Verkeerd en Juist Handelen

[teksten Siebe]

Verkeerd en juist handelen

Inleiding

In deze serie posten heb ik sutta fragmenten verzameld over verkeerd en juist handelen. Ik heb de informatie een beetje geordend willen presenteren en daarom wat thema’s gemaakt.

Aan bod komen:
- algemene zaken betreffende verkeerd en juist handelen
- wat is verkeerd handelen?
- wat is juist handelen?

Bronnen en gebruikte afkortingen

Bronnen

Digha Nikaya: The Long Discourses of the Buddha, A translation of the Digha Nikaya by Maurice Walshe, 1996.
Majjhima Nikaya: The Middle Length Discourses of the Buddha, A new translation of the Majjhima Nikaya, original translation by Bhikkhu Nanamoli, translation edited and revised by Bhikkhu Bodhi, 1995.
Samyutta Nikaya: The Connected Discourses of the Buddha, A New Translation of the Samyutta Nikaya, Bhikkhu Bodhi, Volume I+II, 2000.
Anguttara Nikaya: The Numerical Discourses of the Buddha, A Translation of the Anguttara Nikaya by Bhikkhu Bodhi, 2012.

Gebruikte afkortingen

DN: Digha Nikaya         
MN: Majjhima Nikaya
SN: Samyutta Nikaya
AN: Anguttara Nikaya 
 

[teksten Siebe]

Algemene zaken betreffende verkeerd en juist handelen

-Juist handelen dient ontwikkeld te worden, net als de andere factoren van het Edele Achtvoudige Pad, het Pad dat leidt naar de realisatie van Nibbana (MN77§21).

-Vanuit juiste visie ontstaat een juiste manier van denken of juiste intentie. Vanuit de juiste manier van denken ontstaat juiste spraak. Vanuit juiste spraak ontstaat juist handelen. Vanuit juist handelen ontstaat juist levensonderhoud. Vanuit juist levensonderhoud ontstaat juiste inspanning. Vanuit juiste inspanning ontstaat juiste mindfulness. Vanuit juiste mindfulness ontstaat juiste concentratie (DN18§27, MN117§34, SN45.1, AN10.103).
Vanuit verkeerde visie ontstaan verkeerde manieren van denken. Uit verkeerde manieren van denken ontstaat verkeerde spraak, vanuit verkeerd spraak ontstaat verkeerd handelen, vanuit verkeerd handelen ontstaat verkeerd levensonderhoud etc. (DN33§3.1, AN4.205, AN10.103).

-“Juiste visie, juiste intentie, juiste spraak, juist handelen, juist levensonderhoud, juiste inspanning, juiste mindfulness en juiste concentratie: dit wordt kamma genoemd dat noch donker noch licht is, met noch-donker-noch-licht gevolg, kamma dat leidt tot de beëindiging van kamma” (AN4.237).

-“Door juist handelen wordt verkeerd handelen weggesleten” (DN34§2.3(9))

-“Anderen zullen verkeerd handelen, wij zullen juist handelen, uitwissen dient zo beoefend te worden” (MN8§12).

-“Iemand verwikkeld in verkeerd handelen heeft juist handelen om dat te vermijden” (MN8§14).

-“In iemand van juist handelen is verkeerd handelen opgedoekt” (MN117§35).

-“Voor iemand van juist handelen is verkeerd handelen weggesleten, en de talloze onheilzame kwaliteiten die ontstaan met verkeerd handelen als voorwaarde worden ook weggesleten, en met juist handelen als voorwaarde bereiken talloze heilzame kwaliteiten hun vervolmaking door ontwikkeling” (AN10.106).

-“Juiste spraak, juist handelen en juist levensonderhoud- deze staten zijn inbegrepen in het aggregaat van deugdzaamheid (sila)” (MN44§11).

