Ik denk niet dat het zelf de laatste illusie is, eerder wellicht de
enige illusie? Gautama de Boeddha is al lang dood en we kunnen hem niet meer op de man af vragen of dit volgens hem de belangrijkste of zelfs enige illusie is. Bekend is wel dat hij een geloof in het zelf, in een
atman een zottengeloof noemde. Zonder weer een hele discussie over het atman te ontketenen, al het gedoe rondom of er een zelf is of niet: Boeddha beweerde immers dat er geen zelf bestaat, er zou eerder sprake zijn van een niet-zelf, of een
anatta. Elders op dit forum is mijns inziens al veel geschreven over het anatta begrip, het niet-zelf. Voordat ik teveel voort ga borduren op wat Boeddha gezegd zou hebben, lijkt het mij beter als eenieder gewoon voor zichzelf uitmaakt of er sprake is van een zelf of juist niet. Ik moedig dus zelfonderzoek aan. En wanneer ik over de teloorgang van het ego spreek, bedoel ik niet de vernietiging ervan. Ik heb het over zelfontleding, of het kapot kan, is zeer de vraag. Ik denk van niet, want je kunt een gedachte niet elimineren, hooguit de
onwaarheid er van inzien, voor jezelf. Waarom zouden we proberen het “ik” kapot te maken? Misschien voelt het als kapot gaan als je door zelfontleding inziet dat er totaal niets klopt van wat je altijd aan hebt genomen als “waar” omtrent het zelf. Dat is pijnlijk, maar overkomelijk, omdat wat niet-waar is het altijd zal verliezen van de waarheid. Je zult die pijn te boven komen.
Er zijn net zo goed mystici in religies (geweest) die zo ongeveer tot dezelfde conclusie komen als de Boeddha, alleen via een volstrekt andere weg, een andere opvatting. Het is de vraag waarom er zoveel verhitte discussies plaatsvinden over het ego, het zelf. Waarom moet de ander zo nodig overtuigd worden of er sprake is van een zelf of van een niet-zelf? Waar is de hulpvraag? Die is er niet. Althans niet in de discussies die hier worden gevoerd, met alle respect. Er wordt gekissebist over termen, over het al dan niet bestaan van een ego, de illusie van het “ik”. Wie zijn we daarmee aan het adviseren? Elkaar? En doen we alsof we daadwerkelijk
weten dat het ego een illusie is, of hebben we dat netjes uit de boeken gehaald, gecombineerd en hebben we nu een mooi, maar volstrekt theoretisch inzicht in het al dan niet bestaan van een ego? Let wel: ik wil niemand zijn bijdragen wegredeneren, hoe je er over denkt, denk je er over. Dat is een eigen keuze.
Als er geen Gautama de Boeddha was geweest, hadden we misschien nooit vernomen of geweten dat er ooit sprake zou zijn geweest van het anatta-begrip. Dan hadden we hooguit het Zelf-begrip gekend van de Hindoes, het Atman van de Brahmanen. Maar nu er een Boeddha heeft bestaan die dit onderuit haalde via bepaalde argumenten, zou er opeens geen sprake meer zijn van een “zelf” maar van een niet-zelf? En zou het zelf niets meer zijn dan een projectie van het denken? Wellicht is daarvoor toch enig zelfonderzoek noodzakelijk, zodat mensen voor zichzelf kunnen onderzoeken of er inderdaad sprake is van een zelf of van een niet-zelf. De benadering of de beschrijvingen die hier op dit forum worden gegeven zonder hulpvraag zijn allemaal mooie verklaringen, maar wat voegt het toe als ieder zijn eigen omschrijvingen blijft verdedigen ten aanzien van de omschrijvingen van de ander? Als ik er over nadenk, lijkt dit alles niet veel op het
leren van elkaar, maar de ander willen voorschrijven zoals het volgens jouw opvatting
zou moeten zijn. Maar kunnen we de waarheid van onze schrijfsels aantonen? Kunnen we bewijzen dat er geen sprake is van een zelf? Of willen we het ongelijk van de ander aantonen?
We kunnen onszelf misschien beter “bevrijden” van al die overtuigingen dan van “het” ego, want wat betekent bevrijding eigenlijk? Dat je er “vrij” van bent of wordt. Bevrijding van “iets” willen betekent dat je het gevoel hebt dat je gevangen zit, terwijl het zeer de vraag is of dat wel waar is. En stel dat het mogelijk zou zijn om jezelf te “bevrijden” van het eigen zelf? Wat dan? Zijn we dan… Verlicht? Of spiegelen we onszelf dat maar voor? Mijns inziens is niet het ego de laatste illusie, maar de
Verlichting. Boeddha zei het immers zelf:
“Verlichting heeft mij werkelijk niets opgeleverd.” Dus waarom dan nog een probleem maken van een zelf? Want als de Verlichting uiteindelijk niets oplevert, wat denken we dan er
beter van te worden als we ons “zelf” weg relativeren (als zoiets al mogelijk zou zijn)?
Topic: Bevrijding van Ego (gelezen 45871 keer)