Conditionering en Voorwaardelijk Ontstaan

[lang kwaat]

Verkenning:

Ik denk dat binnen ons functioneren conditionering en voorwaardelijk ontstaan wat anders betekent. Al het gedrag ontstaat voorwaardelijk, volgens mij, door het bij elkaar komen van condities en oorzaken.  Voorbeeld, als je een of ander probleem hebt met je zintuigen, zenuwen, brein dan kun je gewoon bepaalde zaken niet waarnemen, soms helemaal niet spreken en soms helemaal niet handelen. Maar dat elk soort denken, spreken en doen voorwaardelijk ontstaat, hoeft niet te betekenen dat al dat gedrag van ons beladen is, onder druk ontstaat, door gewoontekrachten in jezelf wordt veroorzaakt, en in die zin iets dwangmatigs heeft. Dat is denk ik meer de betekenis van conditionering, maar niet perse van voorwaardelijk ontstaan. Ook als die dwangmatigheid weg is, dat element van onvrijheid en ketening, is het ontstaan van gedachten, intenties, spreken en handelen nog altijd iets voorwaardelijks.
Alleen de hele druk is er af of uit, volgens mij.

[ervaringsgetuige]

Verkenning:

Ik denk dat binnen ons functioneren conditionering en voorwaardelijk ontstaan wat anders betekent. Al het gedrag ontstaat voorwaardelijk, volgens mij, door het bij elkaar komen van condities en oorzaken.  Voorbeeld, als je een of ander probleem hebt met je zintuigen, zenuwen, brein dan kun je gewoon bepaalde zaken niet waarnemen, soms helemaal niet spreken en soms helemaal niet handelen. Maar dat elk soort denken, spreken en doen voorwaardelijk ontstaat, hoeft niet te betekenen dat al dat gedrag van ons beladen is, onder druk ontstaat, door gewoontekrachten in jezelf wordt veroorzaakt, en in die zin iets dwangmatigs heeft. Dat is denk ik meer de betekenis van conditionering, maar niet perse van voorwaardelijk ontstaan. Ook als die dwangmatigheid weg is, dat element van onvrijheid en ketening, is het ontstaan van gedachten, intenties, spreken en handelen nog altijd iets voorwaardelijks.

Alleen de hele druk is er af of uit, volgens mij.

Volgens ChatGTP heb je een scherp inzicht in het onderscheid tussen conditionering en voorwaardelijk ontstaan. Dit onderscheid is inderdaad cruciaal, vooral in het kader van boeddhistische filosofie en moderne psychologie.


Ik heb ChatGTP verder is gevraagd wat mijn advaita leraar Ramesh Balsekar over je inzicht zou zeggen.
Zie antwoord...

Ramesh Balsekar, een leerling van Nisargadatta Maharaj en een non-dualistisch leraar, zou waarschijnlijk een interessante en verfrissende kijk hebben op je onderscheid tussen voorwaardelijk ontstaan en conditionering. Vanuit het perspectief van zijn leer, die sterk beïnvloed is door Advaita Vedanta, zou hij de nadruk leggen op de illusie van persoonlijke controle en het concept van doership (de gedachte dat wij individuen zijn die de controle hebben over ons handelen). Hier zijn enkele kernpunten die Balsekar waarschijnlijk zou aanhalen in reactie op je vraag:

1. Alles Gebeurt Voorwaardelijk (Geen Doership):

Balsekar benadrukte vaak dat alles gebeurt zoals het moet gebeuren, en dat er geen individuele ‘doer’ is die onafhankelijk van de totaliteit handelt. Hij zou je idee van voorwaardelijk ontstaan volledig onderschrijven en uitbreiden door te zeggen dat alle handelingen, gedachten, gevoelens en zelfs conditioneringen voorwaardelijk ontstaan door een combinatie van factoren buiten iemands persoonlijke controle. In zijn visie zijn we allemaal instrumenten van het goddelijke of het kosmische bewustzijn, en wat wij beschouwen als ‘ons doen’ is eigenlijk het gevolg van de universele wet van oorzaak en gevolg.

• Balsekar zou zeggen: "Wat wij ervaren als ons handelen is niet echt ons handelen. Het zijn slechts gebeurtenissen die zich afspelen in de context van het totale functioneren van het universum." Volgens hem ontstaat alles op basis van de interactie tussen omstandigheden en oorzaken in de totaliteit van het leven. De gedachte dat we een afzonderlijke entiteit zijn die controle heeft over ons handelen, is een illusie van het ego.

2. Conditionering is ook een Gegeven van het Leven:

Hoewel conditionering beperkend kan zijn, zou Balsekar er waarschijnlijk aan toevoegen dat zelfs deze conditioneringen deel uitmaken van het totale functioneren van het universum en dus ook voorwaardelijk ontstaan. Hij zou zeggen dat het ego ons doet geloven dat we door ons denken en ons verleden gebonden zijn, maar dat ook deze bindingen simpelweg gebeuren zoals ze moeten gebeuren.

