Juiste visie (Samma Ditthi)

[teksten Siebe]

Juiste visie (samma ditthi)

Inleiding

Deze serie posten vormt samen met de serie over verkeerde visie één geheel.
De serie posten over verkeerde visie is hier te vinden:
http://www.boeddhaforum.nl/index.php?topic=2778.0

In deze serie posten heb ik sutta fragmenten verzameld over juiste visie, samma ditthi. Ik zie dit ook wel vertaald worden als ‘juist inzicht’ of ‘juist begrip’. Ik hou juiste visie aan.

Ik heb de informatie een beetje geordend willen presenteren en daarom wat thema’s gemaakt.

Aan bod komen:

- algemene zaken betreffende juiste visie,
- wat is juiste visie?
- gevolgen van juiste visie in dit leven en na de dood,
- over het ontstaan van juiste visie.

Bronnen en gebruikte afkortingen

Bronnen

Digha Nikaya: The Long Discourses of the Buddha, A translation of the Digha Nikaya by Maurice Walshe, 1996.
Majjhima Nikaya: The Middle Length Discourses of the Buddha, A new translation of the Majjhima Nikaya, original translation by Bhikkhu Nanamoli, translation edited and revised by Bhikkhu Bodhi, 1995.
Samyutta Nikaya: The Connected Discourses of the Buddha, A New Translation of the Samyutta Nikaya, Bhikkhu Bodhi, Volume I+II, 2000.
Anguttara Nikaya: The Numerical Discourses of the Buddha, A Translation of the Anguttara Nikaya by Bhikkhu Bodhi, 2012.

Gebruikte afkortingen

DN: Digha Nikaya         
MN: Majjhima Nikaya
SN: Samyutta Nikaya
AN: Anguttara Nikaya 

[teksten Siebe]

Algemene zaken betreffende juiste visie


-“Juiste visie, juiste intentie, juiste spraak, juist handelen, juist levensonderhoud, juiste inspanning, juiste mindfulness en juiste concentratie: dit wordt kamma genoemd dat noch donker noch licht is, met noch-donker-noch-licht gevolg, kamma dat leidt tot de beeindiging van kamma” (AN4.237).

-“Verkeerde visie is niet-Dhamma; juiste visie is de Dhamma” (AN10.114).

-“Verkeerde visie is de nabije oever, juiste visie is de overkant” (AN10.117).

- Zoals de dageraad de voorloper en voorbode is van de zon, zo is juiste visie de voorloper en voorbode van heilzame kwaliteiten (AN10.121).

-De dageraad is de voorloper en voorbode van de zon. Voor de doorbraak in de vier edele waarheden is juiste visie de voorloper en voorbode (SN56.37).

-Juiste visie is de eerste factor in het Edele Achtvoudige Pad (DN6§14, en vele andere). Het Pad dat de weg is voor de realisatie van Nibbana (SN38.1).

-Juiste visie helt, loopt af en neigt naar Nibbana (SN35.241).

-Juiste visie is heilzaam, verkeerde visie onheilzaam (MN73§5, SN45.22).

-Juiste visie moet net als de andere factoren van het Edele Achtvoudige Pad ontwikkeld worden (DN34§2.1(2)).

-“Iemand overgeleverd aan verkeerde visie heeft juiste visie om dat te vermijden” (MN8§14).

-Juiste visie en juiste intentie zijn staten die inbegrepen zijn in het aggregaat van wijsheid (MN44§11).

-Bij mentale zuiverheid is iemand zonder verlangen, zonder kwade wil en heeft juiste visie (AN3.120).

-In bezit van drie kwaliteiten is iemand het beste onder deva’s en mensen. Welke drie? Juiste visie, juiste kennis en juiste bevrijding (AN3.145).

[teksten Siebe]

Wat is juiste visie?, deel 1

Wat zeggen de sutta’s hierover?

Juiste visie is tweeledig, wereldlijk en boven-wereldlijk
 
Dit is onderwerp van MN117.

-“Juiste visie is tweeledig; er is juiste visie die beïnvloed wordt door bezoedelingen, deelnemend aan verdienste, rijpend aan de kant van gehechtheid; EN er is juiste visie die edel is, smetteloos, boven-wereldlijk, een factor van het pad" (MN117§6).

Wereldlijke juiste visie

-“En wat bhikkhu’s is juiste visie die beinvloed wordt door bezoedelingen, deelnemend aan verdienste, rijpend aan de kant van gehechtheid? ‘Er is wat gegeven is, wat aangeboden is en geofferd is’ (er is vrijgevigheid en resultaat daarvan); ‘er is een vrucht en resultaat van goede en slechte daden’ (er is kamma en kamma-vipaka), ‘er is deze wereld en de andere wereld’ (er is weder geboorte in deze wereld en de andere wereld), ‘er zijn moeder en vader’ (we hebben een vader en moeder en dat zijn karmisch speciale personen); ‘er zijn wezens die op spontane wijze worden weder geboren’ (zoals deva’s, zonder seks);’er zijn goede en deugdzame thuislozen en brahmanen in deze wereld die voor zichzelf met directe kennis deze en de andere wereld hebben gerealiseerd en deze verkondigen’ (MN117§7).

Dus je ziet hier bij wereldlijke juiste visies die visies genoemd worden die tegengesteld zijn aan de verkeerde visies van de materialist Kesakambali, zie:
http://www.boeddhaforum.nl/index.php?topic=2761.msg22563#msg22563

In MN noot 1102 legt Bodhi uit dat wat hier besproken wordt wereldlijke juiste visie is. Wereldlijk betekent in dit geval dat het verbonden is met verdienste. Deze soort juiste visie bevrijd niet van samsara, de wereld, maar zulke juiste visie verbonden met verdienste leidt tot weder geboorte in de hogere rijken, de deva rijken, de hemelse werelden.

