaan voelen aan anderen is zeker niet de bedoeling. Zodra je kennis en visie als je dierbaarste bezit gaat zien of zelfs als bewijs van ontwaken, ga je geheid weer met anderen in competitie hierover...'ik heb gelijk, ik heb de waarheid, hij niet". Dit gebeurt zoveel. Als onthechting niet het doel is, loop je geheid hier tegenaan. Kennis en visie leidt zelden echt tot onthechting, tot hartstochtloosheid, tot vrede, tot minder lijden.

In de Pali suttas wordt tanha behandeld als de oorzaak van lijden. Tanha is niet het Ego. Tanha is een soort verzamelnaam voor wilsformaties in onszelf die dwangmatig van karakter zijn, die ons obsessief maken, dat tekent.  De mentale noties en beleving en sfeer van Ik, mijn, mijn zelf die vanuit gewoonte door neigingen opgewekt wordt bij zintuiglijk contact, berust op tanha, bestaat niet zonder tanha. De oeroude neigingen/conditioneringen in ons zijn expressies van oud tanha zeg maar, begeerte in het verleden.

Als je bewusteloos bent, is er geen Ego besef natuurlijk, maar er is op een dieper niveau, door verzameld oud tanha, wel degelijk nog Ik en mijn maken van lichaam en mentale zaken. Dat vergt niet eens bewuste waarnemingen. Conditioneringen regeren. Als een computer. Er gebeurt heel veel op de achtergrond (onderbewustzijn) en dat bepaalt eigenlijk wat op de voorgrond treedt (bewustzijn).

Gehechtheid vindt plaatst via onderbewuste processen. Dat zie ik als de boodschap van de Boeddha. Niet via het bewustzijn. Als je bijvoorbeeld het ontstaan van afkeer bewust opmerkt, heeft het onderbewuste zich al op die manier gehecht aan een zintuiglijke data stroom. Het reageert er zo op. Het mentale bewustzijn merkt die afkeer vervolgens op maar heeft het niet veroorzaakt. Het onzuivere hart veroorzaakt het.

Stel dat je het opkomen van afkeer opmerkt, en er vervolgens niks mee doet, dan is dit niet wat de Boeddha bedoelt met onthechting. Maar dit loslaten verwijst naar upadana. Een technische term in afhankelijk ontstaan. Je voedt dan niet de gehechtheid, je voedt niet de afkeer die al ontstaan is, je gaat er niet op in. Maar dit is geen onthechting. Als er werkelijk geen gehechtheid meer is in het systeem dan komt afkeer sowieso niet in je op. Afkeer is een teken dat het hart nog altijd niet echt gezuiverd is. Pali-Boeddha leert dat dit wel mogelijk is.
Wijsheid is meer iets mentaals en bewust maar het hart gaat meer het onderbewuste ook aan.

Ook de wetenschap schijnt via experimenten te hebben ontdekt dat eigenlijk al voor we iets bewust-worden, zoals afkeer, dit al in aanleg is opgestart. In die zin, bewustzijn loopt eigenlijk achter de feiten aan. Neem ook een geluidsgolf die op het oor valt. Eigenlijk is het effect daarvan al in ons voordat we het geluid bewust waarnemen. Het kost enige tijd voordat iets de drempel van bewustzijn passeert en veel zaken worden niet bewust, maar dit wil niet zeggen dat er geen beïnvloeding is.

De bevrijding van het hart is volgens mij pas gerealiseerd als er ook echt geen emoties van afkeer, voorkeur, eigenwaan, jaloezie, zintuiglijk verlangen, twijfels of onzekerheid, angsten, meer functioneren.

Maar zoals ik het zie leert de Pali Boeddha dat de beoefenaar de bewustzijnsvermogens (van mindfulness, wijsheid, concentratie, werken met aandacht etc) benut om uiteindelijk in het onderbewuste, op het niveau van het hart, veranderingen te veroorzaken. Daar moet de echte afkoeling plaatsvinden en niet in het hoofd dat alleen maar leeg en stil is. Je hart moet leeg worden zeg maar. In die zin match het niet met Boeddha leer, Pad, en leven dat een leeg en stil hoofd zonder gedachten onthecht is en vrij van lijden.
Maar als het hart vrij is van hartstocht dan komen we niet meer constant in het hoofd te zitten. Dan blijven we goed gegrond, geaard, onaangedaan. Ik weet ook wel zeker dat iemand een heel stil hoofd kan hebben maar ook een gesloten hart.

