bevrijding en overwinning

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

Ik was het volgende aan het denken :

De middenweg is niet alleen (bevrijding) door inzicht, maar ook bevrijding in de zin van overwinning/onthechting.

Je kunt als drugverslaafde ook tot inzicht komen mbt de ware aard van het zelf, toch is dat nog geen bevrijding van de drugverslaving, geen onthechting.
Deze bevrijding is de bevrijding van het lot van de mens, de mens die een speelbal is van de blinde processen door het gezonde verstand, het bewuste. De overwinning van het gezonde verstand op de blinde processen, die een mens dwangmatig sturen. de overwinning van wijsheid.

Tegelijkertijd kan elk mens ontdekken, dat er in absolute zin, geen bevrijding door overwinning/onthechting kan plaatsvinden.
Een mens kan wel deelnemen aan het bevrijdingsproces, de ontwikkeling van het leven.
Dit deelnemen aan het bevrijdingsproces, is dan jou levenstaak opnemen, jou verantwoordelijkheid opnemen.

Een mens kan bewust die levenstaak opnemen.Jou persoonlijke bijdrage.
En in de verwarring door het pijnlijke hunkert een mens ook om de trofee van absolute bevrijde te ontvangen.
Terwijl het absolute bevrijde het leven zelf is. Maar dat absolute bevrijde staat niet, en kan niet bestaan, los van de drugverslaafde zolang de drugverslaafde ook drugverslaafd is. Het absolute bevrijde is niet anders bij een drugverslaafde dan bij een niet-drugverslaafde.

In relatieve zin, kan ook de drugverslaafde deelgenoot worden van het absoluut bevrijde.
de hunkerende mens kan deelgenoot worden van het absoluut bevrijde.
de niet-drugverslaafde kan deelgenoot worden van het absoluut bevrijde.
de niet-hunkerende mens kan deelgenoot worden.

En deelgenoot worden wil zeggen, zich bewust worden van; zich bewust zijn van.
Maar het is niet omdat je deelgenoot bent, je bewust bent van , dat je plots ook geen drugverslaafde meer bent, of geen hunkerende mens meer bent;
of dat het er allemaal niet meer toe doet.

je hebt ook wijsheid, je kunt ook je wijsheid gebruiken. gebruik je wijsheid.
zowel voor (zelf)overwinning, onthechting als tot inzicht en aanschijn van het absoluut bevrijde te komen.

[ervaringsgetuige]

Ik was het volgende aan het denken :...

Je gedachten zijn een interessante mix van boeddhistisch jargon, existentieel worstelen en wat persoonlijke interpretatie. Ik zie er een paar lagen in:

• Het onderscheid tussen inzicht en bevrijding.
  Je zegt: Je kunt inzicht hebben in de ware aard van het zelf, maar nog steeds verslaafd zijn.
  
  Dat is een reële observatie. Zo was Nisargadatta Maharaj verslaafd aan roken en over de Nederlandse Alexander Smit (spiritueel leraar) - Wikipedia zijn enkele betrouwbare bronnen die melding maken dat hij op 49-jarige leeftijd aan de gevolgen van levercirrose, veroorzaakt door langdurig alcoholgebruik, is overleden. Officieel werd zijn dood toegeschreven aan een hartfalen, maar algemeen wordt aangenomen dat dit in sterke mate samenhing met jarenlang zwaar alcoholgebruik.
  
  Idem voor Alan Watts. Officieel werd zijn dood ook toegeschreven aan een hartfalen, maar zijn vrienden en biografen bevestigen dat alcoholmisbruik een belangrijke rol speelde in zijn gezondheid en vroegtijdige dood (hij werd maar 58 jaar).
  
  In de boeddhistische traditie is inzicht (paññā) niet voldoende zonder oefening (bhāvanā) en morele discipline (sīla). Onthechting en bevrijding komen pas wanneer de gewoontepatronen niet meer dwangmatig sturen.
  
  
• Overwinning en wijsheid.
  Je noemt bevrijding ook een overwinning – van het gezonde verstand en wijsheid over de blinde processen. Dat doet denken aan de klassieke metafoor van de strijd met Mara: bevrijding is ook een overwinning op de krachten die ons vastzetten.
  
