Hetgeen ik daar op kan zeggen is het volgende, maar zoals ik al zei, het is maar een visie, het is geen absolute visie, doet het je wat, ok, doet het je niets, de prullemand in.
Het ongeborene kan je niet direct kennen in de zin dat je de smaak van een appel ook nooit direct kan kennen. Je kan het smaken, maar de kennis erover is altijd afgeleide kennis, kennis afhankelijk van gedachten, herinnering, geheugen.
Maar het is eigenlijk nog ingewikkelder dan een appel, een appel kan je nog wel smaken, maar het ongeborene kan je niet eens smaken, m.a.w. je kan het zelfs via directe ervaring niet ervaren. Wat kan dan wel in de directe ervaring? Het terug zien opkomen van ervaring nadat het was weggevallen. De niet-ervaring zelf kan niet ervaren worden, alleen het opnieuw opkomen van iets in die ervaring kan ervaren worden. Van hieruit ontstaat directe ervaring van dat alles wat ervaren is komt en gaat, geen zelf heeft en er aan vastklampen lijden geeft.
Om tot deze directe ervaring van het komen en gaan van alles te komen, dient eerst de ervaring zelf weg te vallen. Dit kan door steeds diepere staten van meditatieve absorptie te bereiken, de enige methode als er niemand is die je de niet-ervaring kan wijzen. Of dit kan doordat iemand die de verwijzing zelf gevonden heeft, die jou er naar verwijst. De verwijzing zorgt eigenlijk voor een korstondig ontsnappen aan het voortdurend ervaren, maar op een moment dat het object van ervaring nog vollop rond je is. M.a.w. niet door stelselmatig via meditatieve absorptie elke vorm van ervaren te onderdrukken, maar door ineens, direct, plotsklaps van volledig ervaren in niet-ervaren terecht te komen. Dit kan door een koan, door een initiatie, door een gebaar van een boeddha (bijvoorbeeld een tulp in de lucht steken), of door woorden van een boeddha of gerealiseerde die opeens diep binnen komen en het denken en het ervaren even in de knoop legt, waardoor het even er niet meer is. Op dat moment is er geen ervaring, dus ook geen kennen, en zelfs geen ervaring, dus ook niet van het ongeborene. Er is dan niets, behalve helderheid, maar een helderheid zonder object en zonder subject. Daar kan eigenlijk niets van gezegd worden, want daar ben je als het ware niet bij. Waar je wel bij bent, is wanneer subject en object opnieuw verschijnen. Het is dat wat men aanduidt als directe ervaring. Direct, zonder omweg van het denken, ervaar je dat ervaring en die wat ervaren opkomen uit … dat wat niet gekend kan worden en vaak de naam niets, leegte, het kennen zelf (het kennen zelf kan zelf niet gekend worden), het zien zelf (het zien zelf kan zelf niet gezien worden) en nog zo van die woorden. Het gaat niet om dat wat niet gekend kan worden, het gaat niet om dat te bevatten, vast te houden, te kennen of te bezitten, het gaat om daar in te kunnen wegvallen, zodat uit eigen directe ervaring kan ervaren worden dat "ik" en "ervaren" en "dat wat ervaren wordt" wel degelijk opkomen, en dus geen zelf hebben. Het gaat niet om het blijven hangen in het ongeborene wat gewoon een verwijzing is naar iets dan niet gekend, noch ervaren kan worden, maar waar je wel in kan wegvallen. Het gaat om het zien dat wat er in verschijnt verschijning is, komt en gaat, geen zelf heeft en dus niet waard om er aan te hechten. Dat laatste kan je wel direct ervaren, je kan het smaken, en je kan het effect ervan kennen. Het is dat laatste dan jouw vertrouwen geeft in dat hetgeen de Boeddha aangewezen heeft echt zelf te ontdekken is.
De eerste keer dat dit gebeurt, kan het overweldigend zijn, niet omdat het zo speciaal is, niet omdat het zo mystiek is, maar gewoon omdat het nog nooit eerder bewust ervaren is. Het kan een choque zijn, het kan angst geven, het kan verdriet geven (omwille van de illusie die doorzien is en die je niet altijd wilt doorzien, want je bent nog steeds zo gehecht aan), of juist heel veel vreugde of vrede… het hangt er allemaal denk ik vanaf hoe klaar je er voor was.
Dit kan een enorme struikelblok worden achteraf. Je gaat immers dan op zoek naar diezelfde overweldigende ervaring, maar die zal je nooit meer vinden en dus kan het zijn dat je je leven lang blijft zoeken om die eerste ervaring te herhalen, je hele leven lang, want dat gebeurt niet meer, nooit meer. En daardoor kijk je steeds over de momenten dat het zich toch nog opnieuw voor doet, maar niet meer dat zelfde effect geeft. Wat zich dan voordoet, doe je dan af als zo doodgewoon, zo simpel, zo eenvoudig, dat kan het toch echt niet zijn, en zo blijf je zoeken en vind je niet, tot je euro begint te vallen of tot iemand helpt je euro te doen vallen en je de ervaring terug gaat erkennen in heel subtiele momenten, haast onmerkbaar. Pas dan ben je terug op het juiste spoor, maar nog lang niet daar… Dan is het zaak via deze verwijzing die je voor jezelf ontdekt hebt naar de niet-ervaring, steeds weer opnieuw alles te zien opkomen en als veranderlijk te erkennen en als niet zelf, en je hechting eraan op die manier op te lossen. Dit kan nog een heel erg lang proces worden, misschien zelfs meerdere levens, ik weet het niet.
Vragen als "Wie/wat ben ik?" kunnen je toch wel hier toe brengen, maar niet zoals je zegt door het antwoord erop te vinden en daar aan vast te houden, maar juist door het uitblijven van het antwoord erop. Er is gewoon geen antwoord op en het is juist als de vraag jou daar krijgt, dat kennen en ervaren zo in de knoop geraakt dat niet-ervaren en niet-kennen zich opeens kan voordoen, en belangrijker van daar uit weer het zien opkomen van "ik", "ervaren" en "dat wat ervaren wordt", en dus het direct ervan kunnen zien dat dit ook allemaal maar zaken zijn die komen en gaan, geen zelf hebben, niet waard er aan te hechten.
Zen heeft hier een variant op, de koan: wat was je aangezicht van voor je ouders geboren waren? Je kan hier nooit een antwoord op geven, noch verzinnen, noch ervaren. Op de vraag wat was je aangezicht voor je geboren was, zou je nog met bedachte voorstellingen kunnen komen, maar niet op die bewuste vraag. De vraag heeft dus geen antwoord, en dus is het inderdaad niet iets om je aandacht op te vestigen. Maar de vraag stellen, en ontdekken dat er geen antwoord is, dus niets om je aandacht op te vestigen, kan toch echt wel nuttig zijn.
Maar goed, zoals gezegd, dat is gewoon maar zoals ik het nu zie, morgen kan het weer anders zijn, voor jou kan het ook helemaal anders zijn, de prullemand er dan mee in.
Topic: Verschillende zelven (gelezen 1546 keer)