Boeddha Forum

Ik ken de benadering van Osho goed. De hiaten tussen de gedachten die hij oppert, is slechts een meditatieve constatering, een nota nemen van. Ook hij heeft het over de open hemel als metafoor voor ons gewaarzijn. En daarin verschijnen gedachten. Tussen die gedachten zijn hiaten, die langer kunnen worden als je niet met je gedachten mee gaat, maar ze observeert.

Een los en natuurlijk proces dus, zonder gedachten te willen labelen, zonder te zeggen: deze gedachte wil ik niet en die wel. Want dan zit je met je oordeel weer pardoes midden in je gedachten als ego. Osho heeft dit onder andere gezegd in de behandeling van het lied van Mahamudra, in de dialoog tussen Leraar Tilopa en zijn leerling Naropa. Er wordt niets gedwongen, niets ontkend, eigenlijk niets gedaan. Alleen maar bewust observeren. Als er een gedachte opkomt, prima! Word je er door bepaald, ga je er toch in mee? Geen probleem. Gewoon weer terugkeren naar de positie van het gewaarzijn. En slechts waarnemen.

Althans, zo heb ik het begrepen.

Dat er gedachten zijn is op zich is geen enkel probleem, maar dat is je wel duidelijk, vermoed ik. Het is gewoon zaak er niet in mee te gaan EN ze ook niet weg te willen, daar zit vaak de clue. Als we denken op zoek te moeten gaan naar de ruimte tussen gedachten, dan gaan we misschien denken dat we die ruimte eerst moeten creëren door toch zoveel mogelijk gedachten te onderdrukken, als er dan nog maar een paar over zijn, dan kunnen we de ruimte tussen de gedachten vinden, toch?

Welnu, dan zitten we op het verkeerde spoor. Het onderdrukken van de gedachten bedekt evenveel de ruimte tussen de gedachten, of zoals ik het liever aanduid, de ruimte waarin de gedachten verschijnen, dan het meegaan met de gedachten.

Maar het is maar een bedekken, de ruimte zelf is nooit weg, daarom spreek ik liever niet over de ruimte tussen de gedachten, hoewel deze in het begin misschien gemakkelijker te ontdekken is. Ik spreek liever over de ruimte waarin de gedachten opkomen, maar het is één en dezelfde ruimte, en die ruimte is er altijd, of er nu ruimte is tussen gedachten of niet, of er nu veel gedachten zijn of geen.

Daarom zeg ik niet: wees je bewust van de ruimte tussen de gedachten, maar wees je bewust van de ruimte waarin de gedachten (maar ook al de rest van de zintuiglijke objecten) in verschijnen.

Als je zegt dat je geest niet erg mee wou werken, dan zit je nog steeds met een focus op een geest die mee zou moeten werken. Hoe geraak je daar uit? Door te kijken naar de geest die maar niet mee wil werken en je bewust te worden dat het maar niet mee wil werken ook maar iets is dat verschijnt, komt en gaat… waarin?

Als je zegt "ik zat heel gemakkelijk weer in gedachten, en ik kwam er dan maar moeizaam weer uit", is er toch iets dat je doet opmerken dat je weer in gedachten zit en je het gevoel geeft dat je moeite moet doen om daar weer uit te geraken. Wat merkt dit op? En kost dit opmerken werkelijk moeite? Of maakt de moeite het juist moeilijk om het op te merken?

Meditatie is zoals je zegt een proces van afdwalen en weer terugkomen. Alleen, het terugkomen gebeurt niet door de moeite die je ervoor doet, althans niet het terugkomen zelf, het kan zijn dat je moeite hebt met te herinneren dat het enige wat je moet doen niets doen is, gewoon kijken, beschouwen, zonder in te grijpen. Dat is de moeite die nodig is, maar dat is niet de moeite die het terugkomen naar gewoon beschouwen bewerkstelligt, het faciliteert dit enkel. Het brengt je terug bij het puur beschouwen, en lost daar ook weer in op, tot het weer terug even nodig is.

Daarom, in plaats van je te frustreren dat je steeds afdwaalt in gedachten, probeer anders eens enkel moeite te doen voor je gaat mediteren, door je voor te nemen op regelmatige tijdstippen weer even in herinnering te brengen waar je je op gaat focussen: op niets dus. Dus, terwijl je tijdens de meditatie voornamelijk niets doet, hou je een factor wakker, ergens in je achterhoofd, die af en toe gaat checken of je nog steeds niets aan het doen bent. Als je dan afdwaalt in je gedachten, wat sowieso gebeurt, zelfs bij de beste mediteerders, dan kan er soms die herinnering zijn aan waar we nu eigenlijk mee bezig waren (niets doen), en de herinnering is genoeg. Als je dan herinnert gewoon op te merken waarin dit meegaan in gedachten gebeurt, dan ben je ineens terug in enkel opmerken (beschouwen), opmerken zelf kost geen moeite, het kost alleen moeite om te herinneren op te merken, en eens die moeite zijn werk weer heeft gedaan, dan kan die weer even losgelaten worden. Dan wordt weer spontaan opgemerkt dat je mee in gedachten was gegaan, of misschien ook dat je hier gefrustreerd was om geraakt, en dan wordt gewoon weer opgemerkt waarin dit alles opkomt en weer gaat.

Ik kan niet inschatten of dit van enige waarde of nut kan zijn voor jou, ik kan het alleen maar proberen delen, en jij kan het eventueel eens uitproberen. Ik vermoed wel dat het dicht aanleunt op wat je wil bereiken: niet ingrijpen. Maar dat het frustrerend is dat dit niet-ingrijpen op zich niet zo makkelijk aan te houden is, en dus dat het kan helpen hier en daar wel even in te grijpen om het niet-ingrijpen weer gemakkelijker te laten lopen.

Hoe verder je geraakt op het pad, hoe paradoxaler het allemaal wordt. Want het einddoel is het buiten categorie geraken, buiten categorie van moeite en geen-moeite, van mind en no-mind, van bestaan en niet-bestaan. De paradox brengt de twee tegengestelden samen en overstijgt uiteindelijk beiden.

Ja, bibliotheken, ik hoop niet dat ze het weer gaan wegbezuinigen.

Ik kom er heel vaak en heel graag

Bij ons hebben ze zegmaar een stuk of twintig boeddhistische boeken. Maar in Amsterdam zullen dat er veel meer zijn

Dus mediteren en gewoon nergens op focussen, gewoon (in wijsheid) zien wat er sowieso in je geest opkomt of dit nu geluiden zijn, beelden, sensaties, pijn, gedachten, herinneringen... je focust nergens op, dus ook niet op dat wat opkomt (en gaat het dus ook niet aanhalen, maar ook niet wegdrukken), gewoon op niets bijzonders mediteren, gewoon mediteren zonder object?

Ik herinner me dat Osho dat ook eens aanprees als een meditatie, en erover zei dat als je het een tijdje volhoud dat je je gewaar begint te worden van de hiaten tussen de gedachten, en dat dat een poort kon zijn naar de no-mind.

Maar ik moet zeggen dat mijn geest niet erg mee wou werken toen ik het probeerde vanmiddag, ik zat heel gemakkelijk weer in mijn gedachten en kwam er dan maar moeizaam weer uit. Dat is altijd het proces met meditatie, afdwalen en weer terug komen. Maar ik denk dat ik het wat langer ga proberen.

In je lokale bibliotheek hebben ze veel over boeddhisme

een afdeling met alleen maar religieuze boeken, waaronder ook boeddhisme. Zowel Tibetaans als Thais boeddhisme is hier te vinden

Een aanrader