Ik heb niet echt zulke ideeen, visies, overtuigingen, merk ik. Ik weet wel dat er ontzettend veel is en wordt geschreven of 'de procedure van bevrijding', het 'recept van bevrijding'...de weg, het Pad etc.
Wat opvalt, vind ik, hoe alles uiteenloopt. Misschien heeft het zin om er over te weten, maar ik vraag me af of dit nou echt wel begrepen wordt. Vraag Vrij wat het recept is, vraag ervarinsgetuige, Steve, Boeddha, Christus, een dzogchen meester, een theravada meester, I am Looser, Maha Boowa, Brahmali, Tibetanen, Japanners etc. en je krijgt de indruk dat iedereen er totaal anders in staat. Mij bekruipt het gevoel dat iedereen zijn eigen weg beschrijft en die ziet als de ene, de universele. En zo komen mensen ook tegenover elkaar te staan.
Nooit overeenstemming tussen de verlichten. Ja, 1 waarheid...maar je ziet er nooit iets van terug. Er lijken toch alleen maar persoonlijke waarheden...
Ik zie het een beetje anders. Ik zie het niet zozeer uiteenlopen, maar zie vooral gradaties van bevrijding.
Natuurlijk heeft iedereen zo'n beetje zijn eigen weg, ook ik, en het is een normaal dat je die het meest naar voor brengt, vanuit die kan je vanuit eigen ervaring spreken, vanuit anderen niet, het is dan ook logisch dat daar meer de klemtoon komt op te liggen, dat is namelijk waarachtiger, maar dit hoeft andere wegen niet neer te halen. Denk ook niet dat ik dat doe, indien wel, gelieve mij hierop attent te maken.
Met gradaties van bevrijding bedoel ik dat sommige leraren of tradities bevrijding zien als het bevrijdt zijn van het persoonlijk lijden, van het "ik", of het zelf, en dat dit in bepaalde mate te bereiken is, maar zoals ik al heb laten merken, zie ik dit niet als een eindstadium, voor mij gaat bevrijding verder dan dat. Als zulk een bevrijding gerealiseerd is en de neigingen niet gewoonweg botweg blijven uitgeleefd of het bereikte niet voortdurend wordt in de verf gezet als waar het om gaat en er tegenkanting ontstaat tegen volgens mij soms veel diepere vewijzingen naar een bevrijding die net dat beetje verder gaat en het relatieve, hetgeen zich nog voordoet er terug in betrekt, in plaats van het te negeren, dan heb ik hier alle en diepe respect voor. Als iemand of anders gezegd: als datgene dat zich nog voordoet rust vind in deze bevrijding en niet tomeloos maar zijn gang blijft gaan, dan is dit prachtig en perfect, ook al komt het niet overeen met een verdere mate van bevrijding die meer voor mijzelf leeft.
In die zin ben ik het helemaal niet oneens met de visies van Vrij, Ervaringsgetuige, en anderen, ook niet met die van Neo-Advaita leraren, ik haal er vaak zelfs veel inspiratie uit. Waar ik het niet eens mee kan zijn is dat wat zich nog voordoet van geen belang meer zou zijn, dat de neigingen zich maar mogen blijven uitleven of erger: nog meer gaan uitleven, juist vanuit die visie dat er toch geen zelf is en het dan niet meer uitmaakt wat er allemaal uitgeleefd wordt. Dat vind ik schadelijk en het is daar dat ik op reageer: op het gedrag, niet op de visie op zich, hoogstens op hoe de visie vertaald wordt als een verantwoording van het zich blijven uitleven van de neigingen.
Ik lees nu een boek over een stokoude Hawaiaanse bevrijdingsleer, op het spoor gebracht door een behandelaar, en dat is ook weer een hele andere benadering. Het idee is dat je je overal 100% verantwoordelijk voor voelt, dus ook voor de emoties, de staten van geest, ziekten etc van anderen. Niet ..'zij zijn erfgenaam van hun kamma'...maar hun issue is mijn issue.. Zij leren dat je dit op je moet nemen, en zuiveren. Volledig verantwoordelijkheid nemen voor hoe anderen denken, spreken en doen.
Het boek is nogal sensationeel vind ik (amerikaans) maar het idee is dat als je zo leeft, en zuivert, vol liefde, en dus je volledig verantwoordelijk voelt voor andermans problemen, en je lost dit op bij jezelf, dan heelt dit anderen. Dat is het kernidee. Dus hun vrede, bevrijding begint bij jou.
Dit is een voorbeeld van hoe verschillend wordt gedacht over bevrijding en het recept. Zo kun je eindeloos veel verschillende benadering tegenkomen.