  
• Het absolute en het relatieve.
  Tegelijk zeg je: In absolute zin is er geen bevrijding door overwinning of onthechting. Hier schuif je richting non-dualiteit: wat je ook doet of niet doet, het absoluut bevrijde is er al. Zelfs de verslaafde staat daar niet buiten.
  Maar: In relatieve zin kun je deelgenoot worden. Dit is herkenbaar uit Mahayana-boeddhisme: ultieme leegte (śūnyatā) en relatieve verschijnselen zijn niet gescheiden.
  
  
• De verantwoordelijkheid van de mens.
  Je benadrukt dat een mens zijn levenstaak en verantwoordelijkheid kan opnemen. Dus geen fatalisme of louter inzicht zonder handelen, maar ook ethische en praktische inzet in de wereld.
  
  
• De spanning blijft bestaan.
  Zelfs al word je deelgenoot van het absoluut bevrijde, dat maakt je nog niet automatisch een niet-verslaafde of een perfect wijze mens. Je blijft menselijk. Dus: inzicht is niet een excuus om alles te relativeren.
  

👉 Samengevat:

Je probeert een middenweg te formuleren tussen het relatieve pad van oefenen, onthechten, verantwoordelijkheid nemen en het absolute perspectief waarin alles al bevrijd is. Het gaat dus om het spanningsveld tussen praktijk (verslaving, hunkering, wijsheid ontwikkelen) en inzicht (dat er uiteindelijk niets te bereiken valt).



“Bevrijding van een afgescheiden ego”, want daar gaat het dan uiteindelijk over, is een geladen begrip dat in verschillende tradities een andere kleur krijgt:

• In boeddhisme: anatta (niet-zelf) → er is geen blijvend, afgescheiden ik. Maar hoe dit precies wordt verstaan (psychologisch? metafysisch? existentieel?) verschilt per school.
  
  
• In Advaita Vedanta: het afgescheiden ego is māyā of onwetendheid. Bevrijding is herkennen dat alleen het Zelf (Ātman = Brahman) werkelijk is.
  
  
• In moderne spiritualiteit: vaak vertaald naar psychologische taal (ik moet loskomen van mijn ego), wat eindeloze variaties geeft.
  

Omdat “ego” zelf geen eenduidig concept is, ontstaat er bijna automatisch eindeloze discussie zodra men “bevrijding van het ego” probeert vast te pinnen. Iedereen vult het vanuit zijn eigen ervaring, school, of woordenschat in.

Daarom is psychiater Stanislav Grof interessant: hij schoof die hele discussie vaak opzij door te focussen op concrete ervaring – trauma’s die oplossen, bewustzijn dat zich opent, verslaving die transformeert. Voor hem was bevrijding geen filosofische stelling maar een ervaarbaar proces.

(interessant weetje: Wat betreft Stanislav Grof zijn vorige echtgenote, Christina Grof (geboren Horner), is het bekend dat zij een achtjarige strijd met alcoholverslaving heeft doorgemaakt. Na haar herstel werd ze actief in het veld van verslaving en schreef ze een invloedrijk boek over de relatie tussen spiritualiteit en verslaving, getiteld The Search for Wholeness)

👉 Je zou dus kunnen zeggen: waar boeddhisten en advaitins vaak discussiëren over wat het ego is en wat bevrijding betekent, wees Grof op hoe bevrijding ervaren kan worden en hoe die integratie eruitziet.

[ervaringsgetuige]

Stanislav Grof werkte heel vaak met het beeld van bevrijding – maar bij hem ging dat meestal niet over “bevrijding van een afgescheiden ego” in de boeddhistische of advaita-zin. Hij bedoelde eerder: bevrijding van de blokkades, trauma’s en onverwerkte energieën die de psyche gevangenhouden.

Met LSD (en later ademwerk) zag hij dat mensen diep weggedrukte pijn, angst of woede konden doorleven en loslaten, waardoor hun bewustzijn ruimer werd en destructieve patronen (zoals verslaving) minder grip kregen. Dat was bevrijding in een psychologisch en existentieel opzicht.

Wat hij óók steeds benadrukte: naast die persoonlijke laag is er de transpersoonlijke dimensie, waarin iemand ervaart dat er in wezen niets ontbreekt en er niets te bereiken valt – precies wat dat forumlid “het absoluut bevrijde” noemt. Grof zag dus dat er twee registers tegelijk zijn:

• De psychologische laag → heling, bevrijding van trauma’s, verslaving, dwang.
• De transpersoonlijke laag → inzicht in eenheid, tijdloos bewustzijn, het onbeperkte veld.

