Hi Steve,
De kennis van bevrijding wordt in de sutta's beschreven als de kennis dat er geen wedergeboorte meer volgt. Kennelijk kun je daarover zekerheid verwerven. Die zekerheid is de kennis van bevrijding.
The knowledge and vision arose in me: 'My deliverance is unshakeable; this is my last birth; now there is no renewal of being.' MN26)
De mensen waaraan je refereert (alleen na de dood is er de volledige beeindiging van lijden) geloven niet dat dit komt omdat je nu kennis hebt van iets voorbij tijd en ruimte of iets als een buitencategorie, want dat erkennen ze als afwezig. Zoiets is er niet volgens hen. Er zijn alleen khandha's.
Voor hen betekent het dat je ziet en begrijpt hoe wedergeboorte werkt, en wordt veroorzaakt door begeerte. Begeerte naar zintuiglijk aangename zaken of aangename mentale staten, begeerte naar bestaan en naar niet-bestaan. Als je ziet hoe dit wedergeboorte veroorzaakt, en wedergeboorte nooit het einde van lijden kan betekenen, dan begrijp je zowel de eerste als de tweede edele waarheid, lijden en diens oorzaak van lijden.
En als je ziet hoe dit alles bij jezelf afwezig is, al die begeerten die zorgen voor een wedergeboorte, dan kun je dus weten: een volgende geboorte komt niet meer. Ik moet dit leven gewoon uitzingen. Pijnlijke gevoelens, terminale gevoelens loslaten. Maar na de dood is ook dat allemaal gebeurt.
Nibbana verwijst dan naar die persoonlijke staat waarin die begeerten afwezig zijn. Bevrijding wordt dan ook op persoonlijke wijze gerealiseerd.
In die zin dat in een unieke samenkomst van lichaam en geest, die we nu ervaren als onszelf, bepaalde processen zijn beeindigd (hebzucht, haat, begoocheling, latente neigingen (anusaya), oprispingen (asava's), begeerten (tanha's)).
De bevestiging van bevrijding komt volgens hen dus niet van kennis van een soort transcendente wereld/iets, want dat is volgens hen juist mythisch!
De bevestiging van bevrijding komt volgens hen van de erkenning dat er alleen maar khandha's zijn en dat begeerte er voor zorgt dat steeds weer opnieuw nieuwe khandha's ontstaan, en daarmee lijden ook weer ontstaat.
Volg je het nog?
Ik volg helemaal, alleen lijk je te suggereren dat volgens die anderen er een soort transcendente wereld/iets zou zijn. Misschien zijn er enkele Boeddhisten voor wie het zo leeft, voor de boeddhisten waar ik op doel niet.
Er wordt wel gesproken van ware natuur. Maar dat is niet iets, noch transcendent. Dat slaat op de zoheid, de realiteit zoals die is VOOR dat er allemaal gedachten, emoties op geprojecteerd zijn en waarnemingen met het bewustzijn van gemaakt zijn. Transcendentie slaat op iets boven jou. Zoheid, de ware natuur van alles en iedereen slaat op wat vooraf gaat aan wat individueel bewustzijn er van maakt. Je kan daar van proeven als er geen enkele identificatie meer is met gedachten, emoties, waarnemingen, bewustzijn van specifieke zaken. Het is erg concreet, een zeer concrete manier van zien dat er niets is, niet iets waar mee geïdentificeerd kan worden. Het leidt dus helemaal niet tot iets anders als wat jij hierboven beschrijft.
