Waarheidszoekend… Tja, wat zal ik ervan zeggen. Ik heb al meermalen op dit forum aangegeven wat zo ongeveer mijn persoonlijke weg was en is, ik ga dat hier niet opnieuw uitkauwen. Kort gezegd komt het er op neer dat ik op de religieuze weg ben beland vanuit een ernstig lijden. Voor velen is dat ook de reden om in religie terecht te komen, over het algemeen aanvankelijk blind zoekend. Ik ben zeer belezen, heb de diverse wegen bestudeerd, de Koran het minst, eerlijk gezegd. Maar het boeddhisme, hindoeïsme, jaïnisme, het christelijk geloof e.a. zijn mij redelijk wel bekend, inmiddels. Maar ook de weg van Gurdjieff heb ik behoorlijk uitgewerkt, en heb er veel aan gehad.
Echter, alle wegen hebben zo hun specifieke beperkingen. Geen enkele weg is zaligmakend of de enige waarheid. Voor zover ik het kan zien, zijn de diverse religies of godsdiensten meerdere wijzen om met de waarheid in aanraking te komen, echter is de uiteindelijke waarheid niet in geschriften te vatten, omdat elk geschrift zoals gezegd bepaalde beperkingen heeft. Grotendeels heeft dat zelfs te maken met het begripsniveau van de zoekende, de waarheidszoekende. Vaak is men in het begin geraakt door een bepaalde opvatting, systematiek, de woorden van de heilige of de centrale figuur in de desbetreffende religie. Het grote gevaar is echter dat de weg die wordt aangegeven tot het heil veelal door de leerling wordt beschouwd als de enige ware weg. Dat is het gevolg van het volledige en niet kritische geloof dat deze ene weg de werkelijkheid is en voorschrijft. Met als gevolg fanatisme en zelfs sektarisme. De priesters krijgen vaak de schuld, maar de volgeling creëert ook de eigen starre “waarheid”, als men niet erg goed oppast.
Alle waarachtige religies zijn ooit begonnen als zuiver, maar gaandeweg is de stroom langzaam maar zeker verworden tot een miniem klein stroompje, of zelfs is de bron helemaal opgedroogd. Mensen kunnen niet begrijpen dat ook godsdiensten en religies als wegen naar de waarheid zo hun geboorte en dood kunnen hebben. Hierboven wordt met name gerefereerd aan (de negatieve kanten van) het christelijk geloof, omdat dit eenmaal in onze westerse cultuur zit ingebakken. Van oorsprong is dit katholiek, maar later is het protestantisme er aan toegevoegd, als protestbeweging tegen de verkeerde praktijken van de katholieke kerk. En dat was vaak terecht, maar het protestantisme is veel te letterknechterig, het wil teveel uitgaan van de letterlijke betekenis van de Bijbel. Alsof alles letterlijk zou moeten worden genomen. Dit is ook een dwaalweg, dat alles letterlijk nemen wat in de Schrift staat. Niet alles is letterlijk bedoeld, maar meer een verwijzing naar de waarheid. Deze starheid komt ook in het boeddhisme voor. Ook daar meent Theravada dat men de enige waarheid in pacht heeft, door letterlijk uit te gaan van de leringen van de Boeddha. Veel is letterlijk juist, niet alles. Maar dit gebeurt met elke religieuze weg. En dan spreek ik nog niet eens van de talloze interpretaties van de geschriften en de daaruit voortkomende verkeerde opvattingen van wat bijvoorbeeld Jezus Christus of Gautama de Boeddha e.a. hebben aangegeven, gezegd en voorgeleefd. Mensen hebben de neiging om alles in het persoonlijke plaatje te passen, vandaar dat goede Leraren of Meesters eigenlijk onontbeerlijk zijn. Zij kunnen vanuit hun daadwerkelijke ervaring met de leringen nog corrigerend optreden, maar desondanks heeft elke religie de neiging om in geschrift althans langzamerhand te verworden tot een miniem stroompje aan waarheid. Terwijl aan het begin de desbetreffende religie of godsdienst een waterval aan waarheid was. Maar nogmaals: mensen kunnen dit niet begrijpen, en ze menen ook nog dat sommige zaken die honderden of duizenden jaren geleden zijn opgetekend heden ten dage nog immer volledig passend zijn. Deze lieden zijn blind, en menen ten onrechte dat sommige leringen een soort absolute eeuwigheidswaarde hebben. Dit zien we vooral gebeuren in de woestijnreligies, zoals het jodendom, het christelijk geloof en de islam.