In de beoefening is het echter zaak wel zulke juiste visies aan te hangen en afstand te doen van verkeerde visie (het tegendeel in dit geval). Het is verdienste die nodig is. Beoefening zal ons vanzelf op een punt brengen waarbij ook dit niet meer nodig is. Van een wils-modus zal de geest, met het tot wasdom komen van wijsheid, steeds meer komen in een wijsheid-modus. Een arahant is voorbij verdienste en onverdienste. Die heeft noch kusala noch akusala karmische formaties meer. We hoeven dus geen probleem te maken van het verzamelen van verdienste vanuit de gedachte dat dit zou binden aan samsara. Dit eindigt vanzelf.

Boven-wereldlijke juiste visie

 “En wat bhikkhu’s is juiste visie die edel is, smetteloos, boven-wereldlijk, een factor van het pad? De wijsheid, het vermogen van wijsheid, de kracht van wijsheid, de onderzoek-van-staten verlichtingsfactor, de pad factor van juiste visie in iemand wiens geest edel is, wiens geest smetteloos is, die het edele pad bezit en het edele pad ontwikkelt” (MN117§8).

Bodhi maakt een belangrijke opmerking in de noten om beter te begrijpen wat boven-wereldlijke juiste visie is: “We mogen begrijpen dat het conceptueel begrip van de vier edele waarheden valt onder wereldlijke juiste visie, terwijl het op rechtstreekse wijze doordringen in de vier edele waarheden door Nibbana te realiseren met het pad, boven-wereldlijke juiste visie vormt” (Bodhi, MN, noot 1103) .

Een stroom-intreder (en hoger) heeft dus zeker boven-wereldlijke juiste visie. Als je een glimp opvangt van Nibbana dan weet je daarna wat waarlijk geluk is en zie je wat lijden is, de oorzaak, de beëindiging, en het Pad.

In de volgende post meer informatie over wat juiste visie is volgens de sutta’s

[teksten Siebe]

Wat is juiste visie?, deel 2

Juiste visie is kennis van de Vier Edele Waarheden

-“En wat monniken is juiste visie? Het is, monniken, de kennis van lijden, de kennis van de oorzaak van lijden, de kennis van de beëindiging van lijden en de kennis van de manier van oefenen die leidt tot de beëindiging van lijden. Dit wordt Juiste Visie genoemd” (DN22§21, SN45.8]

Het wereldlijke edele achtvoudige pad begrijpen

-“iemand begrijpt verkeerde visie als verkeerde visie en juiste visie als juiste visie, dat is iemands juiste visie” (MN117§4).
-“iemand begrijpt verkeerde intentie als verkeerde intentie en juiste intentie als juiste intentie: dit is iemands juiste visie” (MN117§10).
-“iemand begrijpt verkeerde spraak als verkeerde spraak, en juiste spraak als juiste spraak; dat is iemand juiste visie” (MN117§16).
-“iemand begrijpt verkeerd handelen als verkeerd handelen, en juist handelen als juist handelen; dat is iemands juiste visie” (MN117§22).
-“iemand begrijpt verkeerde levensonderhoud als verkeerd levensonderhoud en juist levensonderhoud als juist levensonderhoud; dat is iemands juiste visie” (MN117§28).

Juiste visie als 1 van de 10 kusala kammapatha

Het onderricht onderscheidt 10 heilzame/vaardige daden: drie lichamelijke (niet-doden, niet-stelen, geen seksueel/zintuiglijk wangedrag), vier verbale (niet-liegen, niet tweedracht-zaaien, geen grof taalgebruik, niet zinloos kletsen) en drie mentale (niet-hebzucht, niet-kwade wil en juiste visie). Hier zal ik alleen ingaan op de drie mentale heilzame kwaliteiten.

Wat betekent niet-hebzuchtig zijn hier? Iemand begeert niet de rijkdom en eigendommen van een ander, aldus, ‘Oh mag wat een ander toebehoort van mij zijn’. Wat betekent zonder kwade wil en haatvolle intenties zijn? Dat drukt zich zo uit: ‘Moge deze wezens vrij zijn van vijandelijkheid, aangedaanheid en spanning! Moge ze gelukkig leven!’. Een instelling van goede wil dus. Wat is juiste visie in dit kader van de drie soorten van mentaal gedrag die in overeenstemming zijn met de Dhamma, rechtvaardig/juist gedrag? (kusala kammapatha): ‘Er is wat gegeven is, wat aangeboden is en geofferd’ (er is vrijgevigheid en resultaat daarvan); ‘er is een vrucht en resultaat van goede en slechte daden’ (er is kamma en kamma-vipaka), ‘er is deze wereld en de andere wereld’ (er is weder geboorte in deze wereld en de andere wereld), ‘er zijn moeder en vader’ (we hebben een vader en moeder en dat zijn karmisch speciale personen); ‘er zijn wezens die op spontane wijze worden weder geboren’ (zoals deva’s, zonder seks);’er zijn goede en deugdzame thuis-verlaters en brahmanen in deze wereld die voor zichzelf met directe kennis deze en de andere wereld hebben gerealiseerd en deze verkondigen’.
(MN41§14)

Hier zie je dus dat juiste visie als één van de 10 kusala kammapatha hetzelfde is als wereldlijke juiste visie. Het zijn de visie tegengesteld aan het materialisme van Ajita Kesakambali.

Aansluitend hierbij:
-‘Aangezien er werkelijk een andere wereld is, heeft iemand die de visie koestert ‘er is een andere wereld’, juiste visie” (MN60§11).