Hij zou zeggen: beide zijn echt en beide doen ertoe. Zonder integratie op de eerste laag blijft de tweede vaak een vluchtig visioen.

👉 Dus: Grof ging uit van “bevrijding” in de zin van genezing en integratie van de psyche. Maar hij wist ook dat in de kern, voorbij al die lagen, de mens al heel is.

Hier een kort schema dat de spanning tussen de twee niveaus bij Grof laat zien:
🔹 Psychologische bevrijding (persoonlijke laag)

• Doel: heling en integratie van trauma’s, angsten, destructieve patronen.
• Voorbeeld: bevrijding van alcohol- of drugverslaving.
• Middelen: LSD-therapie, holotropisch ademwerk, diepe emotionele doorleving.
• Resultaat: meer vrijheid, minder dwang, gezonder functioneren.

🔹 Transpersoonlijk inzicht (absolute laag)

• Doel: doorzien dat er in wezen niets ontbreekt en niets te bereiken valt.
• Voorbeeld: ervaringen van eenheid, kosmisch bewustzijn, tijdloosheid.
• Middelen: transpersoonlijke staten (psychedelica, mystieke ervaring, meditatie).
• Resultaat: besef van het “absoluut bevrijde” dat altijd aanwezig is.

✨ Samen komen ze pas echt tot hun recht:

• Zonder psychologische bevrijding blijft transpersoonlijk inzicht vaak een kortstondige piekervaring.
• Zonder transpersoonlijk inzicht blijft psychologische heling beperkt tot het persoonlijke verhaal.

[Gouden middenweg & de wilde natuur]

   

• Resultaat: besef van het “absoluut bevrijde” dat altijd aanwezig is.

✨ Samen komen ze pas echt tot hun recht:

• Zonder psychologische bevrijding blijft transpersoonlijk inzicht vaak een kortstondige piekervaring.
• Zonder transpersoonlijk inzicht blijft psychologische heling beperkt tot het persoonlijke verhaal.

Nog een paar bedenkingen :

de psychologische heling is menselijk, en alles wat menselijk is, is ook beperkt.
Je kunt het pad van bevrijding, het pad van psychologische heling wel bewandelen, maar je kunt als individu niet het pad tot voleinding brengen. Daarvoor is een mens beperkt.
Wat niet wil zeggen dat het pad bewandelen niet noodzakelijk is. Het is noodzakelijk omdat jij het bent die noodzaak ervaart om het te bewandelen. Omdat de innerlijke drijfveren je ernaartoe brengen. onweerstaanbaar  gedreven.

Zonder het inzicht ontbreekt er iets. een plek waar de mens zijn beperkingen kan loslaten. een plek waar de verantwoordelijkheid van zijn schouders valt. Een plek waar de voleinding levendig is en tegelijkertijd de beperkingen kunnen omarmt worden. Het mens zijn omarmt kan worden.
zonder het inzicht is het pad van psychologische heling misschien het zoveelste hongerige pad, vol beloften, maar met een blijvend knagend gevoel van onvolkomenheid.

In het boeddhistische jargon spreekt men niet over psychologisch heling, maar over de Dharma. Wat zowel wet is, als weg is, als levend, als waarheid, als levensessentie, als geest.

Hoewel het bevrijde altijd aanwezig is, is besef slechts tijdelijk.

Je hoeft het bevrijde niet dood te knuffelen, geen bang, het gaat nergens naartoe.
Een rustpunt hoef je geen hangmat van te maken.
Een mens heeft maar een beperkt concentratievermogen.

[ervaringsgetuige]

Nog een paar bedenkingen :

Ik herken wat je schrijft: het pad van heling en inzicht kan nooit volledig door een individu worden voltooid, maar juist daardoor ontstaat ruimte voor transformatie. Het inzicht biedt een plek waar we het mens-zijn met al zijn beperkingen kunnen omarmen en loslaten.

Tegelijk gaat bevrijding niet over iets dat bereikt moet worden in de toekomst: het is het ontwaken in het nu, de volledige aanwezigheid in dit moment. Het absolute is altijd aanwezig, en kan stap voor stap in het dagelijkse leven geïntegreerd worden. Het pad is belangrijk, niet vanwege een eindpunt, maar voor de ervaring, groei en aanwezigheid onderweg.