-“Iemand begrijpt verkeerd handelen als verkeerd handelen en juist handelen als juist handelen: dat is iemands juiste visie” (MN117§22).
-“Men spant zich in om afstand te doen van verkeerd handelen en juist handelen eigen te maken; dit is iemands juiste inspanning. Indachtig doet men afstand van verkeerd handelen, indachtig maakt  iemand juist gedrag eigen, dit is iemands juiste mindfulness. Dus deze drie staten draaien rond juist handelen, dat is, juiste visie, juiste inspanning en juiste mindfulness”  (MN117§27).

-“Verkeerd handelen is niet-Dhamma; juist handelen is de Dhamma. De talloze slechte onheilzame kwaliteiten die ontstaan met verkeerd handelen als voorwaarde: deze zijn schadelijk. De talloze heilzame kwaliteiten die vervulling bereiken door ontwikkeling met juist handelen als voorwaarde: deze zijn voordelig” (AN10.114).

-“Verkeerd handelen is de nabije oever, juist handelen de overzijde” (AN10.117).

-“’Het gevolg van verkeerd handelen is slecht zowel in dit huidige leven als toekomstige levens’. Na deze reflectie doet hzij afstand van verkeerd handelen…” (AN10.119).

In de volgende post informatie over wat verkeerd en juist handelen is volgens de sutta’s.

[teksten Siebe]

Wat is verkeerd en juist handelen?

Verkeerd handelen

-“En wat, bhikkhu’s, is verkeerd handelen? Het doden van levende wezens, nemen wat niet gegeven is, en wangedrag met betrekking tot zintuiglijke genoegens: dit is verkeerd handelen” (MN117§23).

Kennelijk wordt in de teksten soms gesproken over seksueel wangedrag en soms trekt men dit nog breder en spreekt over wangedrag met betrekking tot zintuiglijke genoegens. Bodhi benoemt dit in noot 17 SNI, noten bij Mahavagga. Waarschijnlijk is onthouden van seksueel wangedrag vooral bedoeld voor leken. Wangedrag met betrekking tot zintuiglijke genoegens is waarschijnlijk vooral bedoeld voor monniken en nonnen.

Juist handelen

Juist handelen is tweeledig

“En wat, bhikkhu’s, is juist handelen. Juist handelen, zeg ik, is tweeledig: er is juist handelen dat beïnvloed wordt door bezoedelingen, deelnemend aan verdienste, rijpend aan de kant van gehechtheid; en er is juist handelen dat edel is, smetteloos, boven-wereldlijk, een factor van het pad” (MN117§24).

Wereldlijk juist handelen

-“En wat bhikkhu’s is juist handelen dat beïnvloed wordt door bezoedelingen, deelnemend aan verdienste, rijpend aan de kant van gehechtheid? Het je onthouden van het doden van levende wezens, het je onthouden van het nemen van wat niet gegeven is, het je onthouden van wangedrag met betrekking tot zintuiglijke genoegens” (MN117§25. MN141§27).

-“En wat, vrienden, is juist handelen? Je onthouden van het nemen van leven (doden), je onthouden van het nemen van wat niet gegeven is (stelen), je onthouden van seksueel wangedrag. Dit wordt Juist Handelen genoemd” (DN22§21, SN45.8].

Boven-wereldlijk juist handelen

-“En wat, bhikkhu’s, is juist handelen dat edel is, smetteloos, boven-wereldlijk, een factor van het pad? Het staken van de drie soorten lichamelijk wangedrag, het onthouden, het niet in laten met, het onthouden van die wandaden in iemand wiens geest edel is, wiens geest smetteloos is, die het edele pad bezit en het edele pad ontwikkelt” (MN117§26).

In MN noot 1109 legt Bodhi uit dat op het moment van het boven-wereldlijke pad, de afzonderlijke factor van juist handelen, de drievoudige functie uitoefent om de neigingen tot de drie soorten lichamelijk wangedrag te doorsnijden.

Dit besluit het onderwerp verkeerd en juist handelen, een aspect van het edele achtvoudige pad.