In de volgende post meer informatie over juiste visie vanuit de sutta’s.

[teksten Siebe]

Wat is juiste visie, deel 3

Juiste visie is het (actueel) inzicht in de drie kenmerken van het bestaan: anicca, dukkha en anatta (soms aangevuld met asubha).

-Het is onmogelijk, het kan niet gebeuren dat een persoon in bezit van juiste visie een formatie kan behandelen als duurzaam, als plezierig/bevredigend, als zelf (MN115§12).
Het is onmogelijk, het kan niet gebeuren dat een persoon in bezit van juiste visie de vijf ernstige wandaden begaat; het doden van zijn vader, het doden van zijn moeder, het doden van een arahant, het verwonden van een Boeddha, het veroorzaken van een tweedeling in de Sangha (MN115§13).

-“Bhikkhu’s, een bhikkhu ziet vorm als vergankelijk, dat feitelijk vergankelijk is: dat is zijn juiste visie…een bhikkhu ziet gevoel als vergankelijk…voorstellingen/herinneringen, mentale formaties…bewustzijn als vergankelijk, dat feitelijk vergankelijk is; dat is zijn juiste visie.. “.

Dus, wat we dan ook ervaren en op geconditioneerde wijze ontstaat, bestaat en ophoudt, zien als vergankelijk, zoals het werkelijk is, dat is hier juiste visie.

De sutta geeft ook aan dat als iemand het zo op de juiste wijze ziet, dan ervaart hij weerzin (wordt h/zij het zat, wendt zich er van af, nibidda). Met de vernietiging van verheugenis komt de vernietiging van wellust. Met de vernietiging van wellust komt de vernietiging van verheugenis. Met de vernietiging van verheugenis en wellust is de geest bevrijd (SN22.51).

Aansluitend op de vorige sutta is SN35.156. Hier wordt gezegd:
-“Bhikkhu’s, een bhikkhu ziet het oog als vergankelijk dat feitelijk [ook] vergankelijk is: dat is zijn juiste visie. Hetzelfde wordt nu gezegd over de andere interne zintuiglijke basis en in SN.35.157 over de externe zintuiglijke basis. Ook hier geldt weer dat iemand die de vergankelijkheid er van inziet, die voelt weerzin bij alles wat de zintuigen aangaat. Dat vernietigt weer wellust en verheugenis. Met die vernietiging is de geest bevrijd (zie vorige sutta).

Ik wil hierbij opmerken dat het hier draait om het anicca kenmerk van het geconditioneerde. Hoewel dit meestal wordt vertaald als ‘vergankelijk’, ‘niet duurzaam’, ‘instabiel’ pleit Lal Pinnaduwage, eigenaar van de site puredhamma.net voor de betekenis; ‘kan niet naar je zin gehandhaafd blijven’. Iets wat niet naar je zin gehandhaafd kan blijven dat is onbevredigend (dukkha).

In de volgende post meer informatie over wat juiste visie is. In deze post wordt een samenvatting gepresenteerd van MN9, Samma Ditthi sutta, de sutta over juiste visie.

[teksten Siebe]

Wat is juiste visie, deel 4

MN9, Samma Ditthi sutta, de sutta over juiste visie, uitgelegd door Sariputta.
https://suttacentral.net/mn9/en/bodhi

Iemand met juiste visie….” diens visie is recht, die heeft volmaakt vertrouwen in de Dhamma, en is aangekomen bij deze ware Dhamma”.

Hieronder een samenvatting van deze sutta. Wanneer kan gezegd worden dat iemand met/van juiste visie is? Sariputta geeft meerdere invalshoeken:

-1- Het heilzame en onheilzame kennen en de wortels er van

Iemand met juiste visie begrijpt het onheilzame en de wortel van het onheilzame. Hij begrijpt het heilzame en de wortel van het heilzame (MN9§3).

Wat is het onheilzame? Dat zijn de tien wandaden, de tien akusala kammapatha (MN9§4).
Wat zijn de wortels van het onheilzame? Hebzucht, haat en begoocheling (MN9§5).
Wat is het heilzame? Je onthouden van de tien wandaden, de tien kusala kammapatha (MN9§6).
Wat zijn de wortels van het heilzame? Niet-hebzucht, niet-haat, niet-begoocheling (MN9§7).

Wanneer iemand het zo begrepen heeft, doet ie afstand van de onderliggende neiging tot wellust, heft de onderliggende neiging tot afkeer op, hij ontwortelt de onderliggende neiging tot visie, en eigenwaan ‘Ik ben’, en door afstand te doen van onwetendheid en het opwekken van ware kennis, maakt hij hier en nu een einde aan lijden. Op die manier is een edele leerling ook iemand van juiste visie, wiens visie recht is, die volmaakte vertrouwen heeft in de Dhamma en aangekomen is bij deze ware Dhamma (MN9§8).

Sariputta beschrijft vervolgens nog een andere invalshoek wanneer er sprake is van juiste visie.

-2- De kwestie van voeding kennen

Een andere manier waarop iemand van juiste visie is, is als hij de kwestie van voeding helemaal doorziet. Wat is voeding? Hoe ontstaat voeding? Hoe eindigt voeding? Wat is de weg die leidt naar de beëindiging van voeding? (MN9§10).