Zelf ben ik een aantal jaren naar de christelijke kerk gegaan om te onderzoeken wat hiervan de waarde was en is. Het zijn best aardige en soms zelfs lieve mensen, en ik heb gemerkt dat er ook nog diverse wijze mensen zijn die er elke zondag komen. Maar ik heb ook ervaren dat een aantal zaken in het geloof verkeerd worden uitgelegd en voorgeleefd. Hiermee bedoel ik niet dat ik nu eventjes de waarheid in pacht zou hebben. Maar er zijn gewoon zaken die uiterst gevoelig zijn voor misinterpretatie. En dat gebeurt dan ook, en nog steeds. Zelf heb ik meer met de mystieke kant van het christelijk geloof, en niet zozeer met de kerkelijke. De mystieke kant heeft nog een grotere waterstroom aan waarheid, de kerkelijke kant heeft daarentegen nog maar een klein waterstraaltje aan waarheid, en dan is het nog best moeilijk om dat te kunnen ontwaren. Maar dan spreek ik op persoonlijke titel, en ik kan niet bewijzen dat ik gelijk heb. Dat kan ik trouwens nooit. Maar ik zie diverse tegenstrijdigheden, die bijvoorbeeld de gereformeerde uitleg van de Bijbel onderuit halen. Maar de mensen die deze letterlijkheid van de Schrift aanhangen, zien de tegenstrijdigheden in hun opvattingen niet in. Ze begrijpen niet dat ze zichzelf in de weg zitten. Want enerzijds beweren ze dat Christus voor hun zonden is gestorven en is het offer volbracht, maar anderzijds leven ze in angst en onzekerheid en twijfel over hun uiteindelijke behoud. En gaan ze angstvallig de Tien Geboden herhalen en proberen er naar te leven. Niet dat de Tien Geboden van Mozes onwaar zijn, maar als je eenmaal waarlijk bevrijd bent en je naaste liefhebt en God, waarom moet je je dan nog zorgen maken over al die regeltjes? En daar gaat het mis, uit een zogenaamde dankbaarheid omwille van Gods genade gaat men de wet houden en naleven. Terwijl die wet van Mozes feitelijk allang is ingehaald door de missie van Jezus Christus. Ik wil het niet te ingewikkeld maken, maar tegenstrijdig is het wel. Bevrijding is namelijk ook vrij zijn van al die leefregels. Ze zijn goed en juist, maar de uiteindelijke vrijheid zullen ze je niet geven. Maar zo gaat het met geschriften eenmaal: mensen gaan van de geschriften regeltjesboeken maken, in hun interpretaties. En dan denk je zelf niet meer na. Want je zoekt op wat de geschriften weergeven over die en die situatie. Waarna je het regeltje gaat toepassen op de nieuwe situatie en hoe te handelen. Soms klopt het ook nog, maar veel vaker zit men er faliekant naast. Vandaar dat elke situatie alertheid en oplettendheid vereist, en dat je eigenlijk vanuit een vrijheid reageert op de gegeven nieuwe situatie. Maar de mens kan dat niet, die zoekt houvast. En die houvast vind men in… Farizeïsme, de gehechtheid aan leefregels.
Ik ben niet meer zoekende, ik denk dat ik de waarde of waardeloosheid erken van geschriften. Ze kunnen je op weg helpen, maar niet bevrijden. Dat is een ernstige beperking, die je denk ik moet beseffen. Het slaafs volgen van een bepaalde lering is funest, omdat het een kadaverdiscipline in het leven roept. Maar helaas zit de mensheid zo in elkaar, dat deze liever slaaf is dan naar de waarheid zoekt. Want de waarheid en werkelijkheid zijn open en onvoorspelbaar. En daar is de mens doodsbang voor: het verliezen van de controle over het leven. En dat is de keuze: blijf je slaaf van een religie of leef je de ware bedoeling van waar de desbetreffende religie naar verwijst: vrijheid van het bekende. De mensheid beseft echter niet in welke ketenen het leeft, omwille van duidelijkheid en het behouden van de controle over elke situatie. Dat is geboren uit angst, en angst leidt uiteindelijk tot slavernij, de slavernij van het sektarisme en in het ernstigste geval tot fundamentalisme.