Er is geen Pali sutta die suggereert dat er sprake kan zijn van onthechting zolang er überhaupt nog die hartstochtelijkheid in het hart functioneert die wij ervaren als opkomende neigingen, driften, en emoties die ons in het hoofd stuwen, en een proces van denken, verbeelden en voorstellen aanwakkeren.

Je kunt het simpel samenvatten: het denken in termen van nicca, (onveranderlijkheid, duurzaamheid); het denken in termen van sukha (bevrediging, geluk, dit maakt me gelukkig en kan ik niet missen) en het denken in termen van atta, (van wezenlijkheid, onveranderlijke essenties) dat komt geheid met starheid. Maar niks ligt zo vast in de wereld. Hoe kan nou iets vastliggen in een wereld waarin oorzaken en condities heersen. Is er ooit zoiets als een wolk met vaste onveranderlijke vorm, of een bloem, of een landschap, of lichaam, gevoel etc. Ja, in de verbeelding maar nooit die wolk, dat gevoel, dat landschap dat voorwaardelijk bestaat. Bij verandering van oorzaken en condities verandert alles natuurlijk alles mee.
Het is hartstocht dat alles zo wezenlijk en essentieel doet lijkens. Het is gewoon het vuur in ons. Marcel sprak vaak over overdrijven en dat is wat hartstocht doet. Het overdrijft onze ideeen hoe zaken bestaan. Het is allemaal niet zo star. Het ligt allemaal niet zo vast.

Maar de wereld is er dol, onze geest ook. Dat soort hartstocht, vurigheid, fanatisme, gretigheid, waarschijnlijk omdat het een veilig gevoel geeft, een duidelijk houvast.

[lang kwaat]

Ik zie bij mezelf dat de belevingswijze doorspekt is van dromerij, onrealistische verwachtingen, krom denken, onjuiste visies. En het is een hele kluif om er werkelijk afstand van te doen.
Maar dat realisme de weg dat zie ik wel. Begoocheling lijkt wel intrinsiek verweven met het beleven. Maar ook dat is niet zo leert de Boeddha.
Ik kan wel zien en begrijpen dat bevrijding van het hart nooit zal komen als het geziene, gehoorde, gevoelde en gekende zo'n beladen betekenis heeft en houdt. En de sterkste lading is toch die van de perceptie komt 'dit ben Ik, dit is van mij, dit is mijn Zelf'. Daar ben je dan natuurlijk erg aan gehecht.

Een geest die in staat is het 'wat is' te accepteren zonder een illusoire 'wat zou moeten zijn' te creëren, is in staat stil en zwijgzaam te zijn.
Zie...

De kracht van Boeddhas benadering vind ik dat hij geen idealist was, geen dromer. Hij zag goed dat er in de geest zoveel bagage is verzameld over vele levens, dat het vermogen van de geest om louter gewaar te zijn, te kennen, wordt vervangen door een met afkeer iets kennen, met voorkeur iets kennen, een aangedaan kennen, een emotioneel kennen, iets kennen vanuit een notie van Ik die iets kent, iets kennen vanuit de perceptie 'mijn-gevoelens, mijn gedachten etc.

Constant, met zintuiglijke contact als conditie, stroomt informatie vanuit het onderbewuste de geest binnen en kleurt de cognitie. Het maakt kennen emotioneel kennen, verbeeld kennen, voorgesteld kennen, intellectueel kennen etc.

Het onaangename wekt meteen afkeer op. Het aangename voorkeur. Het neutrale laat onverschillig. Maar naast emotioneel kennen is er ook verbeeld kennen etc.

[ervaringsgetuige]

De kracht van Boeddhas benadering vind ik dat hij geen idealist was, geen dromer.

Wat hij een 2.500 jaar geleden was of had is niet na te gaan. Zijn geboorte- en sterfjaar worden geschat tussen 6e–4e eeuw v.Chr., afhankelijk van bronnen en interpretaties.
Opgravingen sinds de 19e eeuw ondersteunen het bestaan van vroege boeddhistische gemeenschappen wel, maar direct bewijs van Boeddha zelf ontbreekt.

Maar goed, vele mensen hebben nu éénmaal heiligen en verlichten nodig.
het is een diep menselijk verlangen om leiding en inspiratie te zoeken bij figuren die wijsheid of verlichting belichamen.