Wat is voeding? Er zijn vier soorten voedsel voor het onderhouden van wezens die reeds zijn geboren en voor degenen die een nieuw bestaan zoeken. Welke vier? Fysiek voedsel, contact, mentale wilsactiviteit en bewustzijn. Met het ontstaan van begeerte ontstaat er voeding. Met de beëindiging van begeerte is er de beëindiging van voeding. De weg die leidt naar de beëindiging van voeding is dit Edele Achtvoudige Pad. (MN9§11)

Wanneer iemand het zo begrepen heeft, doet ie afstand van de onderliggende neiging tot wellust, heft de onderliggende neiging tot afkeer op, hij ontworteld de onderliggende neiging tot visie en eigenwaan ‘Ik ben’, en door afstand te doen van onwetendheid en het opwekken van ware kennis, maakt hij hier en nu een einde aan lijden. Op die manier is een edele leerling ook iemand van juiste visie, wiens visie recht is, die volmaakte vertrouwen heeft in de Dhamma en aangekomen is bij deze ware Dhamma” (MN9§12*).

-3- De Vier Edele Waarheden Kennen

Weer een andere manier waarop iemand van juiste visie is als hij de kwestie van lijden geheel doorziet. Wat is lijden? Hoe ontstaat lijden? Wat is de beëindiging van lijden en wat is de weg die leidt naar de beëindiging van lijden? (MN9§14).

Wat is lijden? Geboorte, verouderen, ziekte, de dood, verdriet, geweeklaag, pijn, droefheid, en wanhoop zijn lijden; niet krijgen wat men wil is lijden, in het kort, de vijf khandha’s waaraan gehecht kan worden zijn lijden (MN9§15).
Wat is het ontstaan van lijden? Het is de begeerte die leidt tot hernieuwd bestaan, die wordt vergezeld van verheugenis en wellust en zich in dit en dat verheugt, dat is, het begeren van zintuiglijke genoegens, het begeren van bestaan, het begeren van niet-bestaan (MN9§17).
Wat is de beëindiging van lijden? Het is het zonder overblijfsel verdwijnen en ophouden, het opgeven, het loslaten, en verwerpen van die zelfde begeerte (MN6§18).
Wat is de weg die leidt naar de beëindiging van lijden? Het Edele Achtvoudige Pad (MN9§18).

Wanneer iemand het zo begrepen heeft, doet ie afstand van de onderliggende neiging tot wellust, heft de onderliggende neiging tot afkeer op, hij ontwortelt de onderliggende neiging tot visie, en eigenwaan ‘Ik ben’, en door afstand te doen van onwetendheid en het opwekken van ware kennis, maakt hij hier en nu een einde aan lijden. Op die manier is een edele leerling ook iemand van juiste visie, wiens visie recht is, die volmaakte vertrouwen heeft in de Dhamma en aangekomen is bij deze ware Dhamma”  (MN9§19).

Bij het begrijpen van de vier edele waarheden is het wel belangrijk onderscheid te maken tussen een conceptueel of intellectueel begrip van de vier edele waarheden en het soort begrip dat ontstaat wanneer iemand een glimp van Nibbana opvangt, en het dhamma oog opent.
Bodhi zegt:  “We mogen begrijpen dat het conceptueel begrip van de vier edele waarheden valt onder wereldlijke juiste visie, terwijl het op rechtstreekse wijze doordringen in de vier edele waarheden door Nibbana te realiseren met het pad, boven-wereldlijke juiste visie vormt” (Bodhi, MN, noot 1103).

Aansluitend op dit deel van MN9:
-“en wat, vrienden, is juiste visie? Kennis van lijden, kennis van het ontstaan van lijden, kennis van de beeindiging van lijden, en kennis van de weg die leidt naar de beëindiging van lijden” (MN141§24).

Hierna geeft Sariputta nog meer manieren waarbij gezegd kan worden dat iemand van juiste visie is, met rechte visie,  met volmaakt vertrouwen in de Dhamma, en aangekomen bij deze ware Dhamma. Welke manieren? Het voert wat ver om dit hier in detail helemaal uit te werken.
Kort samengevat:

-4- Paticca Samuppada kennen

Sariputta geeft aan dat als iemand van alle schakels van afhankelijk ontstaan (paticca samuppada) weet wat die schakel is, weet hoe die schakel ontstaat, weet hoe ie ophoudt, en de weg kent naar die beëindiging, dan is iemand van juiste visie. Hij bespreekt de schakels: ouderdom en dood, geboorte, bestaan(svorm) (bhava), hechten, begeerte, gevoel, contact, de zesvoudige zintuiglijke basis, mentaliteit-materialiteit (nama-rupa), bewustzijn, formaties (sankhara) en onwetendheid. Dus als iemand volmaakte kennis heeft ontwikkeld over al deze schakels, deze schakels zelf en hun onderlinge afhankelijkheid dan heeft iemand perfect begrip van zaken, juiste visie. Voor meer details zie:
https://suttacentral.net/mn9/en/bodhi

De vierde manier waarop je kunt zeggen dat iemand juiste visie heeft, of van juiste visie is, is dus als iemand perfect inzicht heeft in paticca samuppada.

-5- De asava’s kennen

De vijfde manier waarop je kan zeggen dat iemand van juiste visie is, of juiste visie heeft, is als iemand de kwestie van de asava’s volledig begrijpt. Wat zijn de asava’s? Hoe ontstaan ze? De beëindiging kennen en de weg die leidt naar de beëindiging kennen.

Wat zijn de drie asava’s? De asava van zintuiglijk verlangen, van bestaan en onwetendheid. Terwijl onwetendheid ontstaat, ontstaan de asava’s. Met de beëindiging van onwetendheid, beëindigen de asava’s. Het pad dat leidt naar de beëindiging is natuurlijk het Edele Achtvoudige Pad.

