Bid Basho! Bid met heel je hart en ziel.........
Ik meen te begrijpen dat u mij adviseert om
totaal te zijn in wat ik doe. Wat betreft meditatie, contemplatie en gebed probeer ik dat inderdaad. Hiervoor is oneindig geduld noodzakelijk, zeker in het licht van het leven, wat zowel zinvol als zinloos is. Wat als men voor de muur van de zinloosheid komt te staan? Hierop is niet het gemakkelijke antwoord te geven dat zinvolheid en zinloosheid slechts twee kanten van de medaille zijn, en dat het eigenlijk allemaal illusoir is. Elk mens kan slechts zelf antwoord geven met zijn of haar hele wezen op de zingeving en de zinloosheid van ons beperkte leven. Vandaar dat in Zen de dood het centrale onderwerp is waar het eigenlijk om draait. Als men zich in meditatie e.a. begeeft, kan het niet anders dan dat men uiteindelijk geconfronteerd wordt met de eigen beperkingen; het persoonlijk innerlijk onderdrukte ‘kwaad’ komt vrij en wil u de weg versperren. In het Boeddhisme probeert Mara bijvoorbeeld Siddhartha op allerlei manieren te verleiden:
“De Heilige richtte zijn schreden naar die gezegende Bodhi-boom, onder welke schaduw hij zijn zoeken tot een einde zou brengen.
Terwijl hij heenging, beefde de aarde en een schitterend licht veranderde het aanschijn van de wereld.
Terwijl hij nederzat, weerklonken de hemelen van vreugde en alle levende wezens werden vervuld van blijdschap.
Mara alleen, de heer der vijf begeerten, de brenger des doods en de vijand der waarheid, was verstoord en verheugde zich niet. Met zijn drie dochters, de verleidsters, en met zijn gevolg van boze geesten, ging hij naar de plek waar de grote sjramana zat. Maar Sjakjamoeni duchtte hem niet.
Mara uitte vreeswekkende bedreigingen en deed een wervelstorm ontstaan, zodat de hemelen verduisterd werden en de oceaan bulderde en sidderde. Maar de Gezegende onder de Bodhi-boom bleef kalm en vreesde niet. De Verlichte wist, dat geen kwaad hem kon overkomen.
De drie dochters van Mara verzochten Boddhisattva, maar hij lette niet op hen, en toen Mara zag, dat hij geen verlangens in het hart van de overwinnende sjramana kon ontsteken, beval hij alle boze geesten onder zijn bevel, de grote moeni aan te vallen en te overweldigen.
Doch de Gezegende sloeg hen gade als een die op het onschuldige spel van kinderen toeziet. Al de woeste haat der boze geesten was vruchteloos. De vlammen der hel werden tot heilzaam reukwerk, en de woedende bliksemflitsen werden veranderd in lotusbloemen.
Toen Mara dit zag, ontvlood hij met zijn heir de Bodhi-boom. Toen daalde van boven een regen van hemelse bloemen neder en stemmen van goede geesten werden gehoord, zeggende:
‘Ziet de grote moeni! Zijn geest onberoerd door de haat; het heir der bozen heeft hem niet overmocht. Hij is rein en wijs, vol liefde en mededogen.
Gelijk de stralen der zon de duisternis der wereld wegnemen, zo zal hij die in zijn zoeken volhardt, de waarheid vinden, en de waarheid zal hem verlichten.’”
(citaat: Paul Carus: “Het evangelie van Boeddha”, Ankh Hermes Deventer 1983, blz. 38)Dit komt ook zo ongeveer in de Christelijke Bijbel voor, als de duivel probeert Jezus te verleiden:
“Toen werd Jezus door de Geest weggeleid naar de woestijn om verzocht te worden door de duivel.
En nadat Hij veertig dagen en veertig nachten had gevast, kreeg Hij ten slotte honger.
En de verzoeker kwam bij Hem en zei: Als U Gods Zoon bent, zeg dan dat deze stenen broden worden. Maar Hij antwoordde en zei: Er staat geschreven: De mens zal niet van brood alleen leven, maar van elk woord dat uit de mond van God komt.