Wat je daar beschrijft lijkt nogal sterk op Tonglen, een Tibetaanse praktijk van het lijden van alle levende wezens op zichzelf te nemen. De diepere uitleg van deze praktijk maakt echter duidelijk dat het niet gaat om dat lijden van die andere op zich te nemen en het dan echt te gaan belijden in de plaats van die anderen, hoewel dat wel de visualisatie is, maar dat dit lijden van anderen niet op zich opgenomen wordt maar gericht wordt op de eigen ik-gerichtheid. Het wordt eigenlijk gebruikt om de eigen ik-gerichtheid, die het probleem is van alle lijden, ermee te vernietigen. Dat werkt in verschillende lagen, door het lijden van anderen weg te willen nemen, op te willen nemen, ga je al sowieso in tegen de harde reflex van ik-gerichtheid. Op een diepere laag, door al die opgenomen negatieve energie te richten op dat negatieve in zichzelf, die ik-gerichtheid en het er mee uit te dagen en zo uit te putten, werkt het ook op dat vlak ik-gerichtheid uitdovend. Wat er dan oveblijft is natuurlijk liefde. Alles en iedereen gerichtheid.
Mij spreekt de benadering van een uiteindelijke kennis nog niet echt aan. Mijn hart gelooft er niet echt in, merk ik. Net als '''de weg van inzicht"...het is alsof ik me er niet heelhartig mee kan verbinden.
Zolang je maar niet gaat denken dat ik een weg van inzicht promoot. Een weg van inzicht is zoiets als een soort van verstandelijk inzicht krijgen in anatta, anicca en dukkha, voor mijzelf werkt zoiets ook niet. Waar ik het over heb is anatta, anicca en dukkha direct zien gebeuren voor je ogen, dat is toch wel iets anders. Zelfs als dit inzicht geeft, wat het ook wel doet, heeft dit inzicht weinig effect als zulke zaken zich vervolgens maar voor blijven doen, zonder dat het dan nog direct wordt gezien. De mind-trick "ik heb het eens gezien, nu begrijp ik het" werkt niet. Het gaat dus niet om er een inzicht in te krijgen, maar het zoveel mogelijk, uiteindelijk voortdurend, direct te zien. Het gaat daarbij niet om het inzicht, maar het letterlijk zien opkomen van anatta, anicca en dukkha wanneer ze opkomen, zonder tussenkomst van inzicht of mentaal begrip. Dat blijkt maar niet duidelijk te krijgen. Maar goed, maakt niet zoveel uit.
En het is ook ok als dit niet zo voor je leeft. Dus laten we het best hier niet verder over hebben. Belangrijker is: wat leeft er dan wel voor jou? Wat werkt voor jou?
Ik zie het toch meer zo dat alles vergt liefde. Meer liefde dan wijsheid heb ik het idee. Eindeloos acceptatie. Alles en iedereen liefhebben.
Liefde ("Ik ben alles") voorkomt het nihiliserende effect van Wijsheid ("ik ben niets"). Dus is het zeker een zeer waardevol ingeredient in het proces van bevrijding. Het is echter één ingredient, en weer niet het enige. Volgens mij is die liefde ook niet een eindeloze acceptatie van alles. Zo'n eindeloze acceptatie kan ook weer een beetje blind zijn. Stel je wordt misbruikt. Dit zomaar eindeloos accepteren is geen liefde die bevrijdend werkt, zelfs al zou het jezelf bevrijden, houdt het de situatie van de misbruiker in stand, waardoor deze steeds verder van bevrijding komt af te staan. Soms vraagt liefde actie (actieve acceptatie) in plaats van het verloop der dingen zomaar te laten gebeuren (passieve acceptatie). Ook die actie is dan liefde, hoewel dit kan inhouden dat je zegt "stop met dat gedrag, het is niet respectvol voor mij, noch voor jezelf".
Maar ik kan ook wel zeggen dat ik niet een methode gevonden heb waarvan ik denk...dit is het. Ik werk soms ook mee...'dit ben Ik niet, dit is niet van mij, dit is niet mijn zelf'...of het besef van vergankelijkheid...maar het voelt altijd ook wat forceren omdat het ook al snel komt met de impressie...oh wat ben ik wijs...oh wat heb ik een inzicht...het is ook heel dichtbij eigenwaan. Dat voelt ook niet goed.
Begrijp ik volledig. We zijn het precies eens dan dat dit niet helemaal werkt. Kennis, inzicht, weten hoe het zit, ... dat zijn zaken die je bezit en die bezitterigheid dus kunnen stimuleren. Dat wringt inderdaad met bevrijding.
Wat werkt dan wel?
Dat vetrouwen in iets dat altijddurend is misschien?
Ook dat kan weer iets bezitterigs worden.
Vandaar dat dat iets wel moet ontdekt wordan als niets dat persoonlijks kan zijn, juist niet te bezitten kan zijn.
Dat het niet te bezitten valt, wil echter niet zeggen dat het niet te ontdekken is.
Ook dit ontdekken kan weer iets bezitterigs worden, maar dan is het nog niet helemaal ontdekt.