Wanneer iemand het zo begrepen heeft, doet ie afstand van de onderliggende neiging tot wellust, heft de onderliggende neiging tot afkeer op, hij ontwortelt de onderliggende neiging tot visie, en eigenwaan ‘Ik ben’, en door afstand te doen van onwetendheid en het opwekken van ware kennis, maakt hij hier en nu een einde aan lijden. Op die manier is een edele leerling ook iemand van juiste visie, wiens visie recht is, die volmaakte vertrouwen heeft in de Dhamma en aangekomen is bij deze ware Dhamma (MN9§71)

Tot zover MN9, de sutta over juiste visie.

In de volgende post nog wat laatste info over juiste visie vanuit de sutta’s.  

[teksten Siebe]

Wat is juiste visie? Slot

Onderstaande sutta over juiste visie heb ik in zijn geheel vertaald (lastig te vertalen, zie ook andere vertalingen). Dit is de vertaling van Sujato: https://suttacentral.net/sn12.15/en/sujato
Onderstaande vertaling is gebaseerd op de vertaling van Bodhi.

Juiste visie is zien dat wat ontstaat enkel lijden is en wat eindigt is enkel lijden

“Te Savatthi. Toen benaderde de eerwaarde Kaccanagotta de Gezegende, betoonde hem eerbied, ging terzijde zitten en zei tegen hem: “Eerwaarde heer, er wordt gezegd, ‘juiste visie, juiste visie’. Op welke manier, eerwaarde heer, is er juiste visie?”
“Deze wereld, Kaccana, hangt voor het grootste deel [van de mensen, zie noot 29] af van een dualiteit- van de notie van bestaan [eternalisme, zie noot 29] en notie van niet-bestaan [vernietigingsleer, zie noot 29). Maar voor iemand die het ontstaan van de wereld ziet zoals het is met juiste wijsheid, is er geen notie van niet-bestaan met betrekking tot deze wereld. En voor iemand die de beëindiging van de wereld ziet zoals het werkelijk is met juiste wijsheid, is er geen notie van bestaan met betrekking tot deze wereld.
“Deze wereld, Kaccana, is voor het grootste deel [van de mensen] gekluisterd door betrokkenheid, hechten en verkleefdheid. Maar deze persoon [met juiste visie] raakt niet betrokken en hecht niet door die betrokkenheid en gehechtheid, niet door een mentaal standpunt, niet door verkleefdheid of onderliggende neigingen; hij neemt geen positie in over ‘mijn zelf’(my self): Hij heeft geen perplexiteit of twijfel dat wat ontstaat alleen maar lijden is, wat eindigt is enkel lijden dat eindigt. Zijn kennis hiervan is onafhankelijk van anderen. Het is op deze manier, Kaccana, dat er juiste visie is.
“’Alles (of het Al?, Siebe) bestaat’: Kaccana, dit is één extreem. ‘Alles bestaat niet’: dit is het tweede extreem. Zonder naar een van deze extremen uit te wijken, onderwijst de Tathagata de Dhamma door het midden: ‘Met onwetendheid als voorwaarde, [komen] wilsformaties [te bestaan]; met wilsformaties als voorwaarde, bewustzijn…
Zo is de herkomst van deze gehele massa aan lijden. Maar met het zonder restant vervangen en beeindiging van onwetendheid komen wilsformaties tot een einde; met de beeindigign van wilsformaties, de beeindiging van bewustzijn…Zo is de beeindiging van deze gehele massa lijden” (SN12.15).

Zie voor meer uitleg de noten bij deze sutta (29-33).

Als iemand de Nederlandse vertaling van Janssen en de Breet wil geven, graag!

Het karakter en de kracht van iemand met juiste visie

Wat is het karakter van iemand met juiste visie? Als iemand een bepaalde overtreding begaat dan bekent ie dat onmiddellijk en zal zich voortaan beheersen (MN48§11). En ook al is iemand druk met verschillende zaken voor zijn metgezellen in het heilige leven, hij houdt scherp in de gaten dat ie traint in de hogere deugdzaamheid, de hogere geest (concentratie/jhana) en de hogere wijsheid (MN48§12).
Wat is de kracht van iemand met juiste visie? Wanneer de Dhamma en regels worden verkondigd door de Tathagata, slaat hij daar acht op, geeft het aandacht, is er met zijn geest helemaal mee bezig, luistert naar de Dhamma met gretige oren (MN48§13).
En, wanneer de Dhamma en de discipline worden verkondigd door de Tathagata verkrijgt hij inspiratie in de betekenis, verkrijgt vreugde verbonden met de Dhamma (MN48§14).

In de volgende post fragmenten over de gevolgen van juiste visie in dit leven en na de dood.

[ik]

Nederlandse vertaling van Janssen en de Breet:

Hij verbleef in Savatti.[17]
  Toen dan ging een eerwaarde uit de Kaccana-familie naar de Verhevene toe. Bij hem aangekomen groette hij hem eerbiedig en zette zich ter zijde neer.
  Ter zijde gezeten sprak de eerwaarde uit de Kaccana-familie de volgende woorden tot de Verhevene: 'Heer, er wordt gesproken over "juiste visie, juiste visie". Wanneer nu, Heer, is er een juiste visie?'
  'De wereld, Kaccana, is in hoofdzaak op twee principes gebaseerd, op bestaan en niet-bestaan.
  Voor wie de oorsprong van de wereld met juist inzicht ziet zoals hij werkelijk is, is er geen niet-bestaan met betrekking tot de wereld; voor wie het ophouden van de wereld met juist inzicht ziet zoals het werkelijk is, is er geen bestaan met betrekking tot de wereld.
  Deze wereld, Kaccana, is in meerderheid gebonden aan toeneiging, toe-eigening en hechten. Maar deze persoon [ met de juiste visie] laat zich niet in met toeneiging, toe-eigening, koppig willen, hechting en latente neigingen, hij eigent zich niets toe, hij zet zijn zinnen niet op [ de gedachte] "ik heb een zelf". Hij twijfelt er niet aan, heeft er geen onzekerheid over dat er alleen sprake is van opkomend leed, dat er alleen sprake is van ophoudend leed. Zijn kennis daarover is niet afhankelijk van anderen. In zoverre, Kaccana, is er een juiste visie.
  "Alles bestaat," Kaccana, dat is het ene extreem. "Alles bestaat niet," dat is het tweede extreem. Deze beide extremen vermijdend onderricht de Voleindigde de Dhamma in het midden: Op voorwaarde van onwetendheid ontstaan de drijfveren; op voorwaarde van drijfveren ontstaat bewustzijn...Aldus ontstaat deze hele massa van leed.
  Maar door het volkomen verdwijnen en ophouden van onwetendheid houden de drijfveren op; door het ophouden van de drijfveren houdt bewustzijn op...Aldus houdt deze hele massa van leed op.'(286)[18]

