Maar dat is helemaal niet tegenstrijdig met het bestaan van universele wetmatigheden wat betreft hechten en onthechten.
Dat zal ook zeker wel zo zijn, er is toch een flink stuk gedeelde ervaring die voor alle mensen hetzelfde is, anders zouden dingen zoals de psychologie helemaal geen zin hebben.
Ja, grofweg wordt volgens de Pali overlevering gehechtheid zichtbaar via zelf-visies en zelf-perceptie. Dat houdt gehechtheid in de lucht.
zelfvisies, zelfbeschouwingAls wij het lichamelijke en mentale (innerlijk en uiterlijk) blijven
beschouwen als onszelf of als iets wat onszelf toebehoort, dan kun je wel nagaan dat je het innig vasthoudt en er mee verstrengeld bent. Neem bepaalde neigingen of emoties. Als wij die beschouwen als onszelf of als iets wat onszelf toebehoort, dan houden we dat natuurlijk in leven en vast, en doen er geen afstand van, bevrijden het niet. We maken het sterker omdat ons zelfbeeld er aan gekoppeld is. Dit werkt zo uit voor alles wat je beschouwt als jezelf of iets wat jezelf toebehoort, innerlijk en uiterlijk, grof of subtiel, verleden, heden en toekomst.
Dus de eerste doorbraak moet zijn op dit vlak van visie. Zaken anders gaan
beschouwen. Het is anders onmogelijk dat je ooit zaken gaat loslaten en bevrijden. Dit heeft te maken met sakkaya ditthi, de eerste keten doorbreken. Doorbreek je deze keten niet, hoe wil je dan ooit bevrijding realiseren?
zelfperceptieDit is nog dieper, existentieler, en bindt op een nog subtielere manier aan het lichamelijke en mentale. Er is een spiegelen van onszelf aan wat we ervaren. Een afmeten aan, in de zin van: 'Ik heb gedachten of denk, dus 'Ik besta'. Of, 'Ik ervaar een lichaam, dus 'Ik ben'. 'Ik heb meningen, visies, dus 'Ik ben'. 'Ik heb een wil, dus 'Ik ben'. 'Ik ben beroemd, dus 'Ik besta'. "Ik doe goed, dus 'Ik besta' etc. Je bent dit misschien niet bewust maar dit patroon wordt voortdurend actief. Je houdt gedachten visies, meningen, emoties, neigingen, gevoelens, ervaringen etc, in de lucht en vast omdat je gelooft dat je jezelf (Ik ben/besta) zo in lucht houdt.
Ik heb het zelf ook ervaren dat het zo echt zo werkt.
Omdat we zo denken, omdat deze neiging in ons werkzaam is, laten we ook niet los. Hoe vaak is 'Ik ben' wel niet gekoppeld aan de wil. 'Ik heb een willetje van mezelf dus 'Ik ben'. Zo is er constant een spiegelen van jezelf aan het lichamelijk en mentale en hou je dat in de lucht omdat je dan jezelf in de lucht voelt.
Dus er is een hele hechte relatie tussen het lichamelijke en mentale en het besef van 'Ik ben'. Zie je de gehechtheid? Dit is iets diep existentieels en houdt verband met asmi mana, de verbeelding, het verlangen en de neiging naar 'Ik ben'. Dit heeft alleen een arahant en Boeddha niet meer.
Op deze vlakken moeten we meer wijsheid ontwikkelen, ware kennis die onwetendheid opheft, geeft de Boeddha aan in de Pali overlevering anders zullen we nooit loslaten. Je gaat nooit het lichaam, gedachten, emoties, neigingen etc. loslaten en bevrijden als je:
1. dit beschouwt als jezelf of als iets wat jezelf toebehoort;
2. in feite denkt dat je bestaan, 'Ik ben', daar van afhankelijk is.
Dan hou je dat in de lucht. Iedereen kan nagaan dat dit ook echt zo werkt, toch?
Ik denk wel dat dit universeel is. En mensen die bevrijding realiseren doen ontdekkingen op dit vlak. Ze ontwikkelen hierdoor wijsheid op dit vlak en gaan anders kijken naar het lichamelijk en mentale.