Op dit forum wordt met enige regelmaat het werk van Byron Katie aangeprezen. Alsof dat een spirituele sleutel is die op elk psychologisch slot past. En het simplisme dat hiermee wordt betoogd en aangedikt, wordt letterlijk de hemel in geprezen als één van de beste, zo niet de beste manier om je geest te onderzoeken. Dat dit geenszins zo is, en zelfs het tegendeel veroorzaakt, namelijk een nog grotere problematiek bij de beoefenaar, zal ik nader uitleggen. Verder heeft het Werk, zoals mevrouw Katie haar gecultiveerde denkwijze noemt (en wat regelrecht gejat lijkt van Gurdjieff, die aan het begin van de Twintigste Eeuw zijn benadering het Werk noemde), weinig om het lijf. Maar het is des te gevaarlijker voor iemand die verder wil komen op het spirituele pad. Het Werk van Byron Katie sluit zelfs de daadwerkelijke weg naar de bevrijding af.
Byron Katie zou ooit in zware psychische problemen hebben gezeten, maar op een dag zag zij opeens het licht. Ze zag volgens eigen opgave in, dat wanneer ze haar denken niet geloofde, ze als vanzelf gelukkig was. Dat was een heilig moment van Verlichting voor haar. En ze formuleerde dat in haar zeer versimpelde kijk op de menselijke geest, haar eigen menselijke geest wel te verstaan. Ze stelde vier vragen op, die ze regelrecht (op een zeer versimpelde manier) uit de Cognitieve Gedragstherapie (b)lijkt te hebben gejat. Maar in plaats van dat op een juiste manier te gebruiken, heeft ze er met haar vier vragen voor gezorgd, dat ze elk enig kritisch denken ernstig heeft verduisterd voor duizenden mensen die menen dat mevrouw Katie gelijk heeft.
De vier vragen van Byron Katie zijn:
1. Is het waar?
2. Ben je er absoluut zeker van dat het waar is?
3. Hoe reageer je als je deze gedachte denkt?
4. Wie zou je zijn zonder deze gedachte?
Dit is een zeer versimpelde wijze om dat wat in de cognitieve gedragstherapie gemeengoed is (maar veel beter geformuleerd is en wetenschappelijk goed onderbouwd is uitgewerkt) bij elkaar te sprokkelen, lees: uit de psychologie te jatten. En dat is wat mevrouw Katie heeft gedaan en waarmee ze in de afgelopen decennia massa’s mensen letterlijk bedriegt. Want wat is het geval? Byron Katie doet met haar methode alsof deze methode altijd en voor iedereen hetzelfde zou werken, en dat het ook nog eens een spirituele therapie zou zijn (waarmee ze letterlijk kapitalen heeft verdiend). En dat klopt niet, want feitelijk draait Byron Katie om, wat in de Cognitieve gedragstherapie als wetenschappelijk onderbouwd en werkzaam is. Namelijk: Byron Katie vervalst het principe van de diagnosestelling. Want ze begint met de conclusie, die ze niet vertelt, namelijk dat het denken, het kritische denken bij voorbaat fout is, onjuist en dat dit de oorzaak is van alle problemen. En daar koppelt ze vervolgens vier retorische vragen aan (voor de mooie vorm), die altijd dezelfde vooringenomen conclusie hebben: je denken is het probleem. Dit is letterlijk het paard achter de wagen spannen, zoals het spreekwoord zegt. Ze gaat er zelfs nog verder in, door te beweren dat alles relatief is en zelfs dat alles goddelijk zou zijn. Waarmee ze haar Werk een spiritueel tintje probeert te geven. Jouw denken is bij voorbaat het enige probleem, altijd en overal. Als iemand je zeer ernstig kwetst of pijn doet, wordt dit handig omgedraaid: jij bent het immers die de kwetsing aanneemt, jij maakt er een probleem van en de pijn die je gedaan wordt komt natuurlijk altijd voort uit goddelijke liefde. Waardoor degene die jou kwetst of erger volledig buiten schot blijft! Hieruit volgt, dat je kritische denken totaal niet wordt uitgedaagd, maar volledig afgedekt. Dit is zo ver gegaan, dat Byron Katie zelfs het destructieve gedrag van Adolf Hitler en de nazi’s heeft geschaard onder de alom vertegenwoordigde goddelijke liefde. Dus waar het op neerkomt, is dat je niet kritisch moet denken en dat eigenlijk alles jou eigen probleem en verantwoordelijkheid is, wat dan ook! Het kwaad is slechts relatief in de ogen van mevrouw Katie, net als het goede. Maar alles is volledig terug te voeren op jouw denken, jouw kritische denken. En dat is verkeerd.