[teksten Siebe]

Bedankt voor de vertaling EM. Nuttig, vind ik.

alle goeds,
Siebe

[ik]

...ze verwijzen ook nog naar:
"In Mn III 30-31, vinden we een analoge gedachte,
die verhelderend kan werken."
Dat gaat dan met name over "de hevigste hechting is die aan de gedachte (= object van de geest) dat we een 'zelf' hebben, dat er een 'zelf' schuil gaat in een van de geledingen."

[ik]

Nu is mijn probleem niet zozeer
dat ik een zelf denk te hebben,
maar dat ik er een denk te zijn.
Ik ben er maar een en geen twee.

Dat scheelt misschien al de helft.
Das dan een beetje een troost.

[teksten Siebe]

Volgens eerwaarde Maha Boowa moeten we maar niet teveel een probleem maken van het idee dat we een zelf zijn en doorgaan met beoefening, dan lost deze kwestie vanzelf een keer op. Ontkennen dat je een zelf bent, terwijl alles in jezelf je vertelt dat je een zelf bent, is toch ook zinloos?

Asmi Mana, de notie of eigenwaan van een zelf, of van 'Ik ben", duurt voort tot arahantschap, volgens de sutta's.


Siebe

[teksten Siebe]

Gevolgen van juiste visie in dit leven en na de dood

-Alle factoren van het edele achtvoudige pad, dus ook juiste visie, indien ontwikkeld en gecultiveerd, hebben als hun uiteindelijk doel de verwijdering van wellust, haat en begoocheling, (oftewel Nibbana, Siebe)  (SN45.4, SN45.19, SN45.62, SN45.70).

-“in bezit van vier kwaliteiten oefent iemand op foutloze wijze en heeft de basis gelegd voor de vernietiging van de asava’s. Welke? De gedachte van verzaking, de gedachte van goede wil, de gedachte van niet leed veroorzaken (de drie juiste intenties, Siebe) en juiste visie (AN4.72).

-“Bhikkhu’s, er is één persoon die in de wereld komt voor het welzijn van vele mensen, voor het geluk van vele mensen, voor het goede, voor het welzijn en geluk van vele mensen, van deva’s en mensen. Wie is die ene persoon? Het is iemand die juiste visie heeft en een juist perspectief heeft. Hij trekt vele mensen weg van een slechte Dhamma en vestigt ze in de goede Dhamma…” (AN1.317).

-Vanuit Juiste visie ontstaat juiste motivatie of manieren van denken. Vanuit een juiste manier van denken ontstaat juiste spraak. Vanuit juiste spraak juist handelen, vanuit juist handelen juist levensonderhoud, vanuit juist levensonderhoud juiste inspanning, vanuit juiste inspanning, juiste mindfulness vanuit juist mindfulness, juiste concentratie, vanuit juiste concentratie ontstaat juiste kennis, vanuit juiste kennis ontstaat juiste bevrijding (DN18§27, AN10.104). Dit is het edele Pad.

-“Bhikkhu’s, ik zie geen enkel ding op basis waarvan nog niet opgekomen heilzame kwaliteiten ontstaan en opgekomen heilzame kwaliteiten toenemen en uitbreiden, als juiste visie. Voor iemand van juiste visie ontstaan nog niet opgekomen heilzame kwaliteiten, en reeds opgekomen heilzame kwaliteiten nemen toe en breiden zich uit” (AN1.307).

-“Bhikkhu’s, ik zie geen enkel ding op basis waarvan nog niet opgekomen onheilzame kwaliteiten niet ontstaan en opgekomen onheilzame kwaliteiten afnemen als juiste visie. Voor iemand van juiste visie, ontstaan nog niet opgekomen onheilzame kwaliteiten niet, en reeds opgekomen onheilzame kwaliteiten nemen af” (AN1.309).

-“Door juiste visie wordt verkeerde visie versleten, en welke slechte en onheilzame staten die ontstaan op basis van verkeerde visie worden ook versleten. En door juiste visie worden vele heilzame staten ontwikkeld en geperfectioneerd” (DN34§2.3(9)).

-“In iemand van juiste visie is verkeerde visie opgedoekt, en de vele slechte onheilzame staten die ontstaan met verkeerde visie als voorwaarde worden ook opgedoekt, en de vele heilzame staten die ontstaan met juiste visie als voorwaarde komen tot vervulling door ontwikkeling” (MN117§35).