Het verschil zit dus niet in transcendentie of niet, volgens mij, maar in of volledige bevrijding realiseerbaar is in dit leven, of pas erna. Ik kan jou uitleg volgen dat men zekerheid kan krijgen over volledige bevrijding, door de zekerheid dat er geen wedergeboorte meer is. Bedankt om dit te verhelderen, makes sense. Ik volg niet dat sommigen beweren dat volledige bevrijding maar gerealiseerd kan worden na dit leven. Volgens mij en ik sta daar niet alleen in, is Volledige Bevrijding in dit leven te realiseren. Hetgeen dit realiseert is natuurlijk het individu. Het individu realiseert dat het niet om hem draait, dat volledige bevrijding nooit deel kan zijn van het individu. Het individu realiseert de zoheid, de bevrijding die er al is, niet boven de werkelijkheid, maar als de werkelijkheid zonder de lagen die er op gelegd worden, inclusief de laag “ik ben een individu, afgescheiden van deze werkelijkheid”, zonder ook lagen als ik ben God, transcendent, iets, Boeddha, leegte, … . Woorden gebruiken is altijd erg gevaarlijk op dit niveau, het geeft gelegenheid te interpreteren alsof je dan ontdekt "iets" te zijn, ware natuur te zijn. Daarom spreekt men vaak over leegte, niet-iets, maar ook daar kan het lijken dat dit weer de zoveelste identificatie is: ik ben die leegte. Niet-zelf is daarom een beter woord, een ontkenning, geen enkel zelf, noch met een Hoofdletter, noch iets dat aangeduid wordt als leegte. Leegte duidt niets aan, het duid het leeg zijn van iets aan.
De Boeddha zegt ook nooit “Ik ben de Tathagatta” in de Pali suttas, hij zegt gewoon niet “ik ben” als gerefereert wordt naar het al bevrijdde, het niet binnen categorieën passende, het ongeborene. Het is dus niet iets dat overblijft waarmee geïdentificeerd kan worden. Wat overblijft is dat wat ontdaan is aan alles dat er opgelegd is, inclusief bestaan en niet-bestaan, leegte en vorm, geboorte en dood. Ook sommigen die jij zal toe doen behoren tot de groep die jij hierboven beschrijft geven het soms een naam als "zuivere Citta", dat wat zelf niet bezoedeld is, waar alle bezoedelenden als lagen opgelegd zijn. Dat is te proeven, de woudmonikken proeven er op hun manier van, in Zen, Dzogchen, Mahamudra weer op een andere manier. En ja het is het individu die hiervan proeft en dus ook op persoonlijke wijze realiseert dat individu dat het maar een verschijnsel is, niet zuivere Citta zelf is die al Volledig bevrijdt is. Als je daarvan proeft, proef je van Volledige Bevrijding en zie je die lagen er weer op komen, zie je lijden verschijnen. Dit neemt de Volledige Bevrijding niet weg, maar het zoekt het wel niet meer in lichaam, noch geest.
Het individu verliest daarmee niet zijn belang, het wordt belangrijk om te getuigen van die Bevrijding. En om dat zuiver te kunnen doen, moet het individu zuiver geraken van al die zaken die je beschrijft. Het wordt hier niet van vrijgesteld. Waar het van vrijgesteld is, is dat Volledige Bevrijding nog in dat individu wordt gezocht. Het individu wordt hier realistisch in: rug zal pijn blijven doen, impact op mensen en hun leven blijft zich voordoen, last toebrengen aan anderen blijft doorgaan, en ja, dit stopt maar bij de dood van het individu. Maar evengoed blijft het uiterst belangrijk dit individu te ontdoen van de zaken die eraan blijven kleven, anders blijft er oorzaak voor verderzetting van deze kleverigheid in volgende levens.
Echter volledige bevrijding blijft wel gerealiseerd juist in de realisatie dat je niet het individu bent, daarom hoeft het individu ook niet weg, zolang het door blijft gaan, volledige realisatie is en blijft gerealiseerd, en het individu als voertuig voor het getuigen van deze realiseerbaarheid (en het zich ontdoen van kleverigheid) wordt daarbij uiterst belangrijk. En dient dus verzorgd te worden, onderhouden te worden en uitgezuiverd te worden, maar niet in de illusie dat dat "voertuig", zo genoemd omdat het een middel is, niet iets wat je bent, zelf volledig bevrijdt kan zijn, ook niet in de illusie dat het weg moet vallen om Volledige bevrijding vrij te maken. Gewoon het gebruiken om te getuigen en andere individuen te helpen tot deze realisatie te komen, via welke weg dan ook: voor elk wat wils.
Recente berichten