Dit staat linea recta tegenover de daadwerkelijke Cognitieve gedragstherapie, waarin uiteraard wel persoonlijke gedachten worden bevraagd, maar waar de conclusie of diagnose niet bij voorbaat al gemaakt is of vast staat. Het kritische denken wordt juist actief gebruikt in relatie tot de therapeut, om denkgewoonten op te sporen, die je mogelijk belemmeren in je dagelijkse functioneren. Er is dus sprake van een bijzonder goed uitgewerkt systeem, waarin niets bij voorbaat vast staat. Elke patiënt is uniek en heeft een unieke kijk op het leven en op de wereld. Dus wordt die patiënt uitgedaagd om zelf na te denken, zelf te ontdekken welke gedachten met bijbehorende emoties het eigen denkproces aanstuurt. En belemmerende of zelf beknottende denkgewoonten worden nader onder de loep genomen. Dat is wat anders dan wat Byron Katie beweert, zij doet alsof ze Verlicht is en één methode heeft gevonden die voor ieder ander mens zou gelden en werken. Maar dat is geenszins wetenschappelijk onderzocht, onderbouwd of onderzocht op feitelijk juistheid, integendeel. Mevrouw Katie beweert maar wat op eigen autoriteit. En ze is in de fuik gelopen van één therapeut, één weg, alsof haar Werk een sleutel is die op ieder slot past. En dat is pertinent onjuist. Misschien dat haar gedachtenfoefje voor haarzelf werkt, maar dat betekent niet dat dit zomaar voor ieder ander werkt. Byron Katie zit dus diep in een heilig verklaarde tunnelvisie, waarmee ze meer slachtoffers maakt of heeft gemaakt dan dat mensen daadwerkelijk iets hebben aan haar rigide en ernstig versimpelde methode.
Verder kan het als het ware proberen uit te schakelen van het kritische denken nooit iets van doen hebben met daadwerkelijke spiritualiteit, terwijl mevrouw Katie beweert van wel. Zij sluit de unieke weg van de leerling op het spirituele pad bij voorbaat uit en af, door met haar geheiligde methode het kritische denken zoals gezegd in de kiem te smoren. Het is volgens haar allemaal een kwestie van het slaafs volgen van haar vier vragen methode. Maar die methode nodigt dus geenszins uit tot kritisch denken. Het menselijke kritische denken is juist een voorwaarde om als leerling op het spirituele pad te leren en zich verder te bekwamen. Dus het Werk van Byron Katie gaat eigenlijk helemaal nergens over. Als het zo simpel zou zijn en voor letterlijk iedereen zou werken, dan had haar methode allang elke psychologische, filosofische en religieuze benadering overbodig gemaakt. En dat is niet zo. Sterker nog: Byron Katie omarmt door haar hele rigide circus mede het kwaad, het daadwerkelijk schadelijke gedrag van mensen als zijnde goddelijke liefde. Terwijl geen enkele waarachtige religie dat leert, en altijd aangeeft wat schadelijk is, destructief, en dat het kwade niet mag worden getolereerd of vergoelijkt. En dat is precies wat mevrouw Katie doet, met haar alles weg relativerende Werk: alles is jouw verantwoordelijkheid, zelfs als het overduidelijk is dat je door een ander op een schadelijke of schandelijke manier wordt behandeld, of erger.
Ik raad iedereen aan om zich zeer verre te houden van deze pseudo-kwaakpraatjes van Byron Katie. U bent gewaarschuwd.