-“Bhikkhu’s, voor een persoon van juiste visie, welk fysiek karma, verbaal kamma en mentaal kamma hij dan ook opwekt/aansticht en onderneemt in overeenstemming met die visie, en wat zijn wil, geneigdheid en intentionele activiteiten dan ook zijn, allen leiden tot wat wenselijk is, verlangd en plezierig is, tot welzijn en geluk. Om welke reden? Omdat de visie goed is.
Veronderstel, bhikkhu’s, een zaadje van suikerriet, heuvel rijst, of een druif zou in de vochtige grond worden geplant. Welke voedingsstoffen het ook uit de grond en het water opneemt, het zou allemaal leiden tot diens zoete, aangename en verrukkelijke smaak. Om welke reden? Omdat het zaad goed is. Zo ook voor een persoon van juiste visie. Welk fysiek karma, verbaal kamma en mentaal kamma hij dan ook opwekt/aansticht en onderneemt in overeenstemming met die visie, en wat zijn wil, geneigdheid en intentionele activiteiten dan ook zijn, allen leiden tot wat wenselijk is, verlangd en plezierig is, tot welzijn en geluk. Om welke reden? Omdat de visie goed is” (AN1.315)

-Het is onmogelijk, het kan niet gebeuren dat een persoon in bezit van juiste visie een formatie kan behandelen als permanent, als plezierig/bevredigend, als zelf. (MN115§12).
Het is onmogelijk, het kan niet gebeuren dat een persoon in bezit van juiste visie de vijf ernstige wandaden begaat; het doden van zijn vader, het doden van de moeder, het doden van een arahant, het verwonden van een Boeddha, het veroorzaken van een tweedeling in de Sangha (MN115§13)

-“Bhikkhu’s voor iemand die juiste visie heeft  kunnen twee bestemmingen worden verwacht: het deva rijk en het mensenrijk” (AN2.28).

-“Maar deze wezens, op basis van goed gedrag met lichaam, spraak en geest, op basis van het prijzen van de edelen, hebben juiste visie en zullen de karmische beloning oogsten van juiste visie. Bij het opbreken van het lichaam na de dood worden ze weder geboren in een goede bestemming, een hemelse wereld” (DN2§95, DN28§17, MN4§29, MN51§25, MN77§35, MN130§2, en vele andere).

-“Bhikkhu’s, ik zie geen enkel ander ding op basis waarvan, bij het opbreken van het lichaam, na de dood, wezens worden weder geboren in een goede bestemming, in een hemelse wereld, als juiste visie. In bezit van juiste visie worden wezens bij het opbreken van het lichaam, na de dood, geboren in een goede bestemming, in een hemelse wereld” (AN1.313).

-Op basis van de tien heilzame daden (kusala kammapatha, inclusief juiste visie), gedrag overeenkomstig de Dhamma, verschijnen wezens na de dood, bij het opbreken van het lichaam, in een gelukkig bestemming, zelfs in een hemelse wereld (MN41§14).

-“Vijf soorten van verlies (vyasanani): verlies van familieleden, rijkdom, gezondheid, moraliteit en [juiste] visie. Geen enkel wezen komt in een slechte staat, een hel staat…na de dood vanwege verlies van familieleden, rijkdom of gezondheid; maar wezens komen in zulke staten door verlies van moraliteit en juiste visie” (DN33§2.1(11)).

-“Vijf soorten aanwinst (sampada): aanwinst van familieleden, rijkdom, gezondheid, moraliteit, [juiste] visie. Geen enkel wezen verschijnt in een gelukkige, hemelse staat na de dood vanwege de aanwinst van familieleden, rijkdom of gezondheid; maar wezens worden in zulke staten wedergeboren vanwege de aanwinst van moraliteit en juiste visie” (DN33§2.1.(12).

-“Welke thuislozen en brahmanen dan ook juiste visie hebben, juiste intentie, juiste spraak, juist handelen, juist levensonderhoud, juiste inspanning, juiste mindfulness en juiste concentratie, als ze een wens doen en ze leiden het heilige leven, dan zijn ze in staat om een vrucht te verwerven (sotapanna etc. Siebe); als ze geen wens doen en ze leiden het heilige leven, zijn ze nog altijd in staat om een vrucht te verwerven; als ze zowel een wens doen als geen wens doen, en ze leiden het heilige leven, dan zijn ze nog altijd in staat een vrucht te verwerven; als ze noch een wens doen noch niet een wens doen en ze leiden het heilige leven, dan zijn ze nog altijd in staat een vrucht te verwerven. Waarom is dat zo? Omdat dat [juiste pad] een geschikte methode is om een vrucht te verwerven” (MN126§14).

[teksten Siebe]

Fragmenten over het ontstaan van juiste visie

-“Bhikkhu’s ik zie geen enkel ding op basis waarvan nog niet opgekomen juiste visie ontstaat en reeds opgekomen juiste visie toeneemt, als zorgvuldige aandacht (yoniso manasikara). Voor iemand met zorgvuldige aandacht, komt nog niet opgekomen juiste visie op en opgekomen juiste visie neemt toe” (AN1.311).

-“Bhikkhu’s, er zijn twee voorwaarden voor het ontstaan van juiste visie. Welke twee? De uitspraken van een ander [persoon] (onderricht beluisteren, Siebe) en zorgvuldige aandacht. Dit zijn de twee voorwaarden voor het ontstaan van juiste visie” (AN2.126).

(Yoniso manasikara is dus een belangrijk iets. Op het internet wordt er heel wat over gezegd.
Ik zag het vertaald worden als gepaste aandacht, juiste reflectie, gepaste contemplatie, wijze aandacht, en nog wat meer. Volgens mij verwijst het vooral naar die manier van aandacht aan iets besteden waardoor bezoedelingen niet ontstaan, waardoor reeds opgekomen bezoedelingen afnemen, waardoor heilzame staten ontstaan en aangroeien. Iemand op het internet noemde het emotionele intelligentie.

