Verkeerde concentratie
Ik heb niet letterlijk beschreven zien worden…‘verkeerde concentratie is…’ , zoals wel bij verkeerde visie, verkeerde intentie, spraak, handelen en levensonderhoud. Maar het valt wel af te leiden uit de teksten. Als je nagaat dat ‘juiste concentratie’ (zie verder) vooral verwijst naar het één-worden van de geest, kun je verkeerde concentratie opvatten als verdeelde geest, van tak tot tak springend, zich dan weer eens daar op richtend dan weer daar op. Versnipperde geest.
Verder denk ik dat je ook kunt afleiden uit de sutta’s (zie verder bij juiste concentratie) dat als we op verkeerde manier geconcentreerd zijn, dan identificeren we ons met wat we ervaren, we raken er aan gehecht via de percepties van ‘mijn’ en ‘dit ben Ik’.
AN5.113 geeft ook aanwijzingen wat bedoeld wordt met verkeerde concentratie. De sutta geeft aan dat wanneer iemand vijf kwaliteiten bezit niet in staat is juiste concentratie binnen te gaan en er in te verblijven. Welke vijf? Iemand kan niet geduldig vormen, geluiden, geuren, smaken en tactiele objecten verdragen.
Juiste concentratie (samma samadhi)
Juiste concentratie, 1-4 Jhana
“En wat, monniken, is Juiste Concentratie? Hier gaat iemand (let. een monnik), onthecht van zintuiglijke verlangens, onthecht van onheilzame mentale staten, de eerste jhana binnen en verblijft er in, welke met denken (vitakka) en overdenken (vicara) is, geboren uit onthechting, gevuld met vreugde en blijdschap. En met het bedaren van denken en overdenken, bij het verkrijgen van innerlijke kalmte en eenheid van geest, gaat hij de tweede jhana binnen en verblijft er in, welke zonder denken en overdenken is, geboren uit concentratie, gevuld met vreugde en blijdschap. En met het vervagen van vreugde, onverstoorbaar blijvend, mindful en helder bewust, ervaart hij in zichzelf de blijdschap waarvan de edelen zeggen: “gelukkig is hij die gelijkmoedig en mindful verwijlt”, gaat hij de derde jhana binnen. En, na plezier en pijn opgegeven te hebben, en met het verdwijnen van eerdere blijdschap en droefheid, gaat hij de vierde jhana binnen en verblijft er in, welke voorbij plezier en pijn is, en gezuiverd door gelijkmoedigheid en mindfulness. Dit wordt Juist Concentratie genoemd (DN22§21, MN141§31, SN45.8]).
In SN48.10 wordt dit ook het vermogen van concentratie genoemd. Het ontwikkelen van de concentratie die leidt tot jhana, leidt tot een aangenaam verblijf hier en nu (AN4.41)
Edele juiste concentratie, boven-wereldlijk
Wat zijn de zeven benodigdheden voor concentratie, voor de ontwikkeling van perfecte concentratie? …“Ze zijn juiste visie, juist gedachte, juiste spraak, juist handelen, juist levensonderhoud, juiste inspanning, juiste mindfulness. Die éénpuntigheid van geest die wordt voortgebracht door deze zeven factoren, wordt de edele juiste concentratie genoemd…” (DN18§27)
-“En wat, bhikkhu’s, is edele juiste concentratie met diens ondersteuning en benodigdheden, dat is, juiste visie, juiste intentie, juiste spraak, juist handelen, juist levensonderhoud, juiste inspanning en juiste mindfulness? De eenwording van geest voorzien van deze zeven factoren wordt edele juiste concentratie genoemd met diens ondersteuningen en benodigdheden” (MN117§3, SN45.28).
Dus bij edele juiste concentratie valt juiste visie, juiste intentie etc. allemaal samen. Alles valt op zijn plek, als het ware.
-“Net zoals de krijger een lange-afstand-schutter is, zo heeft ook de edele leerling juiste concentratie. Welke soort rupa er dan ook is- ofwel van het verleden, toekomst of heden, intern of extern, grof of subtiel, inferieur of superieur, ver of nabij- een edele leerling met juiste concentratie ziet elke rupa zoals het werkelijk is met juiste wijsheid aldus: ‘Dit is niet van mij, dit ben ik niet, dit is niet mijn zelf’. De sutta geeft aan dat hetzelfde geldt voor de andere khandha’s, gevoel, perceptie/voorstelling, mentale formaties en bewustzijn (AN4.196).
Op de juiste wijze geconcentreerd zijn, lijkt hier dus hetzelfde als alles met inzicht bezien, je niet identificerend met wat wordt ervaren, niet-hechtend. Als je bijvoorbeeld opgaat in mentale formaties, zoals gedachten en emoties, ben je niet meer op de juiste manier geconcentreerd, lijkt me. Dit sluit denk ik hierop aan:
-“het is onmogelijk dat iemand die niet juiste visie realiseert, juiste concentratie realiseert” , (AN6.68).
In de volgende post nog wat informatie over de hoofd oorzaak van juiste concentratie.