Misschien is de onderstaande sutta behulpzaam?
Itivuttaka 3.4.8. WAT BLIND MAAKT
(vertaling door Guy Eugene Dubois)
Zo is het gezegd door de Bhagavat, door de Arahant. Zo heb ik het gehoord:
❛ Monniken, de volgende drie soorten onheilzame gedachten maken blind, zorgen voor een gebrek aan visie en afwezigheid van
inzicht. Ze belemmeren wijsheid, geven aanleiding tot ergernis, en zijn niet bevorderlijk [op de weg] naar nibbana.
Welke zijn deze drie soorten onheilzame gedachten ?
Het zijn sensuele gedachten, boze gedachten, en agressieve gedachten.
Dit, Monniken, zijn de drie soorten onheilzame gedachten die blind maken, die zorgen voor een gebrek aan visie en afwezigheid van inzicht. Ze belemmeren wijsheid, geven aanleiding tot ergernis, en zijn niet bevorderlijk [op de weg] naar nibbana.
Monniken, de volgende drie soorten heilzame gedachten verwijderen blindheid en zorgen voor visie, wijsheid, inzicht en voor de ontwikkeling en groei van wijsheid. Ze geven geen aanleiding tot ergernis en zijn bevorderlijk [op de weg] naar nibbana.
Welke zijn deze drie soorten heilzame gedachten ?
Het zijn gedachten over verzaking, gedachten over vriendelijkheid, en gedachten over geweldloosheid.
Dit, Monniken, zijn de drie soorten heilzame gedachten die blindheid verwijderen en zorgen voor visie, wijsheid, inzicht en voor de
ontwikkeling en groei van wijsheid. Ze geven geen aanleiding tot ergernis en zijn bevorderlijk [op de weg] naar nibbana. ❜
Dit is de betekenis van wat de Bhagavat gezegd heeft. In verband hiermee zei Hij het volgende:
❛ De drie soorten heilzame gedachten moet men koesteren,
De drie soorten onheilzame gedachten verwerpen.
Wie de onheilzame gedachtenstroom stopt
—Zoals de regen het stof verdrijft—
Met een geest die dergelijke gedachten onderdrukt, bereikt in dit leven de staat van vrede.
Ook dit is de betekenis van wat de Verhevene gezegd heeft. Zo heb ik het gehoord.❡
Ik denk dat je vraag neerkomt op:
herken je bij jezelf dat er emoties zijn die jouw persoonlijk blind maken, zorgen voor een gebrek aan visie en afwezigheid van inzicht. Ze belemmeren wijsheid...
Herken je situaties in je leven waarin je, achteraf, kunt zeggen, ik was verblind door...of...ik was op dat moment niet wijzer.
Als je dat ziet en (h)erkent dan begrijp je dat de haat, lust, agressie, wreedheid, vijandigheid, eigenwaan en trots etc in jezelf, indien dat vrijkomt, je ook echt kunnen verblinden en je tot wandaden kunnen aanzetten. Dat is de begoocheling die op dat moment optreedt.
Dus, als het varken het overneemt in je, dan is je denken, spreken en doen op dat specifieke moment verblind geraakt, het kent een gebrek aan (juiste) visie, inzicht is afwezig, aanwezige wijsheid is verduisterd. Vaak zeggen de teksten ook (waarheidsgetrouw vind ik) dat op dat moment vaak ook je geweten disfunctioneel wordt en er weinig tot geen morele schaamte is voor wat je dan doet, noch angst voor de consequenties van je daden. Dat hoort bij begoocheling.
Neem lust. Lust kan iemand zo verblinden, kan zo diens wijsheid verdringen (dus diens natuurlijke gevoeligheid en besef van eenheid) dat je zelfs iemand kan verkrachten. Je walst volledig over de grenzen van een ander heen. Die ander is alleen maar je lust-object en als persoon bestaat die niet eens. Je schaamt je niet eens. Je bent zelfs niet eens bang voor de gevolgen van deze daad. Dit is een voorbeeld van een situatie van vrijwel totale verblinding en begoocheling. Maar bij begoocheling hoort ook wel disfunctioneel worden van je innerlijke ongeboren morele kompas, je gevoeligheid.
Er is ook subtielere begoocheling.
Misschien kan je er wat mee.