Toen nam de duivel Hem mee naar de heilige stad en zette Hem op het hoogste gedeelte van de tempel, en hij zei tegen Hem: Als U de Zoon van God bent, werp Uzelf dan naar beneden, want er staat geschreven dat Hij Zijn engelen voor U bevel zal geven, en dat zij U op de handen zullen dragen, opdat U Uw voet niet misschien aan een steen stoot.
Jezus zei tegen hem: Er staat eveneens geschreven: U zult de Heere, uw God, niet verzoeken.
Opnieuw nam de duivel Hem mee, nu naar een zeer hoge berg, en hij liet Hem al de koninkrijken van de wereld zien, met hun heerlijkheid, en zei tegen Hem: Dit alles zal ik U geven, als U knielt en mij aanbidt.
Toen zei Jezus tegen hem: Ga weg, satan, want er staat geschreven: De Heere, uw God, zult u aanbidden en Hem alleen dienen.
Toen liet de duivel Hem gaan; en zie, engelen kwamen en dienden Hem.”
(Bijbel: Mattheüs 4:1-11)De muur der zinloosheid wordt in het Christendom de donkere nacht van de ziel genoemd. Joannes van het Kruis schreef dat ooit op in zijn “Mystieke werken”. De donkere nacht van de ziel is de totale zinloosheid, men voelt zich zelfs door God verlaten. Maar wanneer men door dit lijden gaat, wat feitelijk verder gaat dan het strikt persoonlijke lijden, dan komt alles wel weer op zijn pootjes terecht. Dit klinkt allemaal vrij heftig, maar dit is de betekenis van het “Uw wil geschiede” in het Onze Vader van de Christenen. Deze drie woorden bevatten iets wat de egogerichte mens eigenlijk bijna niet kan opbrengen: het leven laten komen zoals het komt, met alle vreugde, pijn, zinloosheid, zin, onzin en ga zo maar door. We leren in de maatschappij dat we voor onszelf op moeten komen, dat we “vrij” zouden moeten zijn (desnoods te bereiken via geweld), een scala aan meningen moeten vormen. Wij zijn kinderen van het Europese Verlichtingsideaal wat onderhand nogal uit zijn voegen is gegroeid. Aanvankelijk wilden Westerse filosofen als Spinoza, Hume, Montesquieu, Hobbes, en dergelijke de mens vrij maken van de kerkelijke macht. De secularisatie is echter inmiddels zover doorgeschoten, dat Nietzsche beweerde dat God dood is.
“Een leerling vroeg aan een geleerde rabbi waarom God vroeger direct tot zijn volk sprak en nu niet meer. De wijze antwoordde: ‘De mens kan niet laag genoeg buigen om te horen wat God zegt.’”
Joods gezegdeDaar staan we dan… We hebben ons vrij gemaakt van diverse knellende banden, maar zijn we daardoor daadwerkelijk vrij geworden? Atheïsme ontkent God, maar er zijn nieuwe goden die we aanbidden. Er zijn ideologieën ontstaan, communisme, fascisme, fundamentalisme. En wat te denken van de uitgebreide virtuele wereld van het digitale tijdperk, heldenverering in films en stripboeken, materialisme, consumentisme? Totalitaire idealen zijn menselijke strevingen om het perfecte ideaal te bereiken. De mens is echter veel te beperkt om de perfectie te realiseren, omdat niets perfect is. Volmaakt betekent letterlijk:
vol-gemaakt. Er valt niets meer aan toe te voegen of af te doen. Dat riekt eerder naar iets doods dan naar het leven, vandaar dat ideologieën zo gevaarlijk kunnen zijn. De mysticus of mystica beseft op een gegeven moment dat hij of zij niets kan doen om God te bereiken, hij of zij heeft alles geprobeerd,
niets helpt. Als dit bijna nihilistische lijden wordt doorstaan, wordt letterlijk het “Uw wil geschiede” gerealiseerd. Dan hoeft er niet meer smartelijk gebeden te worden, dan leeft men het leven zoals het komt. En is er geen moment meer dat men stelt: “Dit wil
ik niet!”
“Alles loslaten is de Dharma, en wie dat begrijpt is een Boeddha; maar het loslaten van
alle waanideeën laat geen Dharma na om je aan vast te houden.”
Huang PoMet beleefde groet,
Basho
