[...]Ik denk toch dat veel misverstanden wortelen in het niet zien van het totale plaatje.
wat voor misverstanden bedoel je?
Bijvoorbeeld dat boeddhisme negatief is of pessimistisch. Daar is wel wat voor te zeggen als je het leven ziet als een kans om allerlei zaken te scheppen, om hard te werken en allerlei dingen te bereiken. Waarom zou je zo met lijden bezig zijn en de beeindiging van lijden? Leef! huil, bid, lach, werk en bewonder. Haal alles uit het leven, je leeft maar 1 keer. Dit is allemaal heel begrijpelijk. De Boeddha had blijkens de sutta's een andere visie op het leven en juist hierdoor ook een ander besef van de kostbaarheid van het menselijk leven.
Als ik het totale plaatje zie, wat de Boeddha zou hebben gezien, dan snap ik dat wel. Dit leven is een kans om geest te zuiveren en zo te werken aan welzijn hier en nu en in de toekomst na de dood. Omdat in wezen alles in de Boeddha-Dhamma draait om welzijn, vergroten van welzijn, hier en nu maar ook zeker in de toekomst na de dood, kun je dat toch moeilijk pessimistisch noemen of negatief. Maar als je het totale plaatje niet ziet is dan snap ik wel dat mensen zo oordelen.
Of het misverstand dat weder geboorte alleen iets is hier en nu, of alleen iets is na de dood, terwijl het totale plaatje in de sutta's is dat het beide is.
Of het misverstand dat die bestaanssferen alleen psychologische staten van de mens zijn, of alleen letterlijk andere bestaansvormen, terwijl het totale plaatje in de sutta's is dat het beide is. De leer is immers ...in welke sfeer we nu al vaak terecht komen dat wordt waarschijnlijk ook de sfeer na de dood.
Dit is de relatie tussen weder geboorte hier en nu en na de dood. Paticca Samupadda beschrijft dit.
Wordt er niet onderwezen dat iemand die in zijn leven als mens alle gewoonten en praktijken van een hond of rund imiteert onder honden en runderen geboren gaat worden want daar neigt ie toe, die kant helt diens bestaan op.
Het is allemaal hartstikke duidelijk dat de Boeddha de bestaanssferen zowel als psychologische staten bedoelde als reeele bestaanssferen en juist in die combinatie zit de Leer. Daar draait het nou net om. Leven we als mens al als dier dan neigt ons volgend bestaan ook naar dat van een dier met overeenkomstige trekken. Leven we als mens vriendelijk, warm, dan neigt ons volgend bestaan ook een kant met die trekken. Geen God of lot geeft vorm aan onze toekomst maar wij doen dit zelf met onze daden, zag de Boeddha, volgens de overlevering.
Verder is er denk ik misverstand over het edele pad, dat echt bestaat uit een wereldlijke variant en een boven-wereldlijke. De eerste bevrijdt niet. Het is verbonden met verdienste. Het is een pad omhoog, naar toename van welzijn en voorspoed en hogere wedergeboorten. Maar het bevrijdt niet van samsara. Na een geboorte als deva kukel je weer terug in lagere werelden. Het boven-wereldlijke pad bevrijdt wel van samsara, van het pad omhoog en omlaag. Als iemand het niveau van stroom-intrede realiseert is het pad omlaag definitief afgesneden en is er alleen nog maar pad omhoog, en uiteindelijk bevrijding van samsara.
Ik denk dat het belangrijk is dit onderscheid te zien. Verder geven de sutta's toch ook echt aan dat er verkeerde visies zijn, zoals niet geloven in wedergeboorte, een andere wereld, en zulke visies zijn onverdienstelijk en leiden omlaag. De sutta's zijn echt hierover glashelder. Verkeerde visies worden opgesomd en ze leiden naar lagere staten. Verkeerde visies zijn net als doden, stelen, liegen etc een onheilzaam karmisch pad.
Het lijkt mij een misverstand te denken dat de Boeddha in de sutta's beschrijft dat je levensbeschouwing of geloof niet zoveel uitmaakt. Dat alles wel goed is en alles leidt naar heil en welzijn. Het lijkt me ook een misverstand te denken dat de Boeddha een tolerant mens was in die zin dat hij andermans levensbeschouwingen nooit bekritiseerde, nooit gewoon verkeerd noemde, en als een soort glimmende stralende ster alles even goed en waar vond.