.... waar het jou persoonlijk om gaat, daar hoef je toch helemaal niets voor te weten?
Het uitgangspunt van Vrij: "Een mens hoeft helemaal niets te weten en heeft helemaal niets nodig!"
Dat lijkt mij toch meer de aanpak van een prehistorische holen bewoner dan van een mens op weg naar verlichting. Kennis is een domein dat nooit ophoudt, je kan jezelf erin verliezen, maar een bepaalde mate van realisatie is wel nodig.
Klopt, het extreme standpunt dat de mens niets zou hoeven te weten en helemaal niets nodig zou hebben is onhoudbaar. Iedereen beschikt over kennis, via eigen ervaring opgedaan, geleerd, of gelezen. De prehistorische mens was geenszins beter af dan de moderne mens, er is geen enkel verschil. Hooguit de situatie is veranderd, de mens is innerlijk vrijwel onveranderd. Het hele punt in de (Oosterse) religies zoals het boeddhisme is, dat kennis
relatief is, en dat het slechts een bepaald gezichtspunt is ten opzichte van wat wij kunnen ervaren via de zintuigen en ons denken. De Boeddha stelt dat kennis slechts een verwijzing is, geen waarheid op zichzelf. Maar hij ontkent de waarde van kennis nergens. Ik denk omdat de volledige ontkenning van kennis een doodlopende weg is, net als dat iemand volledig geoccupeerd is met kennis, en denkt dat de rationaliteit alles zou zijn. Ook dat is een extreem standpunt. De Boeddha leert de weg van het Midden tussen extreme standpunten en stelt dat je je eigenlijk nergens aan zou moeten
hechten. De gehechtheid, de identificatie, dat is de kwaal, waar het boeddhisme met name een uitweg kan bieden.
Echter, het zuivere rationele idee dat je je nergens aan zou moeten hechten is voor de gewone mens onhaalbaar, omdat de mens immers overal aan gehecht is en zich met van alles en nog wat identificeert. Met name met de eigen
ideeën, die bijna voor honderd procent geleende kennis zijn. En het is uiterst moeilijk om ongehecht te zijn, eigenlijk kan de mens daar slechts naar streven, alhoewel het woord streven ook talloze verkeerde interpretaties kent. Het is een kwestie van besef, en dat besef kan soms pas na tientallen jaren komen, of eerder, danwel later. Je kunt dat niet besturen. Helaas gaat dit allemaal met vallen en opstaan, en vaak is er hulp van buitenaf nodig om tot een realisatie te komen van dat besef.
En velen falen, want ze realiseren zich het onvoldoende dat de hechting die wij hebben ongelofelijk sterk is en in allerlei situaties in mindere of meerdere mate opgeld doet. Dit is niet zomaar overwonnen, als we al zouden kunnen spreken van een overwinning. De mens associeert van alles en nog wat bij elkaar, en meent dan dat hij of zij een realisatie zou hebben bereikt. Desnoods door via associatie van alles en nog wat uit te sluiten, bijvoorbeeld alle kennis. Maar niets is minder waar, omdat associatie (hetzij negatief, hetzij positief) nog immer deel uitmaakt van een behoorlijke hechting aan het denkvermogen. Dus hoe nu verder?
Ik zei al dat hulp van buitenaf vaak noodzakelijk is, omdat de mens in een cirkeltje rond de hete brei blijft heen draaien en meent dat hij al 'weet'. Dat is het grootste gevaar, menen dat je het al weet, reeds gerealiseerd hebt of bereikt. Dan stop je en ga je al dan niet comfortabel zitten kijken hoe anderen aan het strubbelen zijn. En het enige wat je dan nog doet, is die ander afserveren. Dat hij of zij er naast zit in de zoektocht, dat je immers niets hoeft te doen of te weten. Dat kennis tenslotte toch maar niks is en dat je zonder kennis kunt. Ik zeg dat als je in die zogenaamd 'confortabele' positie zit, je eerder stekeblind bent. Omdat het leven een dynamische stroom is, en geen stilstaand beekje. Maar als je een stilstaande beek bent geworden, zal het water van jouw gerealiseerde beekje langzamerhand gaan stinken. Alle leven zal er uit wegvloeien, geen zuurstof meer. De vissen sterven af. Of je in dat beekje wilt blijven zitten pootjebaden, moet jij weten. Maar val anderen niet lastig met je stinkende water. Maar velen, zeer velen, die menen dat ze Verlicht of gerealiseerd zijn, verblijven maar al te graag met hun lichaam en geest in dat beekje van de vermeende realisatie. Je kunt niet definitief arriveren, je kunt hooguit met het leven meestromen. En dat houdt nooit op.
Maar als ik dit zeg, is het veelal spreken tegen dovemansoren. De dovemansoren van de notoire beterweters.
