Deel 4, Hoe dient afstand te worden gedaan van onjuist denkenDeel 4AOntwikkelen en cultiveren van juist denkenJa, zo eenvoudig ligt het. Je doet afstand van onjuist denken door het tegendeel te ontwikkelen en cultiveren, juist denken. Cultiveren betekent dat je er blijvende aandacht aan besteedt. Je kunt een zaadje planten, maar daarna moet je het ook wat water geven en het moet ook voldoende licht krijgen etc.
De gedachte van verzaking dient te worden ontwikkeld en gecultiveerd om afstand te doen van wellustige gedachten. De gedachte van goede wil dient ontwikkeld en gecultiveerd te worden om afstand te doen van kwade wil. De gedachte van niet-beschadigen/leed toebrengen, dient ontwikkeld en gecultiveerd te worden om afstand te doen van de motivatie om schade/leed toe te brengen. (AN6.109)
Het ontwikkelen en cultiveren van de onmetelijkenDit ligt in het verlengde van het vorige.
De ontsnapping aan kwade wil is liefdevolle vriendelijkheid. Door dit te ontwikkelen en cultiveren, door het tot je voertuig te maken en basis, door het uit te oefenen, te consolideren en op de juiste manier in de praktijk te brengen, is het onmogelijk dat kwade wil opkomt. Ze kunnen namelijk niet naast elkaar bestaan, wordt gezegd.
De ontsnapping aan de gedachte of intentie om leed te berokkenen/schade toe te brengen, is mededogen. Hiervoor geldt hetzelfde als in het vorige.
De ontsnapping aan wellustig denken of motivatie is gelijkmoedigheid. Het kan niet zo zijn dat als je echt gelijkmoedigheid hebt ontwikkeld, hebt gecultiveerd, tot je basis en voertuig hebt gemaakt, dat er nog wellust kan ontstaan. (AN6.13)
(Overigens, meelevende vreugde (mudita in Pali; blij zijn als het anderen goed gaat) dient ontwikkeld te worden om volledig afstand te doen van ontevredenheid).
MindfulnessHet kan zijn dat je geplaagd blijft worden door onjuist denken. Dit overkwam de eerwaarde Meghiya. Hij had zijn leven als huishouder verzaakt maar terwijl hij in afzondering leefde, werd hij geplaagd door wellustige gedachten, gedachten van kwade wil en gedachten om leed te berokkenen. Hij vroeg de Boeddha om advies. Deze vertelde hem dat er vijf zaken leiden tot het rijpen van de geest in bevrijding:
-goede vrienden, goede metgezellen, goede kameraden
-beheerst worden door de Patimokkha, goed/moreel gedrag bezitten, gevaar zien in de kleinste fouten.
-gemakkelijk toegang hebben tot gesprekken over weinig verlangen, over tevredenheid, over afzondering, over niet gebonden raken [ aan anderen], over energie opwekken, over deugdzaam gedrag, over concentratie, over wijsheid, over bevrijding, over de kennis en visie van bevrijding.
-het opwekken van de energie om afstand te doen van onheilzame kwaliteiten en het verkrijgen van heilzame kwaliteiten. Hierin sterk zijn, ferm in de uitoefening, nimmer deze taak verzakend. Hier zit je weer het aspect van juiste ijver.
-de wijsheid bezitten die het ontstaan en weer heengaan onderscheidt, dat edel en doordringend is en leidt tot de volledige vernietiging van lijden.
Als aan deze vijf dingen is voldaan, dient ook nog ontwikkeld te worden:
-
de perceptie van onaantrekkelijkheid om afstand te doen van wellust-
liefdevolle vriendelijkheid om afstand te doen van kwade wil-
mindfulness van de ademhaling om gedachten de pas af te snijden-de perceptie van vergankelijkheid om de verbeelding ‘Ik ben’ te ontwortelen. (AN9.3)
Een voorbeeld van de perceptie van onaantrekkelijkheid zijn mentale beelden van het lichaam in verschillende stadia van ontbinding. (DN22) Dit kan de gehechtheid en wellust voor je eigen en andermans lichaam verminderen. De perceptie van de onaantrekkelijkheid van voedsel wordt ook besproken als erg voordelig en leidend naar Nibbana. (AN7.49)
Stilstaan bij de gevaren van overmatig verlangens kan ook helpen wellust te verminderen. In ieder geval, als je er geen gevaar in ziet, dan zal het waarschijnlijk aangroeien en alleen maar sterker worden. Dat leidt weg van Nibbana.
-“Er zijn, bhikkhu’s, deze drie soorten onheilzame gedachten: wellustige gedachten, gedachten van kwade wil, gedachten van leed veroorzaken. En waar, bhikkhu’s, eindigen deze drie onheilzame gedachten zonder overblijfsel? Voor iemand die verwijlt men een geest goed gevestigd in de vier vestigingen van mindfulness, of voor iemand die de tekenloze concentratie ontwikkelt. Dit is reden genoeg, bhikkhu’s, om de tekenloze concentratie te ontwikkelen. Wanneer de tekenloze concentratie is ontwikkeld en gecultiveerd, bhikkhu’s, is dat van grote vrucht en voordeel”. (SN22.80*)
Meer informatie over deze tekenloze concentratie:
https://www.accesstoinsight.org/tipitaka/sn/sn40/sn40.009.wlsh.htmlIn MN121§11 wordt gezegd dat dit een geconditioneerde staat is.
In noot 1142 van MN wordt het commentaar aangehaald: “Dit is de concentratie van de geest in inzicht; het wordt tekenloos genoemd omdat het verstoken is van de tekenen van permanent/duurzaam, etc. (van geluk, en zelf, Siebe).
-“Wanneer één ding ontwikkeld en gecultiveerd wordt, wordt het lichaam kalm, de geest wordt kalm, gedachte en onderzoek bedaart en alle heilzame kwaliteiten met betrekking tot ware kennis bereiken door ontwikkeling hun vervulling. Wat is dat ene ding? Mindfulness gericht op het lichaam…”. (AN1.583)
In het volgende deel nog wat meer raadgevingen hoe, volgens de sutta's, afstand dient te worden gedaan van onjuist denken of motivatie.