De echte ontdekking hiervan is dat het niet van jou is, dat je er dus niet mee kan opscheppen, dat je het niet kan wanen te zijn. Wat je bent is altijd betrrekkelijk, zelfs al denk je dat je "god bent" of het "universele" of wat voor namen er ook allemaal gegeven worden aan het ultieme subject. De ontdekking van het altijddurende kan maar plaats vinden als er niet meer vastgeklampt wordt aan een subject, zelfs niet aan een ultiem subject. En de ontdekking hiervan is ook niet bevrijdend op zich, het doet het vasthouden aan een subject te zijn niet verdwijnen als sneeuw voor de zon. Het biedt alleen maar een bijkomend perspectief, om van daaruit naar het gebeurde kijken als een situatie zich voordoet, in een soort van direct zien van anicca, dukkha en anatta, en dat helpt enkel op die moment van dit zien (en dit zien is zeker niet zomaar altijd aan te houden, voor mij toch nog niet) om door een geconditioneerd patroon heen te geraken.
Maar het valt niet te bezitten, je kan niet zeggen ik bezit het, ik heb het eenmaal gezien en nu ben ik vrij, nu is er geen gecondtioneerdheid meer, nu is er geen zelf of ego meer. Het relativeert juist al zulk een wanen, zodat je niet blijft hangen in zulke wanen, maar door gaat met al die neigingen die het blijven bedekken te doorzien en uit te weg te ruimen. Het maakt jou niet bevrijdt, maar belaadt jou met een ontzettende verantwoordelijkheid: je wordt juist verantwoordelijk voor al die neigingen en gedragingen, je kan ze niet meer nihiliseren, ook niet met het inzicht dat het zich maar voordoet, niet "werkelijk" is, illusie is. Juist dat het zich voordoet toont waar bevrijding nog bedekt wordt en stimuleert dan om het te ontdoen in plaats van het zich maar te blijven uitleven.
Het ontdekken ervan is dus geen eindpunt, of iets waar je een pluim mee mee op je hoed kan zetten. Soms zou je eerder wensen dat je het niet ontdekt hebt, want vanaf nu kun je niets meer verantwoorden, al je gedragingen verraden nu je nog steeds bedekt houden van deze totale bevrijding. Alleen weet je dat het er is, er altijd is, ook als je helemaal als een zelf tekeer gaat, en dat verantwoord dit tekeer gaan niet, maar geeft wel een werkelijk bevrijdend perspectief: totale bevrijding is mogelijk, maar is niet het berusten in het zich maar voort laten zetten van de neigingen. Ze dienen echt wel gezien te worden, één voor één, en op het einde van de rit is er niemand over om een pluim op de hoed te zetten, om zich te bekleden met eigenwaan, om de verlichtte uit te hangen en hier fier op te zijn. Zolang zo iemand zich voordoet is er geen bevrijding.
Dat wat je hier van Steve ziet is dus ook helemaal niet bevrijdt, nergens om fier over te zijn, niets is hier bereikt. Maar wat ik wel doe is bemoedigen, niet door te tonen: "ik ben er, ik ben vrij", want daar is helemaal niets van aan, maar wel door te bemoedigen: "vrijheid bestaat echt en je kan het uit eigen ervaring ontdekken" en te wensen dat iedereen dit ontdekt, omdat dit gewoon waardevol is te ontdekken als je geboeid bent door bevrijding. Het biedt er een werkbaar perspectief toe, het zet een uitdoven van de neigingen in gang zonder conceptueel gekunstel, het maakt de weg vrij naar het actualiseren van bevrijding, zonder hier allerlei speciale kennis en vaardigheden of bereikte zaken voor nodig te hebben.
Het is beschikbaar voor iedereen, het wil ontdekt worden, maar het moet wel ontdekt worden, ofwel door boeddhisme, hindoeisme, christelijke, atheistische, verwerpen van alles ismen of nog een andere weg, via dzogchen, mahamurdra, advaita, theravada, sufism, of andere wegen, het maakt niet uit.
Liefde voelt dat niet. Wijsheid kan ik niet goed los zien van eigenwaan, verbeelding. Liefde wel. Voor mij is dat meer niet conceptueel.
Zeker ook via de weg van Liefde, als dat voor je werkt.
Maar liefde lijkt mij eerder de gelijkenissen te zien, en minder te focussen op de verschillen. Liefde lijkt mij niet zozeer te focusen op die uiteenlopende beschrijvinvingen van bevrijding, die er logischerwijze wel zijn, maar eerder op wat ze samen brengen.
En liefde gunt bevrijding voor jezelf, zoals je eerder schreef, maar OOK voor anderen. Al die verlichten, verschillende leraren en gewone mensen in conflict zien met elkaar, is niet echt liefde, maar eerder twijfel: "als ze allemaal in conflict zijn met elkaar, zal er wellicht niet zoiets als bevrijding bestaan of hebben zij het tenminste toch ook nog niet gevonden". Liefde is meer gunnen dat verschillende verlichten op diverse manieren tot hetzelfde gekomen zijn, maar het via de eigen unieke ervaring hiertoe allemaal heel anders uitleggen en naar verwijzen. Liefde is ook gunnen dat gewone mensen ook daadwerkelijk op weg zijn naar bevrijding, ook al zijn ze hier nog lang niet, blij zijn dat ze er naar op weg zijn, in plaats van allerlei conflict te zoeken in hoe ze zich nog voordoen, dat laatste hoort er bij, en blijft er bij horen tot het bittere einde.