In contact met zintuiglijke objecten (de wereld) ontstaat er een informatiestroom in onze geest. Aan waarnemingen worden automatisch, veelal gebaseerd op eerdere ervaringen, betekenissen gegeven en er ontstaan emoties bij. Hoe we hier mee omgaan dat kan wijs zijn of zorgvuldig of gepast of onwijs, of onzorgvuldig of ongepast.
Stel dat bijvoorbeeld iets van vijandigheid in ons ontstaat dan zouden we daar ongepast of onwijs aandacht aan geven als dat zou uitgroeien tot haat. Zoiets kan gebeuren als je bijvoorbeeld alleen de onaantrekkelijke kanten van iets of iemand ziet.
Je kunt ook denken aan veel te veel stilstaan bij de negatieve kanten van jezelf en de deugden en kwaliteiten niet aandacht geven. Dit is dan onwijze aandacht.

Yoniso manasikara is ook één van de vier factoren voor stroom-intrede (b.v. SN55.5). 
Yoniso manasikara zou eigenlijk eens apart besproken moeten worden. Misschien heeft iemand zin om dit eens goed uit te zoeken aan de hand van de sutta’s?)

-“Vriend, hoeveel voorwaarden zijn er voor het ontstaan van juiste visie?” “Vriend, er zijn twee voorwaarden voor het ontstaan van juiste visie: de stem van een ander en wijze (zorgvuldige) aandacht”. (Noot 440 geeft hier aan: ‘de stem van een ander’, dit betekent dat je als leerling de voordelige Dhamma van een ander (edele, Siebe) hoort. Paccekabuddha’s en sammasambuddha’s horen de Dhamma niet van een ander maar moeten het hebben van wijze aandacht).
-“Vriend, door hoeveel factoren wordt juiste visie bijgestaan wanneer het bevrijding van geest als diens vrucht heeft, bevrijding van geest als diens vrucht en voordeel, wanneer het bevrijding door wijsheid als diens vrucht heeft, bevrijding door wijsheid als diens vrucht en voordeel?”
“Vriend, juiste visie wordt bijgestaan door vijf factoren….Het wordt bijgestaan door deugdzaamheid, kennis (learning), bespreking, kalmte en inzicht (MN43§13-14, AN5.25). Volgens noot 441 bij dit fragment ontstaat het pad en de vrucht van arahantschap als deze vijf factoren zijn vervuld.

-Bhikkhu’s, ware kennis is de voorloper van het binnengaan van heilzame staten, met een besef van morele schaamte en morele bevreesdheid volgend. Bij een wijze persoon die aangekomen is bij ware kennis, ontspringt juiste visie. Bij iemand met juiste visie, ontstaat juiste intentie”…etc. (SN45.1).

-Zonder deugdzaam gedrag te perfectioneren is het onmogelijk om juiste visie te vervullen (AN5.21)

“…bij een wijs persoon die aangekomen is bij ware kennis, komt juiste visie op…” (AN10.105)

Dit besluit de fragmenten over juiste visie.

[teksten Siebe]

Wat is juiste visie?, deel 1

Wat zeggen de sutta’s hierover?

Juiste visie is tweeledig, wereldlijk en boven-wereldlijk
 
Dit is onderwerp van MN117.

-“Juiste visie is tweeledig; er is juiste visie die beïnvloed wordt door bezoedelingen, deelnemend aan verdienste, rijpend aan de kant van gehechtheid; EN er is juiste visie die edel is, smetteloos, boven-wereldlijk, een factor van het pad" (MN117§6).

Wat bemerkingen bij deze tweeledigheid die in MN117 besproken wordt bij het achtvoudige pad.

Ik ben geneigd het zo te zien:

Je kunt vanuit jezelf denken, spreken en doen. Onbelast, vanuit openheid, leegte, oorspronkelijk. En je kunt ook vanuit gewoonte denken, spreken en doen.

Als je vanuit gewoonte denkt, spreekt en doet, kan dat best verdienstelijk zijn. Je kunt ook vanuit de kracht van conditioneringen immers goede dingen doen, zoals zorgen voor anderen, het kan opkomen om iets te geven aan iemand, iets vriendelijks te zeggen oid.

Als het vanuit gewoonte gebeurt dan noemen de sutta's volgens mij dit niet edel, geen factor van het pad.
Als iets uit de kracht van conditionering gebeurt, het denken, spreken en doen,- dan gebeurt het niet echt vanuit jezelf, niet echt vanuit openheid, leegte, niet fris of oorspronkelijk, niet echt vanuit wijsheid. Dan wordt het volgens mij ook niet edel genoemd. In MN117 noemt men dit mijns inziens 'wereldlijk'. Het kan verdienstelijk zijn en onverdienstelijk.

Juiste visie, juist denken, juiste spraak etc wordt dus denk ik wereldlijk genoemd als het voorkomt uit de kracht van conditioneringen, gebeurt vanuit gewoonte-geest of gewone geest.
Het wordt edele juiste visie, juist denken, juist spreken etc genoemd als het echt vanuit jezelf gebeurt, vanuit openheid, oorspronkelijkheid, vanuit leegte, wijsheid. Dit wordt ook boven-wereldlijk genoemd volgens mij. Deze edele juiste visie, denken, spreek etc is dan echt een factor van het edele (boven-wereldlijk) pad.

De soort juiste visie, juist denken, juist spraak etc die ontstaat op basis van gewoonte-energieen, conditionering, die bevrijdt niet van samsara. Zo verzamel je positief kamma. Het leidt tot weder geboorte in hogere rijken. Daarom wordt in het sutta fragment denk ik gezegd dat deze wereldlijke juiste visie, juist denken, juiste spraak etc. rijpt aan de kant van gehechtheid.

Siebe

[Steve]

Goed gesproken broeder Sieb!

Een mooie conclusie!