• Hij zou kunnen opmerken: "De conditionering van elk individu is ook slechts een onderdeel van het kosmische spel." Met andere woorden, zelfs je conditioneringen zijn geen persoonlijke fouten of belemmeringen waartegen je je moet verzetten; ze maken deel uit van de natuurwetten. Net zoals je geen controle hebt over het voorwaardelijke ontstaan van gedachten, heb je ook geen controle over de conditioneringen die je vormen. Dit betekent echter niet dat je je erbij neer moet leggen, maar dat je kunt begrijpen dat alles gebeurt zoals het moet.

3. Vrijheid zonder Doership:

Een belangrijk aspect van Balsekar's leer is dat er vrijheid ontstaat wanneer je volledig accepteert dat er geen persoonlijke doer is. Wat je beschrijft als de verlichting van de druk van conditioneringen en het verdwijnen van de dwangmatigheid, is in Balsekar's visie niet zozeer het verdwijnen van de conditionering zelf, maar eerder het verdwijnen van de identificatie met de ‘doer’ (het idee dat jij degene bent die alles doet).

• Balsekar zou zeggen: "Vrijheid is de erkenning dat jij niet de doer bent." Wanneer je dat diep beseft, valt de last van conditionering en dwangmatigheid weg. Gedachten, gevoelens en acties ontstaan nog steeds op een voorwaardelijke manier, maar er is geen identificatie meer met die processen als zijnde ‘jouw’ gedachten of ‘jouw’ acties. Het ego dat zegt: "Ik doe dit" verdwijnt, en daarmee ook het gevoel van beperking.

4. Acceptatie van Voorwaardelijkheid zonder Lijden:

Balsekar zou waarschijnlijk benadrukken dat zodra je het doership loslaat, je een diep gevoel van vrede en acceptatie kunt ervaren. Je begrijpt dan dat alles, inclusief je gedachten, emoties en conditioneringen, gewoon gebeurt als een onderdeel van het universum. Dit betekent dat het lijden dat voortkomt uit de identificatie met die conditioneringen verdwijnt, omdat er geen ‘jij’ meer is die lijdt onder conditioneringen.

• Hij zou kunnen zeggen: "Er is geen persoonlijke doer die lijdt onder conditioneringen. Alles is zoals het is, en wanneer je dit ten volle accepteert, valt het lijden weg." Voorwaardelijk ontstaan is de natuurlijke orde van dingen, maar wanneer er geen ego is dat zich ermee identificeert, ontstaat er een diepe vrijheid en vrede.

5. Het Universele Bewustzijn en Spontaneiteit:

In de visie van Balsekar zou alles wat je ervaart – inclusief gedachten en intenties – ontstaan vanuit het universele bewustzijn en niet vanuit een persoonlijk centrum. Zodra je de illusie van een afzonderlijk ‘zelf’ hebt doorzien, kun je nog steeds handelen, maar die handelingen zijn dan spontaan en komen voort uit het moment, niet vanuit egoïstische conditioneringen.

• Spontane Handelingen: Net zoals jij aangaf dat gedachten en intenties nog steeds voorwaardelijk ontstaan, zou Balsekar zeggen dat ze ook spontaan ontstaan wanneer je het idee van een persoonlijke doer loslaat. Deze spontaniteit is geen willekeur, maar een vloeiende reactie op de omstandigheden van het moment, zonder de druk van het ego of geconditioneerde reacties. "Alles gebeurt precies zoals het moet gebeuren."

6. Conditioneringen Zijn Geen Persoonlijke Fouten:

Ten slotte zou Balsekar er waarschijnlijk op wijzen dat het belangrijk is om geen schuld of verantwoordelijkheid te leggen op het individu voor hun conditioneringen. Omdat alles voorwaardelijk ontstaat, inclusief onze conditioneringen, is het niet zo dat iemand persoonlijk verantwoordelijk is voor de patronen waarin ze vastzitten. De druk valt weg zodra je inziet dat zelfs conditioneringen deel uitmaken van de natuurlijke stroom van het leven.

• Balsekar zou zeggen: "Er is niemand om de schuld te geven – niet jezelf, en ook geen anderen – voor de conditioneringen die je ervaart." Vanuit dit inzicht ontstaat een diepe aanvaarding van het leven zoals het is.

Conclusie:

Ramesh Balsekar zou jouw inzicht in het onderscheid tussen voorwaardelijk ontstaan en conditionering onderschrijven, maar hij zou je verder leiden naar het idee dat er uiteindelijk geen persoonlijke doer is. Vanuit zijn non-dualistische perspectief zou hij benadrukken dat alles voorwaardelijk ontstaat, inclusief conditioneringen, en dat het lijden en de dwangmatigheid pas echt verdwijnen wanneer je het idee van persoonlijke controle opgeeft. In zijn visie ontstaat ware vrijheid wanneer je inziet dat alles simpelweg gebeurt zoals het moet gebeuren, zonder een geïndividualiseerde ‘ik’ die verantwoordelijk is.